W tygodniku „Sieci”: IPN będzie twierdzą nie do zdobycia » W wywiadzie dla tygodnika „Sieci” prezes IPN dr. Karol Nawrocki wyjaśnia, dlaczego Platforma Obywate... Podsumowano 10 etapów badań archeologicznych na Westerplatte » W Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku podsumowano 10 etapów badań archeologicznych na Westerplatte.-... Zmarł Paweł Huelle » Nie żyje Paweł Huelle, poeta, pisarz, autor bestselleru „Weiser Dawidek”, wykładowca akademicki oraz... Radni PiS chcą wyjaśnień w sprawie wycięcia wierzby przy ul. Wajdeloty » Przy ul. Wajdeloty wycięto wierzbę. Radni PiS Przemysław Majewski, Andrzej Skiba i Roman Plewa wraz ... Prezydent Andrzej Duda w tygodniku „Sieci”: Tusk nie będzie moim premi... » W nowym numerze „Sieci” prezydent Andrzej Duda w wyjątkowym wywiadzie wyjaśnia powody powierzenia mi... Inauguracja cyklu „Muzyczne popołudnie w Muzeum" » Koncert Mikołaja Sikały zainaugurował cykl recitali fortepianowych w ramach współpracy Muzeum II Woj... ROD "Kaczeńce" bez zmian » W sobotę 18 listopada na nadzwyczajnym zebraniu Stowarzyszenia Ogrodowego Rodzinnego Ogrodu Działkow... Fudakowski: to jest demoralizacja » Komentarz Stanisława Fudakowskiego, sekretarza Stowarzyszenia "Godność" do Oświadczenia jakie wydano... L. Brudzyński komisarzem Sopotu » Premier RP Mateusz Morawiecki wyznaczył Lucjana Brudzyńskiego do pełnienia - od 15 listopada br. - f... Stowarzyszenie Godność o emeryturach esbeków » Oświadczenie Stowarzyszenia Godność w sprawie przywrócenia uprawnień funkcjonariuszom aparatu PRL.No...
Prokurator sprawdza... SKT a zasady Karnowskiego
czwartek, 23 listopada 2023 17:36
Prokurator sprawdza... SKT a zasady Karnowskiego
Prokuratura Okręgowa w Bydgoszczy od kwietnia b. roku prowadzi

Dlaczego nie głosuję na Tuska

środa, 04 października 2023 12:35
Już dni dzielą nas od kolejnych wyborów. Niektórzy twierdzą, że
Arka przełamała niemoc w derbach. Gdynianie wygrali w lidze po 16 latach
piątek, 24 listopada 2023 21:53
Arka przełamała niemoc w derbach. Gdynianie wygrali w lidze po 16 latach
Po 16 latach Arka wygrała w lidze z Lechią. W Gdyni gospodarze
Przełamanie Gedanii u siebie*Baltia wygrywa rundę jesienną
sobota, 18 listopada 2023 14:29
Przełamanie Gedanii u siebie*Baltia wygrywa rundę jesienną
I LIGA FORTUNA
Rekordowa seria zwycięstw Arki Gdynia trwa.
Czas derbów!
czwartek, 23 listopada 2023 17:46
Czas derbów!
Po ponad 3 latach czekają nas kolejne emocje derbowe. Po zawieszeniu

Galeria Sztuki Gdańskiej

Gdańskie Barwy, Gdańskie Tonacje
niedziela, 19 listopada 2023 18:48
Gdańskie Barwy, Gdańskie Tonacje
Zakończenie sezonu wystawienniczego 2023 „Gazety Gdańskiej”

Sport w szkole z ORLENEM

Sztafetowe biegi przełajowe
niedziela, 01 października 2023 14:07
Sztafetowe biegi przełajowe
Sztafetowe biegi przełajowe rozegrane 26 i 27 września w Parku im.
Piękna Zośka
wtorek, 14 listopada 2023 19:40
Piękna Zośka
Długie jesienne wieczory sprzyjają, a wręcz zachęcają do

Muzeum Stutthof w Sztutowie

2076 dni obozu pod Gdańskiem
piątek, 16 września 2022 18:15
2076 dni obozu pod Gdańskiem
Obóz koncentracyjny Stutthof wyzwoliły wojska III Frontu

Foto "Kwiatki"

Zimowe oblicza Trójmiasta
sobota, 13 lutego 2021 11:08
Zimowe oblicza Trójmiasta
Zimowe oblicze Trójmiasta w obiektywie Roberta
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
poniedziałek, 24 lipca 2023 10:43
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
To było pierwsze tego typu wydarzenie w regionie. W Wejherowie
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
poniedziałek, 10 kwietnia 2017 18:04
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
Fundacja „Mater Dei”, ta sama dzięki której w dużej mierze

„Arkona” o polskiej marynistce

Ocena użytkowników: / 21
SłabyŚwietny 
poniedziałek, 12 czerwca 2023 08:32

Ostatnio miałem niewątpliwą okazję zapoznania się kilkoma artykułami opublikowanymi przez nieistniejący miesięcznik kulturalno-artystyczny „Arkona”. Pismo ukazywało się w Bydgoszczy w latach 1945-1948 i było jednym z pierwszych po wojnie czasopism kulturalnych w Polsce.


