100. urodziny komandora Romana Rakowskiego » W gdańskim Dworze Artusa odbył się uroczysty jubileusz 100. urodzin komandora Romana Rakowskiego, ps... Moment roztargnienia czy poczucie wyższości? » Nie wiadomo jaka była przyczyna, ale oklejony w barwy Wszystko dla Gdańska bus Aleksandry Dulkiewicz... W tygodniku „Sieci”: Obajtek przerywa milczenie » Budując silny ORLEN, naszą dumę narodową, naruszyłem interesy wielu osób, którym nie zależy na bezpi... Konwencja PiS w Sali Bhp » Na 3 tygodnie przed wyborami do samorządu lokalnego i na prezydenta miasta Gdańska, kandydat Prawa i... Patryk Jaki: Nie stać prawicy polskiej na dzielenie » Czy zjednoczona prawica dalej jest zjednoczona, o perspektywach na najbliższe wybory i walce o suwer... Czy LPP prowadziła działalność w Rosji? Po publikacji raportu akcje sp... » Amerykańska firma Hindenburg Research opublikowała raport z którego wynika, że polska korporacja LPP... T. Rakowski przedstawił propozycje rozwiązania problemów komunikacyjny... » Tomasz Rakowski, kandydat na prezydenta Gdańska z PiS, przedstawił swoje propozycje programowe dotyc... „Sierpień miał zapach Twojej krwi” » 23 marca w Muzeum II Wojny Światowej odbędzie się premiera spektaklu pt. „Sierpień miał zapach Twoje... Komu sopocka buława? » Znamy już prawie wszystkich kandydatów do foteli prezydenta Gdańska i Sopotu. Dwie kandydatki z oczy... Artur Szostak: My mieszkańcy powinniśmy brać odpowiedzialność za nasze... » Rozmowa z Arturem Szostakiem, kandydatem na prezydenta Gdańska KWW Kocham Gdańsk-Kandydaci Niezależn...
Rurociąg ze złota
wtorek, 12 marca 2024 15:13
Rurociąg ze złota
Miasto Gdańsk przerzuca 110 milionów złotych z jednej spółki
Hokeistki Stoczniowca przypieczętowały brązowe medale
sobota, 16 marca 2024 19:19
Hokeistki Stoczniowca przypieczętowały brązowe medale
Hokeistki Stoczniowca podtrzymały medalową passę. Gdańszczanki po
Lechia i Arka na kursie do ekstraklasy
piątek, 15 marca 2024 15:18
Lechia i Arka na kursie do ekstraklasy
I LIGA FORTUNA
Coraz głośniej się mówi, że bezpośredni
Lechia rozbiła outsidera po przerwie
piątek, 15 marca 2024 19:17
Lechia rozbiła outsidera po przerwie
Lider pewnie ograł ostatnią drużynę w tabeli. Lechia bez

Galeria Sztuki Gdańskiej

„On nadal jest z nami”
niedziela, 10 marca 2024 14:48
„On nadal jest z nami”
Po śmierci Henryka Baranowskiego, polskiego malarza marynisty, te

Sport w szkole

Zaproszenie do Spartakiady Przedszkolaków
poniedziałek, 26 lutego 2024 11:25
Zaproszenie do Spartakiady Przedszkolaków
Gdański Zespół Schronisk i Sporu Szkolnego zaprasza do udziału w

"Gdańska" w antrakcie

Lizystrata
wtorek, 20 lutego 2024 11:47
Lizystrata
Sex, seksualność, pożądanie, spełnienie czym są? Czy mają
Powstaniec z Gdyni
piątek, 05 stycznia 2024 16:35
Powstaniec z Gdyni
„Powstaniec 1863”- to długo oczekiwany film o wielkim bohaterze

Muzeum Stutthof w Sztutowie

2076 dni obozu pod Gdańskiem
piątek, 16 września 2022 18:15
2076 dni obozu pod Gdańskiem
Obóz koncentracyjny Stutthof wyzwoliły wojska III Frontu

Foto "Kwiatki"

Zimowe oblicza Trójmiasta
sobota, 13 lutego 2021 11:08
Zimowe oblicza Trójmiasta
Zimowe oblicze Trójmiasta w obiektywie Roberta
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
poniedziałek, 24 lipca 2023 10:43
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
To było pierwsze tego typu wydarzenie w regionie. W Wejherowie
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
poniedziałek, 10 kwietnia 2017 18:04
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
Fundacja „Mater Dei”, ta sama dzięki której w dużej mierze

