Wykład: Armia Krajowa – Polskie Państwo Podziemne

"Narodziny Armii Krajowej - Armii Polskiego Państwa Podziemnego" to temat wykładu, który odbędzie się  17 lutego br. w piątek o godz. 11.00 w Urzędzie Miasta Sopotu przy ul. Kościuszki 25/27. Prelegentami będą  dr Janusz Marszalec, zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej oraz dr hab. Piotr Niwiński z Uniwersytetu Gdańskiego.

Spotkanie zorganizowano w ramach działalności trójmiejskiego Klubu Historycznego im. gen. S. Roweckiego „Grota” w związku z przypadającą 14 lutego 70. rocznicą przemianowania przez Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową. Organizatorami spotkania – obok Instytutu Pamięci Narodowej – są Okręg Pomorski Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Urząd Miasta Sopotu oraz Stowarzyszenie Historyczne im. 5 Wileńskiej Brygady AK.

Początki Armii Krajowej sięgają konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. 26 września 1939 r. gen. Juliusz Römmel,  specjalny wysłannik Edwarda Rydza Śmigłego, Naczelnego Wodza powierzył gen. Michałowi Tokarzewskiemu-Karaszewiczowi pełnomocnictwo do tworzenia polskiej organizacji podziemnej i mianował go jej komendantem. Służba Zwycięstwu Polski (SZP), szybko rozrastała się i dołączały do niej inne podziemne organizacje. Generał Tokarzewski wraz ze swoim zastępcą i szefem sztabu pułkownikiem Stefanem Roweckim zorganizowali grupy wywiadowcze oraz sieć kurierską.
 Z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim wiąże się też zgoła inna, arcyciekawa historia. Był to jeden z najwyżej postawionych polskich teozofów, uczestnik seansów Polskiego Towarzystwa Teozoficznego. Karaszewicz-Tokarzewski był także jednym z najaktywniejszych polskich wolnomularzy. Należał do Wielkiej Loży Narodowej Polski i Zakonu Le Droit Humain. Uzyskał 33. stopień wtajemniczenia. Ten znakomity wojskowy, weteran wojny 1919-21 zmarł w Casablance w latach 60.

Kiedy w Paryżu powstał Rząd Polski na uchodźstwie premier i Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski na początku grudnia 1939 r. powołał organizację zbrojną – Związek Walki Zbrojnej (ZWZ). SZP podporządkowała się decyzji Sikorskiego i weszła  w skład ZWZ, której  Komendantem Głównym został gen. Kazimierz Sosnkowski. Na terenie okupowanego kraju przez Niemców komendantem ZWZ został mianowany płk Stefan Rowecki, a na terenie sowieckiej okupacji komendantem został gen. Tokarzewski. Po aresztowaniu gen. Tokarzewskiego Komendantem ZWZ na cały kraj został płk Rowecki. 14 lutego 1942 r. gen. Sikorski przemianował ZWZ na Armię Krajową a jego dowódcą został generał bryg. Stefan Rowecki - „Grot".
Armia Krajowa jako część składowa Polskich Sił Zbrojnych przejęła główny ciężar działań zmierzających do wyzwolenia kraju spod okupacji niemieckiej. W skład tej największej podziemnej armii w okupowanej Europie weszło ok. 200 organizacji. Stała się ona zalążkiem Polskiego Państwa Podziemnego.

Kolejnymi dowódcami AK byli generałowie: Stefan Rowecki ps. Grot - do 30 czerwca 1943 r., Tadeusz Komorowski ps. Bór - do 2 października 1944 r. i Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek - do 19 stycznia 1945 r. Organem dowodzenia AK była Komenda Główna AK.

Żołnierzy AK na początku 1942 r. było ok. 100 tys. Latem 1944 r. w AK było  już ok. 380 tys. zaprzysiężonych. Kadra AK rekrutowała się z oficerów i podoficerów armii przedwrześniowej oraz z absolwentów tajnych  Kursów Szkoły Podchorążych Rezerwy i Zastępczych Kursów Podoficerów Piechoty, a także przerzucanych do kraju oficerów tzw. „cichociemnych”. AK realizowała swe cele poprzez prowadzenie walki bieżącej i przygotowywanie powstania powszechnego. Wykonaniem akcji sabotażowo-dywersyjnych i specjalnych zajmowały się Związek Odwetu, "Wachlarz" i Kierownictwo Dywersji „Kedyw” pod nadzorem Kierownictwa Walki Konspiracyjnej. Kulminacją walki było Powstanie Warszawskie stanowiące element akcji "Burza". 
ASG