Przed sierpniową burzą

Pod koniec lat siedemdziesiątych kryzys gospodarczy wkroczył w decydującą fazę. Codziennością stały się kolejki przed sklepach. „Zima stulecia” 1978/79 r. ukazała niewydolność systemu PRL, gdy intensywne opady śniegu sparaliżowały kraj. Coraz większym obciążeniem stawała się spłata kredytów zaciągniętych przez ekipę Edwarda Gierka w państwach zachodnich.

Fala strajków oraz pacyfikacje manifestacji ulicznych w Płocku, Radomiu i Ursusie („ścieżki zdrowia”), zmiany w Konstytucji PRL z 1976 r. oraz konferencja w Helsinkach, zakończona Aktem końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie stały się impulsem dla środowisk opozycyjnych.

23 września 1976 r. powołano Komitet Obrony Robotników. Powstawały opozycyjne organizacja jak Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Studenckie Komitety Solidarności, Towarzystwo Kursów Naukowych, Wolne Związki Zawodowe, komitety Samoobrony Chłopskiej, Ruch Młodej Polski, Konfederacja Polski Niepodległej. Wydawano książki w „drugim obiegu”.

16 października 1978 r. kardynał Karol Wojtyła został papieżem. Znaczenia tego faktu i pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny i jego proroczych słów „Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej Ziemi!” wypowiedzianych na placu Zwycięstwa 2 czerwca 1979 r. nie sposób przecenić.  

Rok później w odpowiedzi na wprowadzoną 1 lipca 1980 r. podwyżkę cen wybuchły dziesiątki strajków.  8 lipca 1980 r. w WSK w Świdniku powołano pierwszą od 1970 roku reprezentację protestujących robotników – Komitet Strajkowy. W kolejnych dniach do protestu przyłączyły się dziesiątki zakładów z całej Lubelszczyzny.  

Po wygaśnięciu protestów władzom wydawało się, iż opanowały sytuację. Gierek wyjechał na wakacje na Krym,
Po trzech tygodniach „ciszy” 14 sierpnia rano wybuchł strajk, który zmienił historię Polski. Pracę przerwała załoga Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od rana trwała akcja ulotowa w składach SKM.

„Zapalnikiem” protestu i Bezpośrednim powodem strajku było wyrzucenie ze Stoczni robotnicy Anny Walentynowicz, popularnej działaczki Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża.  

Około 11 do Stoczni dostaje się Lech Wałęsa, który nigdy nie był w stanie wiarygodnie zrelacjonować, w jaki sposób dostał się do stoczni i obejmuje przywództwo strajku.

Pierwsze postulaty strajkujących to: przywrócenie do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy (zwolnionego w 1976 roku), wzniesienie pomnika ofiar Grudnia 70 roku, gwarancja bezpieczeństwa dla strajkujących, podwyżka płac o 2000 zł, zasiłki rodzinne równe wypłacanym funkcjonariuszom MO i SB.

15 sierpnia strajk podejmuje Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni, na czele Komitetu Strajkowego staje Andrzej Kołodziej. Strajkują także inne zakłady Trójmiasta m.in. porty i komunikacja miejska.
O godz. 12 władze blokują łączność telefoniczną Wybrzeża z resztą kraju.

16 sierpnia Komitet Strajkowy Stoczni Gdańskiej podpisuje porozumienie z dyrekcją Stoczni. Porozumienie obejmuje przywrócenie do pracy Anny Walentynowicz i Lecha Wałęsy, podwyżkę płac o 2 tys. zł, dodatek drożyźniany oraz gwarancję bezpieczeństwa dla strajkujących. Ok. godz. 15. Lech Wałęsa ogłasza w imieniu Komitetu Strajkowego koniec strajku w Stoczni Gdańskiej.

Część strajkujących nie zgadza się z tą decyzją i żąda kontynuacji strajku, aż do spełnienia postulatów innych strajkujących zakładów pracy, jednak stoczniowcy opuszczają swój zakład. Na miejscu pozostaje pół tysiąca robotników. Lech Wałęsa zmienia wobec tego decyzję Komitetu i ogłasza solidarnościowy strajk okupacyjny.

Nocą z 16 na 17 sierpnia powstaje Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Nazajutrz ukazuje się pierwszy „Strajkowy Biuletyn Informacyjny” zawierający komunikat o powstaniu MKS. Biuletyn jest sygnowany przez Wolną Drukarnię Stoczni Gdynia.

Międzyzakładowy Komitet Strajkowy sformułował 21 postulatów. Najważniejszym z nich było powołania niezależnych od władz związków zawodowych.

Plan uroczystości rocznicowych
Komisja Krajowa i Zarząd Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” zapraszają na obchody 36 rocznicy strajków z 1980 roku  
14 sierpnia – Gdańsk – od 14.00 trzecie Święto Sali BHP; ma ono przypomnieć wybuch  stoczniowego strajku. Jej elementem jest wystawa „Stocznia Solidarność”, która nawiązuje do dawnego muzeum zakładowego, zwanego Izbą Pamięci Stoczni Gdańskiej, które istniało w latach 1978-1996.  W Sali BHP, dawnej sali szkoleń i muzeum zakładowego, ukonstytuował się i obradował Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Tam podpisano porozumienie, na mocy którego utworzony został Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.

14 sierpnia – Strzebielinek i Gniewino. Godz. 10.00 –  uroczystości przy tablicach w dawnym ośrodku internowania w Strzebielinku; godz. 11.30 – msza św. w kościele św. Józefa Rzemieślnika w Gniewinie i koncert zespołu Czerwone Gitary Grupa Dornowskiego,

15 sierpnia – Gdynia – Sopot - Gdańsk. XXII Energia Maraton Solidarności (start – godz. 10.00),

15 sierpnia – Gdańsk. Godz. 9.30 – złożenie wiązanek kwiatów pod pomnikiem Jana Pawła II i Ronalda Reagana, następnie pod pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz pod pomnikiem Anny Walentynowicz. Godz. 12.00 – Msza św. za Ojczyznę w bazylice Mariackiej;

28 sierpnia – Gdańsk. Uroczystości pogrzebowe śp. Danuty Siedzikówny ps. „Inka” oraz śp. Feliksa Selmanowicza ps. „Zagończyk”; godz.12 – msza św. w bazylice konkatedralnej NMP w Gdańsku, skąd kondukt pogrzebowy uda się na cmentarz Garnizonowy w Gdańsku, ul. Dąbrowskiego 2

30 sierpnia – Gdynia. Godz. 18.00 – złożenie kwiatów przy pomniku Ofiar Grudnia ’70 przy rondzie Ofiar Grudnia 70 (przy przystanku SKM Gdynia Stocznia); godz. 18.30 – Sala Koncertowa Zarządu Portu Gdynia (ul. Rotterdamska) – uroczysta gala wręczenia odznaczeń „Bohaterom Sierpnia 80 – Gdynia” i spotkanie uczestników strajku z 1980 roku w Gdyni,

31 sierpnia - Gdańsk, Godz. 14.00 – Uroczyste posiedzenie Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” w Sali BHP Stoczni Gdańskiej i wystąpienia Andrzeja Dudy, prezydenta RP, Piotra Dudym przewodniczącego NSZZ „Solidarność” i Krzysztofa Dośli, przewodniczącego Zarządu Regionu Gdańskiego „Solidarności”;  
Godz. 17.00 – msza św. w Bazylice św. Brygidy, odprawiona przez ks. abpa Sławoja Leszka Głodzia.   
ASG