Dlaczego nie głosuję na Tuska

środa, 04 października 2023 12:35
Już dni dzielą nas od kolejnych wyborów. Niektórzy twierdzą, że

Gdańskie wątki restytucji obrazów „Łukaszowców”

Ocena użytkowników: / 23
SłabyŚwietny 
poniedziałek, 09 maja 2022 14:41

W końcu po 83 latach nastąpi niebawem powrót do Polski obrazów ugrupowania św. Łukasza wysłanych w 1939 roku na Światową Wystawę do Nowego Jorku. Wicepremier, minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński podpisał umowę zwrotu dzieł, które po wojnie trafiły do jezuickiej biblioteki, amerykańskiej uczelni Le Moyne College w Syracuse.


Ugrupowanie św. Łukasza
Reaktywowane w 1923 roku Bractwo św. Łukasza przetrwało do rozpoczęcia wojny we wrześniu 1939 roku. Powstało w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych i odegrało ważną rolę w dwudziestoleciu międzywojennym. Grupę założyli i tworzyli studenci prof. Tadeusza Pruszkowskiego na czele z Bolesławem Cybisem, Janem Gotardem i Janem Zamoyskim. Ideą młodych malarzy była organizacja pracy na wzór średniowiecznego cechu. Ukończenie studiów oznaczało zorganizowanie uroczystości „wyzwolin” Malarze prowadzili barwne życie towarzyskie w Warszawie i podczas plenerów w Kazimierzu Dolnym. Tam powstawały ich najlepsze dzieła. Profesor Pruszkowski stawiał za wzór malarstwo holenderskie XVI i XVII wieku.

alt

Praca zbiorowa Bractwa św. Łukasza, Unia Lubelska 1569, tempera, 1938


Działalność artystyczna Bractwa opierała się na dążeniu do realizmu w sztuce i pozostawała w opozycji do nurtów awangardowych. Była zarzewiem wielu konfliktów dotyczących poszukiwań koncepcji sztuki narodowej. Ugrupowanie cieszyło się uznaniem władz państwowych, dzięki czemu zdobywało liczne zamówienia. Artyści Bractwa św. Łukasza byli autorami dekoracji wnętrz statku m/s Piłsudski i m/s Batory, ale także plafonu w sali widowiskowej Gimnazjum Polskiego w Gdańsku. Jednak najważniejszą pozycją ich dokonań była zespołowa realizacja siedmiu kompozycji historycznych przeznaczonych na dekorację głównej sali polskiego pawilonu na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku.

alt

Pawilon Polski, Nowy Jork, 1939


Wystawa
Otwarta 30 kwietnia 1939 roku, Wystawa Światowa w Nowym Jorku kończyła okres wielkiego kryzysu. Zorganizowana pod hasłem „Świat Jutra” miała być inauguracją nowej epoki. Pawilon Polski otwarty 3 maja na powierzchni 2000 m kwadratowych łączył elementy nowoczesności z historią Polski, a 40 metrowa wieża wznosząca się nad pawilonem przypominała średniowieczny budynek bramny. Przed pawilonem na zewnątrz stała rzeźba Władysława Jagiełły dłuta Stanisława Kazimierza Ostrowskiego wykonana w brązie. Posąg po wojnie nie powrócił do kraju i dziś stoi w Central Parku. Rzeźba przypomina wielkie zwycięstwo nad Krzyżakami pod Grunwaldem. Król Polski trzyma dwa miecze nad głową wręczone przez posłów Krzyżackich. Interpretacja tej sceny dla amerykanów mogła być nieczytelna.


