Likwidator Radia Gdańsk z wierchuszką KO na marszu w Warszawie » Zamiast “czystej wody” jest gęsty szlam w Radiu Gdańsk. W niedzielę, 25 maja, w Warszawie odbyły się... Kim naprawdę jest Karol Nawrocki? Co mówią o nim ludzie z Gdańska, byl... » „To jest po prostu człowiek, który swoją pracowitością wspiął się na poszczególne stanowiska, ale za... Apel do rodaków przed drugą turą wyborów prezydenckich » My, uczestnicy Konferencji Formacji Niepodległościowej, 24. organizacji działaczy opozycji antykomun... Janusz Szewczak: Nawrocki szansą Konfederacji - albo szparagi u kancle... » Karol Nawrocki ma własny obraz i wizje rozwoju Polski, Polski, która ma ambicje, aspirację, która in... Odezwa Obywatelskiego Komitetu Poparcia dr. Karola Nawrockiego w wybor... » Odezwa Obywatelskiego Komitetu Poparcia dr. Karola Nawrockiego w wyborach prezydenckich – przed II t... Prof. Piotr Czauderna: Dlaczego Karol Nawrocki? » Za niecały tydzień będziemy głosować w wyborach nowego prezydenta Polski, być może w najważniejszych... Gdańszczanie za Nawrockim. Grzegorz Berendt: Polegać jak na Zawiszy » Każdy z nas zna tytułowe porównanie. Są ludzie, których jesteśmy pewni; wiemy, że nie zawiodą, dotrz... Gdański park roz(g)rywki - samo(PO)moc miejska » W czerwcu przed gdańskim sądem kolejna rozprawa w procesie Janiny H., teściowej b. prezydenta Gdańsk... "Wywiadówka" programowa gdańskiej tvp: komentowanie... komentatorów i ... » Na kolejnym posiedzeniu spotkała się rada programowa TVP 3 Gdańsk. Jej obradami kierował przewodnicz... Trzaskowski i Nawrocki w II rundzie - upadek Hołowni, klęska "Czarzast... » - Dzisiaj obudziliśmy się w dobrych nastrojach - powiedział dziś rano Karol Nawrocki spotykając się ...
Prof. Piotr Czauderna: Dlaczego Karol Nawrocki?
poniedziałek, 26 maja 2025 07:37
Prof. Piotr Czauderna: Dlaczego Karol Nawrocki?
Za niecały tydzień będziemy głosować w wyborach nowego
Kolejarz Wybrzeża nie wykoleił...
poniedziałek, 05 maja 2025 17:36
Kolejarz Wybrzeża nie wykoleił...
Co prawda po 5 biegach Wybrzeże przegrywało z Kolejarzem w Opolu
Transferowa ofensywa w Lechii trwa
piątek, 21 czerwca 2024 15:31
Transferowa ofensywa w Lechii trwa
Już tylko miesiąc został do inauguracji Ekstraklasy w
Terminarz PKO Ekstraklasy 2024/2025
czwartek, 06 czerwca 2024 13:56
Terminarz PKO Ekstraklasy 2024/2025
Inauguracja nowego sezonu PKO Ekstraklasy odbędzie się w piątek 19

Galeria Sztuki Gdańskiej

Magdalena Heyda-Usarewicz
niedziela, 13 kwietnia 2025 18:00
Magdalena Heyda-Usarewicz
Kiedy pod koniec lat 50. XX w. Magdalena Heyda-Usarewicz, młoda

Sport w szkole

Rozdano medale w wioślarstwie halowym
sobota, 30 marca 2024 16:46
Rozdano medale w wioślarstwie halowym
22 marca w hali sportowej Szkoły Podstawowej 94 po raz kolejny

"Gdańska" w antrakcie

„Rowerzyści” Volkera Schmidta
niedziela, 16 lutego 2025 14:18
„Rowerzyści” Volkera Schmidta
Dziwne uczucie niedosytu, znaku zapytania i bezradności towarzyszy
Powstaniec z Gdyni
piątek, 05 stycznia 2024 16:35
Powstaniec z Gdyni
„Powstaniec 1863”- to długo oczekiwany film o wielkim bohaterze

