Nagroda Wałęsy dla Chodorkowskiego

Laureatem VI edycji Nagrody Lecha Wałęsy został Michaił Borysowicz Chodorkowski, rosyjski przedsiębiorca, działacz społeczny, były wiceminister paliw i energetyki, odbywający wyrok w rosyjskim więzieniu. W jego imieniu nagrodę z rąk prezydenta Lecha Wałęsy oraz czek na 100 tys. dolarów amerykańskich odebrał 29 września podczas oficjalnej ceremonii w Dworze Artusa w Gdańsku, syn Paweł Chodorkowski, który przekaże ją na działalność instytucji wskazanej przez laureata.



- Jedyną zbrodnią jaką popełnił mój ojciec było to, że nie ugiął się przed władzą na Kremlu i zdecydował się wspierać opozycję, powiedział dziękując za to wysokie wyróżnienie Paweł Chodorkowski (na zdjęciu poniżej). Pól roku temu dokładnie poinformowałem Lecha Wałęsę, co się dzieje z moim ojcem. O nim na bieżąco dowiadywał się też ode mnie Instytut Lecha Wałęsy mający siedzibę w Warszawie.

Laudację na cześć laureata wygłosił były premier Jan Krzysztof Bielecki, mówiąc m.in. - Rosja uznała, że Michaił Chodorkowski poszedł o krok za daleko. Nasz laureat takich szykan doświadczył wiele, były one absurdalne, rodem z twórczości Kafki czy Gogola. Na pierwszej sądowej rozprawie zamykano go w wielkiej żelaznej klatce, jak najgorszego bandytę.

Z kolei w uzasadnieniu napisano: „Michaił Chodorkowski otrzymał Nagrodę za odwagę w krzewieniu wartości społeczeństwa obywatelskiego, determinację w tworzeniu fundamentów wolności gospodarczej oraz za nieprzejednaną postawę w walce o sprawiedliwość i ludzką godność".
- W tym roku przyznaliśmy Nagrodę Michaiłowi Chodorkowskiemu, który wolność gospodarczą, wartości obywatelskie i sprawiedliwość społeczną wpisał na sztandar swojej publicznej działalności, niosąc go wysoko i wytrwale, wbrew przeciwnościom politycznym. Mimo wielu zaznanych niesprawiedliwości nie przestał wierzyć w sens własnych działań, dążąc do realizacji marzenia o otwartym na świat kraju, w którym z szacunkiem traktowane są prawa człowieka - powiedział prezydent Lech Wałęsa.

Nagroda Lecha Wałęsy to prestiżowe międzynarodowe wyróżnienie przyznawane osobom, instytucjom oraz ruchom społecznym działającym na rzecz pokoju, solidarności, demokracji, współpracy między narodami i poszanowania praw człowieka. Została ustanowiona w 2008 r. przez Lecha Wałęsę w podziękowaniu dla świata za wsparcie, które otrzymał odbierając Pokojową Nagrodę Nobla w 1983 r.

O idei Nagrody oraz wyborze laureata mówił także Zbigniew Jagiełło, członek Kapituły Nagrody, Prezes Zarządu PKO Banku Polskiego: - Nagroda Lecha Wałęsy jest wręczana osobom, które są gotowe do ponoszenia ofiar w imię wartości demokratycznych, a ich postawa stwarza szansę na zmiany polityczne i społeczne. Losy Michaiła Chodorkowskiego jasno wskazują, że w roku trzydziestej rocznicy przyznania Pokojowej Nagrody Nobla Lechowi Wałęsie, działania wspierające przemiany demokratyczne mogą oznaczać prześladowania. Jestem przekonany, że Nagroda będzie stanowiła dla Michaiła Chodorkowskiego moralne wsparcie w zabieganiu o ochronę podstawowych wartości demokratycznych.

Paweł Chodorkowski, syn rosyjskiego przedsiębiorcy, swobodnie poruszał się po Gdańsku i po odebraniu Nagrody w Dworze Artusa, jej przyznanie swemu ojcu skomentował następująco: - Zaszczyt, jakiego udzieli mojemu ojcu prezydent Lech Wałęsa oraz Kapituła Nagrody oddaje zarówno jego poświęcenie, jak i bezkompromisowe oddanie sprawie. Nagroda dodaje mu sił w chwili, gdy zbliża się data dziesiątej rocznicy jego aresztowania. Dodaje też otuchy Rosjanom walczącym o inną przyszłość, dowodząc, że nie są sami - że Polska i Europa są tuż za ich plecami - solidarne.

