Maszyna, która zdecydowała o losach II wojny światowej będzie w Gdańsku

Maszyna szyfrująca Enigma, której kody złamali polscy matematycy, znajdzie się w Gdańsku wśród zbiorów Muzeum II Wojny Światowej. Złamanie niemieckich szyfrów miało kapitalne znaczenie dla walczących na froncie gigantycznych armii.

- Enigma znajduje się w depozycie naszego Muzeum. Jest ona własnością Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, która przekazała nam Enigmę. Enigma to jeden z najważniejszych eksponatów, jakie będą na wystawie głównej Muzeum II Wojny Światowej Będzie można ją oglądać od 2014 roku – poinformował nas prof. Paweł Machcewicz, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej. 

Jak powiedział nam Machcewicz prezentowana w Gdańsku Enigma będzie uzupełniona o bogatą ekspozycję dokumentującą dokonania polskich matematyków.
- Złamanie kodów Enigmy było jednym z najdonioślejszych dla losów II wojny światowej dokonań – przypomina prof. Machcewicz. 
W ekspozycji znajdą się też kopie maszyny szyfrującej, na których zwiedzający będą mogli „zabawić się” w historię i wykonać swoje depesze szyfrujące.

Umowa o przekazaniu Enigmy w bezterminowy depozyt gdańskiemu muzeum została podpisana w warszawskim Domu Spotkań z Historią.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego będzie nadal formalnym właścicielem maszyny szyfrującej. Gdzie obecnie przechowywana jest Enigma jest głęboko strzeżoną tajemnicą.

Enigma („enigma” zwrot z języka greckiego oznacza zagadka) to niemiecka przenośna, elektromechaniczna maszyna szyfrująca, oparta na zasadzie obracających się wirników, opracowana przez Artura Scherbiusa. Była wykorzystywana głównie przez siły zbrojne oraz inne służby państwowe i wywiadowcze nazistowskich Niemiec i państw z nimi sprzymierzonych.

Po raz pierwszy szyfrogramy zakodowane przy pomocy Enigmy udało się rozszyfrować polskim kryptologom w roku 1932 matematykom Marianowi Rejewskiemu, Jerzemu Różyckiemu i Henrykowi Zygalskiemu z Sekcji BS-4 Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego. W 15-osobowym zespole kryptologów był również Edward Fokczyński, który stworzył zespół techniczny.

Uważa się, że złamanie kodu Enigmy skróciło II wojnę światową nawet o dwa lata, m.in.  pomogło w  przeprowadzeniu przez aliantów inwazji na kontynent europejski w czerwcu 1944 r. W inwazji na Normandię (D-Day), w której brała między innymi udział 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka, alianci ponieśli mniejsze straty.

Najczęściej odszyfrowywanymi wiadomościami były przekazy zaszyfrowane Enigmą w wersji Wehrmachtu (Wehrmacht Enigma). Informacje o rozszyfrowaniu Enigmy były utajnione do lat 70. XX wieku.

Prof. Machcewicz poinformował też portal wybrzeze24.pl, że w zbiorach znajdzie się też motocykl wojsk niemieckich z 1939 roku, pozyskany w jednej z wsi pod Grójcem. Niestety polskie  motocykle „Sokół” są dzisiaj niezwykłą rzadkością. Być może jednak i on znajdzie się w muzealnych zbiorach.  Wielbiciele militariów i  historii II wojny światowej będą mogli zobaczyć też autentyczny i jedyny w tej wersji czołg sherman, którym żołnierze gen. Stanisława Maczka przemierzali pola bitew Flandrii i Fryzji. 

W rozmowie z nami prof. Machcewicz potwierdził, że będzie to amerykański sherman w wersji, która weszła na wyposażenie dywizji gen. Maczka jesienią 1944 r., a więc już po bitwie pod Falaise. Na razie sherman jest w  muzeum broni pancernej w poznańskim Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych.

Przypomnijmy, że rozszyfrowanie kodów Enigmy poprzedził inny sukces polkich deszyfrantów, który miał niebagatelny wpływ na wynik wojny z bolszewikami lat 1919-21. Na przełomie sierpnia i września 1919 r. kpt. Jan Kowalewski genialny oficer Oddziału II Sztabu Generalnego WP złamał pierwsze klucze szyfrowe Armii Czerwonej. Umożliwiło to odczytanie korespondencji bolszewickiej z frontów wojny na Ukrainie i na Kaukazie. Złamał też szyfry Armii Ochotniczej i "białej" Floty Czarnomorskiej, co pozwalało śledzić wydarzenia od Syberii po Piotrogród. 
ASG