Powracająca armia cieni – Żołnierze Niezłomni

1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, wspomnienie niezłomnych bojowników o niepodległą ojczyznę. Jest to oficjalne święto państwowe. Zachęcamy do udziału w uroczystościach upamiętniających żołnierzy niepodległościowego podziemia, wiernych złożonej przysiędze. Od dekady wracają na ulice naszych miast w sposób symboliczny.

Mamy w naszym kraju wśród młodych Polek i Polaków fenomen popularności Żołnierzy Wyklętych, nazywanych też Niezłomnymi. Na wojskowych cmentarzach, stadionach, na symbolicznych mogiłach, w dziesiątkach świątyń płoną znicze i świece pamięci.

W tym roku też uczestnicy uroczystości rozwiną sztandary, kibice klubów piłkarskich odpalą race ku chwale tych, którzy niezłomnie trwali wierni złożonej przysiędze, świadomi, tego, że „Honor służby jest jak sztandar, z którym żołnierz rozstaje się wraz z życiem”.

 
Jesteśmy im winni prawdę oraz odnalezienie i upamiętnienie miejsca ostatniego spoczynku. Na Powązkach i wielu innych miejscach od Przemyśla po Nysę, od Białegostoku po Radom mozolnie odszukiwane są szczątki bohaterów Państwa Podziemnego.

Odnajdą się (mamy nadzieję) lub już zostali odnalezieni dzięki mozolnej pracy – jak mityczna armia cieni, szef Kedywu Komendy Głównej AK gen. August Emil Fieldorf „Nil” , przywódcy Zrzeszenia WiN m.in. ppłk Łukasz Ciepliński, żołnierz i dobrowolny więzień Auschwitz rotmistrz Witold Pilecki, cichociemny mjr Bolesław Kontrym „Żmudzin”, legendarny dowódca oddziałów partyzanckich AK i WiN na Lubelszczyźnie mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”, komendant Wileńskiego Okręgu AK płk Antoni Olechnowicz „Pohorecki”, dowódca 5. Brygady Wileńskiej mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, komendant XVI Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Józef Kozłowski „Las” i setki, steki innych. 
Oni nie potrzebują zaszczytów. Nie upominali się o nie także za życia wybierając straceńczą misję.  

Pisarz Józef Mackiewicz skomentował ówczesny „akt łaski”: „Społeczeństwo, które strzela, nigdy nie da się zbolszewizować. Bolszewizacja zapanuje dopiero, gdy ostatni żołnierze wychodzą z ukrycia i posłusznie stają w ogonkach. Właśnie w Polsce gasną dziś po lasach ostatnie strzały prawdziwych Polaków, których nikt na świecie nie chce nazwać bohaterami.”  

Major Hieronim Dekutowski ps. „Zapora”, cichociemny, bohater Lubelszczyzny, powiedział do żołnierzy na wieść o ustawie amnestyjnej  z 1947 roku: „Amnestia to jest dla złodziei, a my jesteśmy Wojsko Polskie”.

„Zapora”, mimo tortur w więzieniach na Zamku w Lublinie i w więzieniu MBP na Mokotowie, nie załamał się. Wytrwał. Został zamordowany ze swoimi sześcioma podkomendnymi. By ich upokorzyć, na czas procesu ubrano żołnierzy w mundury Wehrmachtu. Gdy „Zapora” stanął przed „sądem” , posiwiały, z wybitymi w śledztwie zębami, połamanymi rękami i zerwanymi paznokciami jego ostatnie słowa brzmiały: „Przyjdzie zwycięstwo! Jeszcze Polska nie zginęła!”.

Najdłużej ukrywającymi się żołnierzami antykomunistycznej armii byli Stanisław Marchewka „Ryba” (zginął z bronią w ręku na Podlasiu w marcu 1957 r.) i ostatni „żołnierz wyklęty” Józef Franczak „Lalek”/”Laluś” z oddziału kpt. Z. Brońskiego „Uskoka”, wytropiony i zabity przez MO na Lubelszczyźnie 21 października 1963 r.

Po latach historia przyznała rację „zaplutym karłom reakcji”.
„Wbrew oczekiwaniom przy rozstrzygnięciu sprawy polskiej zwyciężyły nie zasady słuszności i zobowiązania międzynarodowe, lecz fakty dokonane i narzucone. Los Polaków nie będzie jednakowy. Jedni borykać się będą w kraju z okrutną rzeczywistością państwa policyjnego, inni zostaną w wolnym świecie, by stać się ustami niemych. Droga nasza jest trudna, lecz u jej kresu spełni się Polska naszych żarliwych pragnień, wolna i niepodległa” – głosiła odezwa rządu RP w Londynie z 26 czerwca 1945 r.
Artur S. Górski

Tegoroczne obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Gdańsku organizuje „Koalicja Pamięci o Żołnierzach Niezłomnych”, powołana 21 października 2016 r., w 53. rocznicę śmierci ostatniego Żołnierza Niezłomnego Józefa Franczaka „Lalka”.

