O kryzysie migracyjnym i granicach otwartości Europy w ECS

30 maja w Europejskim Centrum Solidarności odbyła się XXXIX odsłona Salonu Młodopolskiego im. Arama Rybickiego pt. „Nowy spór o wartości uniwersalne i granice otwartości Europy. O wspólnocie muzułmańskiej na Starym Kontynencie w kontekście kryzysu migracyjnego”. Gościem był prof. nadzw. dr hab. Piotr Kłodkowski – były ambasador RP w Republice Indii, specjalista za zakresu politologii i stosunków międzynarodowych, rektor Wyższej Szkoły Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera. Spotkanie poprowadził Grzegorz Grzelak.

Prof. Kłodkowski podkreślił również, że to muzułmańska Turcja jako jedyna nie uznała rozbiorów Polski.– Z perspektywy polskiej rzecz jasna najważniejsze będą kontakty z Imperium Osmańskim – powiedział prof. Piotr Kłodkowski.Prof. Kłodkowski na początku swojego wystąpienia poruszył temat historycznych kontaktów Europy ze światem muzułmańskim.

Prelegent powiedział, że po I wojnie światowej pojawiło się duże zainteresowanie światem islamu, który wówczas był postrzegany inaczej, niż obecnie. Przytoczył sens pewnego tekstu publicystycznego, w którym postawiono tezę, że islam w Niemczech i Wielkiej Brytanii po I wojnie światowej był postrzegany podobnie jak buddyzm w latach 60 i 70  – budził ciekawość i pewną fascynację, szczególnie warstw wykształconych. Bardzo wielu przybyszów, którzy mieszkają obecnie we Francji lub w Wielkiej Brytanii to przybysze z byłych kolonii europejskich, którzy migrowali do Europy w celu podjęcia pracy. Jednak dzisiaj postrzeganie muzułmanów w Europie uległo zmianie.

– Niemniej jednak wiele krajów zachodniej Europy ma pewien problem: w jaki sposób ta kwestia integracji ma wyglądać, co można zaproponować imigrantom, jakie są granice jeśli chodzi o kwestię integracji – powiedział prof. Kłodkowski.

Prof. Piotr Kłodkowski przytoczył również badania m.in. amerykańskie badania instytutu Pew Research Centre dotyczące akceptacji prawa szariatu. W badaniach wzięło udział 38 tys. respondentów z 39 krajów. Wyznawcy islamu w południowej Azji w 84% popierają szariat. W południowo-wschodniej Azji za tym prawem religijnym jest 77% muzułmanów, zaś na Bliskim Wschodzie 74%. W Afganistanie za wprowadzeniem szariatu jest prawie 99% respondentów. Co ciekawe w Turcji poparcie dla sxzaritu wyraziło 12% badanych. W badaniach pojawiło się również pytanie dotyczące poparcia dla stosowania przemocy w walce politycznej. Chodzi tu m.in. o samobójcze ataki terrorystyczne. Generalnie jest to potępiane w krajach muzułmańskich, ale w niektórych państwach znaczna część respondentów popiera m.in. zamachy bombowe np. 39% w Afganistanie, 40% w Palestynie, 29% w Egipcie. W Iraku poparcie dla tego typu działań wyraziło zaledwie 9%.

– Świat muzułmański jest bardzo niejednorodny w ocenie rzeczywistości, jest bardzo podzielony. Mimo tych deklaracji o pewnej jedności wspólnoty, widzimy, że jeśli chodzi o kwestie interpretacji, czy też oceny polityki to jest świat, gdzie te podziały są bardzo mocne i bardzo żywe, można ich doświadczyć prawie na każdym kroku – powiedział prof. Kłodkowski.

Badania dotyczące muzułmanów w Europie przeprowadzone zostały w Niemczech w 2013 roku. Przebadano w nich respondentów z 6 krajów Unii Europejskiej. 2/3 badanych uznało, że prawa religijne są ważniejsze, niż prawa danego kraju.

Prof. Piotr Kłodkowski możliwość kooperacji i dyskusji widzi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, choć podkreślił, że prawa zapisane w tym dokumencie nie zawsze są uniwersalnie przestrzegane. Szczególnie łamane są prawa do wolności wyznania i wolności słowa. Co ciekawe w 1990 roku powstała Kairska Deklaracja Praw Człowieka w Islamie, którą podpisało 45 państw. Niektóre zapisy zawarte w tym dokumencie są podobne do zapisów z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, ale pojawia się także fundamentalna różnica – w Kairskiej Deklaracji Praw Człowieka w Islamie prym wiedzie szariat.

Prof. Kłodkowski zaznaczył również, że to co dzieje się w świecie muzułmańskim ma realny wpływa na to, co dzieje się w Europie i na świecie.

– Na nieszczęście tak się składa, że te pęknięcia (w świecie muzułmańskim K.R.) mają charakter globalny. Żyjemy w świecie naczyń połączonych i ten słynny efekt motyla zaczyna dotyczyć już również Europy – powiedział prof. Piotr Kłodkowski.

Jednocześnie prelegent podkreślił, że kraje muzułmańskie, głównie Bliskiego Wschodu, stają się coraz ważniejszym partnerem biznesowym Europy. Rozwiązaniem sytuacji powinna być debata, w której o problemach będzie się mówić otwarcie, ale bez radykalizacji i agresji.

Grzegorz Grzelak zapytał prof. Kłodkowskiego o umowę Unii Europejskiej z Turcją i sytuację z ogromną falą uchodźców, która obecnie stara się przedostać lub już przedostała się do Europy. Prelegent powiedział, że Europa jest poniekąd w pewnym impasie – z jednej strony chce pozostać humanitarna, ale z drugiej każde państwo ma prawo do obrony swoich granic. Jednocześnie prof. Kłodkowski powiedział, że urzędnik europejski nie będzie w stanie rozpoznać skąd dany uchodźca pochodzi, bo często takie osoby nie mają dokumentów, i czy rzeczywiście ucieka przed wojną, czy przybył do Europy w celach zarobkowych. Sytuacja jest trudna, a obecnie jedynym wyjściem wydaje się być wspomniana już debata i nieuleganie emocjom, a także poprawa polityki integracyjnej w Europie i zachowanie standardów humanitarności.

Karolina Rabiej