Wystawę otwierał prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin D. Roosvelt w asyście Alberta Einsteina. Otwarcie pawilonu nastąpiło w dniu 148 rocznicy proklamowania Konstytucji. Władze Rzeczypospolitej reprezentował ambasador Polski w Waszyngtonie hrabia Jerzy Potocki oraz komisarz ekspozycji baron Stefan de Ropp. Uroczystość uświetnił recital Jana Kiepury, wystawiono również Harnasie Karola Szymanowskiego oraz Bajkę Stanisława Moniuszki.

alt

Praca zbiorowa Bractwa św. Łukasza, Konfederacja Warszawska,1573, tempera, 1938


Podczas wernisażu zaprezentowano cykl historyczny 7 obrazów namalowanych przez 11 członków Bractwa św. Łukasza oraz 4 gobeliny Mieczysława Szymańskiego. Na zlecenie ministra spraw zagranicznych Józefa Becka obrazy zostały namalowane przez 3 miesiące. Pod koniec sierpnia 1938 roku malarze zjechali do ulubionego przez siebie Kazimierza Dolnego i w pracowni swojego profesora Tadeusza Pruszkowskiego rozpoczęli malowanie. Powstały obrazy: Bolesław Chrobry witający Ottona III pielgrzymującego do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie Rok 1000; Chrzest Litwy, Rok 1386; Nadanie przywileju zwanego Jedlinieńskim (Nieminem Captivabimus), Rok 1430, Unia Lubelska, Rok 1569; Konfederacja Warszawska (Uchwała o wzajemnej tolerancji wyznań religijnych); Odsiecz Wiednia. Rok 1683; Konstytucja 3 maja. Rok 1791; Wymiary obrazów wynosiły: 120x200 cm, w malowaniu uczestniczyli: B. Cybis, B. Frydrysiak, J. Gotard, A. Jędrzejewski, E. Kanarek, J. Kubicki, A. Michalak, St. Płużański, J. Podoski, T. Pruszkowski i J. Zamoyski. Zabrakło innego członka ugrupowania Cz. Wdowiszewskiego. Obrazy zostały wykonane w technice tempery jajowej na deskach oklejonych płótnem i zostały pokryte kredowym gruntem szlifowanym.

alt

Praca zbiorowa Bractwa św. Łukasza, Konstytucja 3 maja, 1791, tempera, 1938


Wątek gdański
Ważnym momentem przed przystąpieniem do malowania była praca większości artystów Bractwa wykonana w Gdańsku, dla Polskiego Gimnazjum Macierzy Szkolnej, w sali widowiskowej artyści wykonali fresk „Niebo Polskie” będące apoteozą polskości w Gdańsku. Autorami projektu malowidła byli Bolesław Cybis i Jan Zamoyski, prace dodatkowe, boczne wizerunki miast polskich wykonali: M. Jurgielewicz i St. Płużański, przy malowaniu plafonu pomagała żona Cybisa - Maria. Po rozpoczęciu wojny gdański plafon został przez Niemców skuty, ale praca nad nim dała artystom wiele ciekawych nowych spostrzeżeń i doświadczeń. W drugiej dekadzie lat 2000-nych plafon został odtworzony. Zespołem artystów kierował prof. Jacek Zdybel z ASP w Gdańsku.

alt

Praca zbiorowa, Bractwa św. Łukasza, Odsiecz Wiednia, 1683, tempera, 1938


Zwrot polskich dzieł
Powojenne dzieje obrazów „Łukaszowców” charakterystyczne są dla losów dóbr kultury polskiej. Często wędrujące po świecie i trudno odzyskiwane, przechodziły ciężką procedurę zwrotu. Za swoją własność prywatną uznał te dzieła komisarz wystawy, obywatel brytyjski Stephen Kyburg de Ropp, przed wojną dyrektor Targów Poznańskich. Z polskiego ramienia w 1939 roku nadzorował nasz pawilon w Nowym Jorku. Przed laty dyrektor biblioteki college’u Syracuse twierdziła, że do przejęcia tych obrazów i gobelinów upoważnił Roppa rząd emigracyjny, miał to być ekwiwalent honorarium, prawdopodobnie za ich przechowanie i konserwację. Dziś sytuacja się zmieniła i została rozstrzygnięta. Obrazy już niedługo powrócą do Polski. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego planuje umieszczenie dzieł w stałej ekspozycji Muzeum Historii Polski, które powstaje w Cytadeli Warszawskiej.


Przedstawienia Bractwa św. Łukasza i gobeliny Mieczysława Szymańskiego stanowią olbrzymi wkład w przedwojenne poszukiwania koncepcji sztuki narodowej. Teraz wracają do Polski.

Stanisław Seyfried

Newer news items:
Older news items:
 

Dodaj komentarz


Kod antysapmowy
Odśwież