Duże poruszenie i zainteresowanie wzbudziła niedawno otwarta w Muzeum Sopotu, wystawa gdańskiego malarstwa. Po naszych dwóch relacjach, redakcja „Gazety Gdańskiej” dostała  wiele maili, dowodzących o wielkim zainteresowaniu mieszkańców naszego miasta, historią sztuki gdańskiej.

Okazało się, że wiele osób, nawet interesujących się malarstwem przeżyło duże zaskoczenie. Kolekcja Andrzeja Walasa wzbogacona paroma innymi obrazami odkryła nowe oblicze gdańskich twórców drugiej połowy XIX i pierwszej polowy XX wieku. Po raz pierwszy zobaczyliśmy dzieła malarzy bardzo mało znanych, a tworzących w Gdańsku. Wydaje się, że pokutujący mit o prowincjonalnym  ośrodku sztuki jest nieprawdziwy. Redakcja postanowiła zatem na łamach naszego portalu i gazety prezentować dalej, wyjątkowe obiekty gdańskiej sztuki. Kolekcjonerstwo w naszym mieście  ma duże tradycje. Prywatne zbiory tak szacownych mieszczan jak: Jacob Kabrun, Friedrich Basner, Lesser Giełdziński czy Luise Trauschke, pozwoliły w 1872 roku otworzyć muzeum. Gedaniki Andrzeja Walasa też zasługują na publiczną prezentację, nierzadko  reprezentują walory dzieł muzealnych, a on sam wraz ze swoim zbiorem wpisuje się w tradycję gdańskiego kolekcjonerstwa. Może wzorem prywatnych ekspozycji, które powstają ostatnio na Starym Mieście znalazłoby się miejsce również dla malarstwa XIX wieku i czasów Wolnego Miasta Gdańska.

Pierwszym obiektem otwierającym nasz nowy cykl jest niedawno nabyty przez gdańskiego kolekcjonera obraz. W jednym z niemieckich domów aukcyjnych udało się kupić dzieło mało znanego malarza gdańskiego Carla Eduarda Detloffa (1804–1857) zatytułowane „Łódź wiosłowa z zamku Kronborg” (54x71 cm). Dane w literaturze fachowej na temat Detloffa są bardzo skąpe. Wiadomo, że przez jakiś czas mieszkał i tworzył w Gdańsku, ale malował również w Danii i Szkocji. Wiadomo również o jego wystawie w Kilonii i że przed wojną Muzeum Miejskie posiadało kilka jego prac (akwarele, rysunki oraz obraz zatytułowany „Leuchtturm von Danzig”). 

W tej chwili Centralne Muzeum Morskie posiada jeden obraz olejny zatytułowany „Bryg w sztormie”. „Łódź wiosłowa z zamku Kronborg”, to obraz namalowany w 1855 roku i przedstawia północne wybrzeże Zelandii u stóp zamku Kronborg, w którym jak wiemy rozgrywała się akcja szekspirowskiego Hamleta. Trudno jednak porównywać obraz Detloffa do pejzaży jego rówieśnika, mowa o innym wielkim malarzu romantycznym, sławnym Casparze Davidzie Friedrichu. Pewne podobieństwa można jednak zauważyć. Tym wspólnym mianownikiem dla obu artystów jest nostalgiczny nastrój. Scena oddaje doniosłość majestatu natury. Zbliżająca się nawałnica burzowa sprawia trwogę wśród krzątających się przy łodzi rybaków, którzy dopiero co powrócili z połowu. Ten nastrój charakterystyczny dla Friedricha, poety pędzla, również za pomocą podobnych środków buduje Detloff, lecz on  idzie dalej w nieco innym kierunku, swoją postawę malarską osadza na walorze konkretnego motywu. Nad brzegiem morza, położony na klifie, dominuje dostojnie wielki zamek, który potęguje wrażenie bezbronności wobec potęgi żywiołu. Wielką siłę oddziaływania na widza, twórca uzyskuje dzięki swojemu dużemu talentowi artystycznemu. Obraz pochodzi z połowy XIX wieku, a więc z czasów, kiedy Gdański Teatr Szekspirowski  praktycznie już nie istniał, bowiem budynek Szkoły Fechtunku, w którym odbywały się przedstawienia został zlikwidowany. Może autorowi chodziło o zwrócenie uwagi gdańszczan na  sprawy sztuki w mieście i szybszą budowę Teatru Miejskiego.

Tajemnica tego obrazu może miała nieść pewne przesłanie dla obywateli miasta. Musiało minąć  blisko 160 latach, przypuszczalna hipotetyczna idea zawarta w dziele Carla Eduarda Detloffa, gdańskiego malarza wreszcie może się spełni. Nowy wspaniały Teatr Szekspirowski już niebawem, ponownie zagości w Gdańsku i to w swoim własnym budynku.

Stanisław Seyfried (galeriaessey@wp.pl)

galeria-essey.pl