Dorta Jagić z Chorwacji Europejską Poetką Wolności 2014

Dorta Jagić, poetka z Chorwacji, została laureatką trzeciej edycji Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności w 2014 roku za tom „Kanapa na rynku”. Ośmioosobowe jury pod przewodnictwem prof. Krzysztofa Pomiana w uzasadnieniu uwzględniło mocno obecną w jej twórczości afirmację wolności kobiety. Poetka otrzymała z rąk prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza symboliczną statuetkę oraz nagrodę pieniężną w wysokości 100 tys. zł.

Od drugiej edycji konkursu, wyróżniani są również tłumacze. W tej edycji konkursu, wraz z chorwacką poetką, nagrodę w wysokości 10 tys. zł otrzymała jej tłumaczka – Małgorzata Wierzbicka.

Do Nagrody w 2014 roku nominowani byli poeci i poetki z Austrii, Belgii, Chorwacji, Estonii, Grecji, Kazachstanu i Szwajcarii. Uroczysta Gala w Teatrze Wybrzeże była intrygującym widowiskiem muzycznym ze słowem w roli głównej. Widzowie usłyszeli bowiem wiersze nominowanych poetów w nowatorskiej interpretacji Chóru Opery Bałtyckiej pod batutą Anny Michalak, a recytowała je aktorka Magdalena Cielecka. Galę poprowadziła Agnieszka Szydłowska z radiowej „Trójki”.

Jury ostateczną decyzję podjęto o godzinie 14.00, tj. na 6 godzin przed rozpoczęciem gali. Przewodniczący jury prof. Krzysztof Pomian powiedział ze sceny: - Po przedyskutowaniu siedmiu wyróżnionych tomów poezji tegorocznej edycji konkursu, jury zatrzymało się na trzech autorach, najbardziej doceniając jednak dzieło Chorwatki. Jej wiersze są afirmacją wolności kobiety, jej nie niepoddawania się naciskom cielesności uczuć, determinacji społecznej i historycznej. Łączą one konkretne doświadczenia egzystencjalne z przesłaniem o uniwersalnym zasięgu. 

Laureatkę wybrało jury, w skład którego weszli: Krzysztof Czyżewski, Agnieszka Holland, Paweł Huelle, Andrzej Jagodziński (sekretarz jury), Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek i Anda Rotenberg. Przewodniczącym kapituły jest prof. Krzysztof Pomian.

- Ja jestem bardzo wzruszona tym wyróżnieniem. Ale to jest właśnie  wolność i możliwość uczestniczenia w takiej chwili, jaka jest właśnie teraz. Dziękuję jury, że wybrało moją poezję o wolności. Dziękuję też za przekład, powiedziała po chorwacku ze sceny tuż po otrzymaniu nagrody 40-letnia Dorta Jagić, studiująca filozofię i naukę o religiach.

Dorta Jagić na spotkaniu autorskim w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej przy ul. Mariackiej w Gdańsku urzekła zgromadzoną publiczność nie tylko swoimi wierszami, ale też zaangażowaniem, z jakim je odczytywała, otwartością na ludzi i szczerością wypowiedzi. Poetka opowiadała o problemach, z jakimi boryka się na co dzień artysta, m.in. z brakiem pracy. Oprócz pisania wierszy, pracuje m.in. nad słownikiem kobiet biblijnych, lubi podróżować, współpracuje ze studenckimi teatrami eksperymentalnymi i jest autorką krótkich opowiadań drukowanych w chorwackich czasopismach. Pierwsze sukcesy literackie ma już za sobą: za swój debiutancki tomik („Plahta preko glave”, 1999) otrzymała prestiżową chorwacka nagrodę poetycką: „Goran za mlade pjesnike”, a w 2007 roku na międzynarodowym festiwalu poetyckim w Rumunii otrzymała Nagrodę „Balkan Grand Prize for Poetry”.

Dodatkowo, jury wyraziło swoje szczególne uznanie dwóm innym poetom i ich tłumaczom. Uwagę kapituły zyskał tom Pandelisa Boukalasa (Grecja) „Czasowniki” (2009) – tłumaczony przez Michała Bzinkowskiego oraz Guy'a Goffett'a „Pożegnanie krawędzi” (2007) – w tłumaczeniu Anny Wasilewskiej, w których docenili nowatorskie uwspółcześnienie wątków antycznych (Boukalas) oraz stylistyczne mistrzostwo (Goffette).

W swoim werdykcie jury wyraziło również swe uznanie dla pracy tłumaczy, w tym dla  Małgorzaty Wierzbickiej (zdjęcie powyżej), która spolszczyła poezję Dorty Jagić. Nagrodzona tłumaczka, to absolwentka filologi serbsko-chorwackiej i polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. W 1986 roku podjęła pracę tłumacza w Instytucie Państwa i Prawa PAN. W 1989 pracowała w obsłudze prasowej Okrągłego Stołu, a następnie w Klubie Parlamentarnym "Solidarności". Od 1992 roku pracuję w dyplomacji (Zagrzeb, Lublana, Belgrad, Bratysława). W latach 80. publikowała w czasopismach slawistycznych. Jej przekłady drukowano w "Literaturze na świecie", "Twórczości", "Tygodniku Powszechnym".

Po otrzymaniu nagrody powiedziała publicznie ze sceny:- To było dla mnie wielkie przeżycie. Przeczytałam wiele tomów poezji chorwackiej i od pierwszego momentu jak trafiłam na wiersze Dorty Jagić, mimo że inni też piszą ciekawe wiersze, bo w Chorwacji jest wiele wspaniałych poetów, to ciągle do niej wracałam. Ona pisze językiem współczesności, jest więc nam bliska. Wiersze jej mają różne pułapki i wymagają pewnej wiedzy, trzeba po prostu dokładnie śledzić chorwacką tradycję. Ja w spotkaniach autorskich poetki przypominałam naszego wieszcza Adama Mickiewicza, który na swoich wykładach we Francji na temat literatów słowiańskich charakteryzował języki słowiańskie mówiąc do czego są najbardziej przydatne. I tak język rosyjski jest językiem prawodawstwa i rozkazu, język czeski jest językiem nauki, język polski jest językiem rozmowy i literatury. Natomiast języki słowiańskie określał tak, to są języki iryjskie, czarnogórskie i bośniackie. I jak to jeszcze określił, że są to języki pierwotne poezji. Coś w tym rzeczywiście jest, bo poezja chorwacka jest istotnie przepiękna. 

Podczas uroczystej gali Paweł Adamowicz wybierając po jednym z rozłożonych na stalowych beczkach oznakowanych od spodu kamieni, dokonał losowania siedmiu europejskich krajów do kolejnej już czwartej edycji Europejskiego Poety Wolności. Są to z Europy Południowej i Zachodniej - Portugalia (nr 5), Włochy i San Marino (7), z Republik Bałtyckich wybrano tylko jedno państwo Danię (1), z Europy Środkowej Węgry (1), z Bałkanów dwa państwa Macedonię (4) i Rumunię (6). Spośród państw Europy Wschodniej i Zakaukazia prezydent Adamowicz ponownie wyciągnął kamień oznaczony nomen omen numerem 4, pod którym kryła się... Rosja.

Kolejny wybór europejskiego poety wolności spośród siedmiu kandydatów odbędzie  się w marcu 2016 roku.

Wła-49
Fot. Włodzimierz Amerski