Muzeum Stutthof w Sztutowie

2076 dni obozu pod Gdańskiem
piątek, 16 września 2022 18:15
2076 dni obozu pod Gdańskiem
Obóz koncentracyjny Stutthof wyzwoliły wojska III Frontu

Foto "Kwiatki"

Zimowe oblicza Trójmiasta
sobota, 13 lutego 2021 11:08
Zimowe oblicza Trójmiasta
Zimowe oblicze Trójmiasta w obiektywie Roberta
Zapomniany cmentarz, tajemnicze zgony pacjentów
sobota, 28 grudnia 2024 17:15
Zapomniany cmentarz, tajemnicze zgony pacjentów
Spacerując lasami okalającymi Wejherowo, w okolicy ulicy Jana III
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
poniedziałek, 10 kwietnia 2017 18:04
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
Fundacja „Mater Dei”, ta sama dzięki której w dużej mierze

Dlaczego nie głosuję na Tuska

środa, 04 października 2023 12:35
Już dni dzielą nas od kolejnych wyborów. Niektórzy twierdzą, że

Gdańska Teka Leona Wyczółkowskiego

Ocena użytkowników: / 31
SłabyŚwietny 
poniedziałek, 05 grudnia 2022 09:48

To jedna z najcenniejszych i najciekawszych graficznych tek gdańskich. Przygotowana w na początku XX wieku przez Leona Wyczółkowskiego należy do niedoścignionych prac artystycznych jakie kiedykolwiek powstały na temat Gdańska. Oczywiście można byłoby sięgnąć do starych wizerunków grodu nad Motławą, ale byłby to tylko graficzny zapis jego wyglądu.


Leon Wyczółkowski wydał tekę w 1909 roku. Prace przygotowane zostały za pomocą czarnej kredki. Artysta intensywną czernią budował ujęcia miasta, różnicował je za pomocą walorów czerni, bieli i szarości. Fragmenty miasta będące tłem pozostawiał nieco jaśniejsze, a kościelne wieże majaczące gdzieś w oddali, widział jakby przez mgłę, o ton niżej. Polska była jeszcze pod zaborami. Artysta uważał, że jego patriotyczną powinnością jest utrwalanie polskości miasta.

alt

Leon Wyczółkowski, Litografia


Widoki Gdańska zostały wykonane przez profesora od niedawna rektora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Artysta skupił się na fundamentach architektury gdańskiej. 24 czarno-białe litografie wytłoczone zostały na japońskim kremowym papierze w pracowni litograficznej Zenona Prószyńskiego w Krakowie. Teka wykonana w 25 egzemplarzach wystawiona została na wystawach w Wiedniu, Warszawie i Krakowie gdzie od razu znalazła nabywców.


Wyczółkowski, posługując się kredą oparł się na grze cieni i refleksów w wilgotnym, mglistym powietrzu. Teka przez krytyków została zaliczona do najbardziej impresjonistycznych prac autora, który był niestrudzonym wyznawcą tradycji. Jednak klimat miasta, smukłe wieże gdańskich kościołów i bramy miejskie przysłonięte poranną mgiełką o brzasku kierowały artystę w kierunku szykownych i wykwintnych ujęć. Unoszące się gęste powietrze stojącym przy kei barkom i statkom oplecionym pajęczyną olinowań na tle ciemnych niderlandzkich kamieniczek nadawało prawie wyczuwalny ożywczy, świeży zapach morza. Szerokie pociągnięcia kredy oddawały fakturę starych zabudowań i ażurowych konstrukcji spichrzy, a odrealniające głębokie cienie dachów i gra świateł na starych murach podkreślała wyjątkowość miejsca i czasu.

alt

Leon Wyczółkowski, Wieża Ratusza w Gdańsku, litografia, wł. Muzeum Narodowe w Warszawie


Ostatnio przejrzałem większość graficznych tek Gdańska, i to zarówno polskich jak i niemieckich, i śmiało mogę powiedzieć, że poza tekami Johanna Carla Schultza przygotowanymi w XIX wieku, teka Wyczółkowskiego przedstawia obraz miasta z wyjątkowym artystycznym rozmachem. Co najmniej takim samym jak prace Schultza, a może na jeszcze wyższym poziomie. W sytuacji artystów niemieckich tylko praca Schultza nosiła znamiona dzieła. Grafiki innych autorów były wyraźnie słabsze.