Redagowane było przez Mariana Turwida, publicystę, pisarza i malarza po krakowskiej ASP. „Arkona” była kontynuatorem przedwojennego pisma „Wici Wielkopolskie” wydawanych w latach 1933-1938 we Wrześni również przez Turwida. Bydgoski artysta ze względu na swoją działalność i nieprzeciętne talenty był znaną osobowością w PRL-u. Pismo kształtowało poglądy estetyczne polskiej kultury. „Arkona” ukazywała się do listopada 1948 roku, kiedy to dotarła z Londynu radiowa informacja nadana przez „Wiadomości Polskie”, że „Arkona” jest jednym z najlepiej redagowanych czasopism kulturalnych w Polsce. W tej sytuacji los pisma został przesądzony, w grudniu 1948 roku zostało zamknięte.

alt

Arkona


Mnie jednak poza Turwidem przyciągnęło nazwisko Stanisława Brzęczkowskiego, członka kolegium redakcyjnego, polskiego grafika, malarza znanego z działalności w Wolnym Mieście Gdańsku. Brzęczkowski zaprzyjaźniony ze Stanisławem Przybyszewskim i redaktorem „Gazety Gdańskiej” Aleksandrem Majkowskim, razem z nimi działał w polskich organizacjach patriotycznych. Był autorem znanego plakatu, zachęcającego Polaków do wpłaty datków na budowę stadionu Gedanii. Artysta, pracując dla Polskich Kolei Państwowych, aby nie drażnić Niemców wyjechał z Gdańska w 1935 roku i przeniósł się do rodzinnej Bydgoszczy.

alt

Stanisław Brzęczkowski, Gdynia, drzeworyt


Marian Turwid o malarstwie
W swoim eseju „Pierwsza Fala” Turwid z wielką swadą, po uzyskaniu dostępu do morza opisuje początki polskiego malarstwa marynistycznego. Przypomina sławetną „Trójkę Huculską” : Sichulski, Jarocki, Pautsch i marynistyczne litografie Jarockiego, będące jak pisze pierwszą zdradą gór na rzecz Jastrzębiej Góry położonej nad morzem. Do takiej zdrady przyłączyli się również Stefan Filipkiewicz i prof. Stanisław Kamocki najzdolniejszy uczeń „górskiego uniwersytetu” Jana Stanisławskiego, dający rady „…jeśli już koniecznie chcą malować morze, to bez lazurów i fioletów by obrazy morskie nie były aż nazbyt jaskrawą obrazą morską…”.

alt

Stanisław Brzęczkowski, plakat Gedanii


Autor przypomina również nieliczne francuskie dzieła Pankiewicza, a także „Fale” Władysława Ślewińskiego mówiące językiem plastyki o Pont Aven w Bretanii, a nie o Pomorzu. Pierwsze próby polskiej marynistyki, kiczowate, banalne, nieudane, malowane na Helu, Jastarni i w Gdyni jak pisze Turwid „…że na ich widok morskiej choroby można się było nabawić, nie opuszczając najgłębszego lądu…”

alt

Chałupy, łodzie rybackie, pocztówka, własność Roman Kużel


„Może morze i Pomorze im pomoże”
Powstały na początku lat 20. W krakowskiej ASP „Komitet Morski” przy współudziale Mariana Niżyńskiego, malarza i poety, zorganizował pieniądze i miesiąc później artyści znaleźli się nad Bałtykiem, ale nie w Sopocie czy Juracie, ale w Ostrowie małej wsi rybackiej położonej między Jastrzębią Górą, a Karwią. Zamieszkali wśród rybaków bez reszty związanych z nadmorskim krajobrazem. Rybaków, którzy przyjezdnym pomogli odszukać właściwa drogę w sposobie rozumienia kapryśnego Bałtyku, różniącego się dość znacznie od południowych leniwych mórz. Tu nie mogło być mowy o poznawaniu specyfiki, bo ona zmieniała się z minuty na minutę, a o złapaniu odpowiedniego światła też nie mogło być mowy, bo zmieniało się co chwilę. W studiowaniu Bałtyku tylko cierpliwe do niego podejście dawało odpowiednie wyniki, szybkość nie była zalecana, bowiem żywioł wymagał spokoju, czasu i subtelnej przychylności. Krakowscy malarze zaprzyjaźnili się z miejscowymi rybakami, szczególnie z najzamożniejszym piątym Onufrym z dwunastki Konkelów, który zaprosił ich na kolację zakrapianą „złotą wodą” i „pomuchlem”. W zamian otrzymał obraz , który znalazł swoje miejsce nad czerwoną pluszową kanapą znakomitego pensjonatu „Mewa”. Jak do tej pory Ostrów jako rybacka wieś goszcząca artystów nie był jeszcze znany.

alt

Wojciech Weiss, Pejzaż morski, 1938, olej, płótno, własność Muzeum Narodowe w Szczecinie


Tekst Turwida o początkach polskiej marynistyki pisany po wojnie w 1946 roku oczywiście nosił mimo wszystko znaczenie odkrywczego eseju znad polskiego morza, który dziś pomimo wielu ciekawych nowych informacji odbieramy zupełnie inaczej. Wiedza o początkach polskiej marynistyki jest już pełniejsza i o wiele głębsza, jednak pierwsze relacje artystów z rybakami odkrywają zupełnie nieznana historię jednej z pierwszych koloni artystycznych na polskim Wybrzeżu, rybackiej wsi Ostrowie.

Stanisław Seyfried

 

Dodaj komentarz


Kod antysapmowy
Odśwież