W jej skład wchodzą: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, Bractwo Świętego Pawła, Bazylika św. Brygidy w Gdańsku, Fundacja „Tożsamość i Solidarność”, Stowarzyszenie Kibiców Lechii Gdańsk „Lwy Północy”, Stowarzyszenie Historyczne im. 5 Wileńskiej Brygady AK.
Przewodniczącym „Koalicji” jest naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku dr Karol Nawrocki. Obchody zaczynają się w niedzielę 27 lutego br.  

PROGRAM
26 lutego 2017 r. (niedziela), godz. 8 (Park Nadmorski im. Ronalda Reagana, ul. Piastowska)
Bieg Tropem Wilczym w Gdańsku – wydarzeniu upamiętniającym bohaterstwo Żołnierzy Niezłomnych. Zawodnicy pobiegną na trasie 1963 m (symbolizującej rok śmierci Józefa Franczaka „Lalka”) i 5 km.

Szczegółowe informacje organizacyjne dostępne są na stronie Facebookowej wydarzenia.
8.00 – początek wydarzenia, możliwość odbioru pakietów i ich zakupu
10.00 – start biegu na trasie 1963 m (limit czasowy – 30 minut)
10.45 – start biegu na trasie 5000 m
11.30 – uroczyste zakończenie wydarzenia wraz z koncertem
Organizatorami Biegu Wilczym Tropem Wyklętym w Gdańsku jest trójmiejski oddział Stowarzyszenia KoLiber i Klub Republikański Gdańsk.

III KRAJOWA DEFILADA PAMIĘCI ŻOŁNIERZY NIEZŁOMNYCH
26 lutego 2017 r. (niedziela), godz. 11.00 (Bazylika św. Brygidy)
​11.00 – msza św. w bazylice św. Brygidy
12.30 – wymarsz defilady spod bazyliki
13.15 – uroczyste meldunki formacji rekonstrukcyjnych składane gen. Władysławowi Andersowi (ul. Długa)
13.45 – koncert pieśni partyzanckich w wykonaniu Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Gryf”
27 lutego 2017 r. (poniedziałek), godz. 17.00 (siedziba IPN w Gdańsku, al. Grunwaldzka 216) Wykład prof. Piotra Niwińskiego w sali edukacyjnej im. gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”.
28 lutego 2017 r. (wtorek), godz. 14.00 (Scena Teatralna NOT w Gdańsku, ul. Rajska 6)
14.00 – rozpoczęcie spotkania i wspólne odśpiewanie pieśni partyzanckiej 5. Wileńskiej Brygady AK „Na znojną walkę”;
14.30 – projekcja filmu w reż. Jacka Frankowskiego „Inka. Są sprawy ważniejsze niż śmierć”. To przeniesienie na ekran życiorysu Danuty Siedzikówny, ps. „Inka”, bohaterskiej sanitariuszki V Wileńskiej Brygady AK majora Zygmunta Szyndzielorza „Łupaszki”,  w oparciu o zachowane dokumenty, zdjęcie i relacje żyjących świadków jej losów w tym m.in. Brunona Tymińskiego, brata matki Danusi, kapitana Józefa Rusaka, żołnierza tej samej brygady AK oraz Witolda Grusa, syna   nadleśniczego Nadleśnictwa Narewka, w którym Danusia Siedzikówna zatrudniona była w roku 1945 r.

AKCJA ZAPALENIA ZNICZY
1 marca 2017 r. (środa), godz. 7.00 (aleja Żołnierzy Wyklętych w Gdańsku, skrzyżowanie z ulicą Srebrniki)

UROCZYSTY APEL PAMIĘCI
1 marca 2017 r. (środa), godz. 19.00 Cmentarz Garnizonowy w Gdańsku, ul. gen. Henryka Dąbrowskiego 2

DROGA KRZYŻOWA  
3 marca 2017 r. (piątek), godz. 19.00 (Areszt Śledczy w Gdańsku, od strony ul. 3 Maja – Cmentarz Garnizonowy)

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE
​Wystawa „Za świętą sprawę. Żołnierze Łupaszki” 24 lutego – 24 marca 2017 r. (ul. Grobla I)
Wystawa „Niezłomna, Wyklęta, Przywrócona pamięci. Danuta Siedzikówna „Inka” 1928–1946
28 lutego – 24 marca 2017 r. (plac przy pomniku „Inki” w Gdańsku-Orunii, ul. Gościnna 15)