Gdańsk jako duża aglomeracja miejska, duży port nad Bałtykiem z bogatymi tradycjami, polską historią i wieloma okazałymi zabytkami miał szczęście i pieniądze na rozwijanie sztuki. Do miasta ciągnęły wielkie rzesze artystów, którzy mogli się zachwycać niepowtarzalną architekturą i specyficznym klimatem portowego miasta. Stąd wizyta Leona Wyczółkowskiego artysty wybitnego i już od jakiegoś czasu, uznanego. Po podróży do Połągi należącej wówczas do Tyszkiewiczów leżącej w północnych rejonach dawnej Rzeczypospolitej nad Morzem Bałtyckim Wyczółkowski zachwycił się przepięknymi pejzażami i nadmorską przyrodą.

alt

Leon Wyczółkowski, W porcie Gdańskim, litografia, wł. Muzeum Narodowe w Warszawie


W Połądze powstał słynny cykl pejzaży marynistycznych. Artysta w sposób mistrzowski oddał charakter północnego zimnego Bałtyku. Specyficzny klimat, zmienna pogoda, szczególnie u schyłku lata, sprawiły że pejzaże Wyczółkowskiego pełne eksperymentów świetlnych, opatrzone były oryginalną barwą kolorów. Zmienna groźna toń morza bałtyckiego doskonale współgrała z kłębiastymi burzowymi chmurami i połyskującym złocistym piaskiem plaży. Mimo wszystko raczej chłodna paleta barw, była obarczona pewną zadumą, nostalgią i melancholią wywołującą wrażenie oczekiwania. Przypominam, że był to moment zbliżającej się pierwszej wojny światowej.

alt

Leon Wyczółkowski, Litografia


Oprócz obrazów olejnych nad morzem powstała cała seria szkiców sosen nadbałtyckich oraz teka litografii, która potwierdziła jego olbrzymi kunszt, doskonały warsztat również w poszukiwaniach rozwiązań technicznych, czyniąc go wielkim wirtuozem technik graficznych. Namalowane w końcówce pierwszej dekady XX wieku, obrazy z Połągi, są połączeniem późnego impresjonizmu z realistycznym spojrzeniem na rzeczywistość.

Leon Wyczółkowski, Żuraw nad Motławą, litografa, wł. Muzeum Narodowe w Warszawie


Wydaje się, że kolejna wizyta artysty nad morzem w Gdańsku była konsekwencją bałtyckiego pleneru w Połądze. Tak się jednak złożyło, że parę lat po nim wizytę w Gdańsku złożył jeden z jego studentów, Jan Kanty Gumowski, przygotowując równie dobre dzieło „Tekę Gdańską”. Niewątpliwie jednak praca Leona Wyczółkowskiego należy do najwspanialszych dzieł artystycznych, które kiedykolwiek zostało poświęcone Gdańskowi.

Leon Wyczółkowski, Kościół Mariacki w Gdańsku, litografia, wł. Muzeum Narodowe w Warszawie


W biografii artystycznej epizod związany z morzem jest marginalny dla jego twórczości. Na pewno najważniejszym był okres ukraiński, ale ciągła zmiana zainteresowań i poszukiwanie nowych bodźców było mocno inspirujące. Usilnie dążył do poznania fenomenu świata. Wśród tysięcy jego dzieł, gdańskie prace może nie stanowią kroków milowych w jego twórczości, ale dla gdańszczan to wyjątkowe kompozycje, wyróżniające się bardzo wysokim kunsztem artystycznym.

Stanisław Seyfried


Inne artykuły związane z:
 

Dodaj komentarz


Kod antysapmowy
Odśwież