Laureat VI edycji Nagrody Michaił Borysowicz Chodorkowski jest rosyjskim politykiem i przedsiębiorcą. W Związku Radzieckim założył pierwszy prywatny bank Menatiep. Po upadku ZSRR, pełnił m.in. funkcję wiceministra paliw i energetyki. W tym czasie kupił od państwa koncern naftowy Jukos i przekształcił go w spółkę. Kierowane przez niego przedsiębiorstwo stało się wkrótce jedną z największych oraz najbardziej przejrzystych rosyjskich firm naftowych. Budując potęgę Jukosu, używał zachodnich standardów zarządzania finansami. Transparentność stała się znakiem firmowym jego działalności.

Od początku lat 2000. Michaił Chodorkowski aktywnie angażował się w budowę społeczeństwa obywatelskiego w Rosji. Założona przez niego fundacja „Otwarta Rosja" rozwijała liczne programy edukacyjne, inwestując w szkoły z internatem, uczelnie a także rozwijając programy socjalne dla młodzieży. W tym samym czasie wypowiedzi oraz działania Chodorkowskiego, przyjmowały coraz bardziej antyrządowy charakter. W czasie kampanii poprzedzającej wybory do Dumy Państwowej publicznie oskarżył rząd o korupcję i przekazał znaczne środki finansowe dla partii opozycyjnych względem „Jednej Rosji". Jego działania szybko przykuły uwagę władz i z prominentnego działacza stał się osobą niepożądaną na Kremlu.

W 2003 roku został aresztowany pod zarzutem niepłacenia podatków oraz fałszerstw przy prywatyzacji koncernu. Proces zakończył się skazaniem Chodorkowskiego na 9 lat kolonii karnej na Syberii. Wyrok ten wywołał głośny sprzeciw społeczności międzynarodowej, w tym Rady Europy oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zarzucających Rosji upolitycznienie procesu. Skazany ponownie w 2009 roku, Michaił Chodorkowski uważany jest przez wielu działaczy praw człowieka za „więźnia sumienia". W jego obronie stają liczni intelektualiści oraz dysydenci na całym świecie. Według najnowszych informacji Michaił Chodorkowski opuści więzienie najprawdopodobniej w połowie 2014 roku.

Jednymi z wielu, którzy składali gratulacje Pawłowi  Chodorkowskiemu za przyznanie jemu ojcu Nagrody Wałęsy byli Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezydent Warszawy oraz Jacek Karnowski, prezydent Sopotu (na zdjęciu powyżej).

Nagroda ta została przyznana już po raz szósty przez Kapitułę, której przewodniczy Prezydent Lech Wałęsa, zaś w jej skład wchodzą światowej rangi autorytety i osobistości: Stanisław Szuszkiewicz - były przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi, Jan Krzysztof Bielecki - były premier RP, Bernard Kouchner - b. minister spraw zagranicznych Republiki Francuskiej, Władysław Bartoszewski - b. minister spraw zagranicznych RP, Emil Constantinescu - b. prezydent Rumunii, Rita Suessmuth - b. przewodnicząca Bundestagu, Mikuláš Dzurinda - b. premier Słowacji oraz Zbigniew Jagiełło - prezes PKO BP.

Nagroda przyznawana jest w ramach Programu „Solidarność dla Przyszłości", co roku gromadząc najznamienitszych gości z Polski i całego świata.
Poprzednie edycje (2008-2012). Do tej pory Nagroda Lecha Wałęsy została przyznana pięciokrotnie. Jej laureatami byli kolejno:
*Król Arabii Saudyjskiej Abdullah Bin Abdulaziz Al Saud, wyróżniony za promocję dialogu międzyreligijnego i wysiłki na rzecz pokoju w na Bliskim Wschodzie,

*Shadi Sadr oraz siostry Ladan i Roya Boroumand irańskie działaczki na rzecz praw człowieka i praw kobiet,

*Polska Akcja Humanitarna wraz z jej założycielką Janiną Ochojską za wspieranie w swojej działalności idei międzyludzkiej solidarności poprzez działania charytatywne,

*Luiz Inácio Lula da Silva, były prezydent Federacyjnej Republiki Brazylii, za działania na rzecz pokojowego porozumienia i solidarnej współpracy narodów, w szczególności wzmocnienie na arenie międzynarodowej znaczenia krajów rozwijających się oraz za działania na rzecz zniwelowania nierówności społecznych,

*Alaksandr Bialacki, opozycjonista białoruski, uhonorowany za działania na rzecz demokratyzacji państwa, aktywną promocję obrony praw człowieka i pomoc udzielaną ludziom prześladowanym przez obecne władze Białorusi.

Wła-49
Fot. Włodzimierz Amerski