Kolak: Przed frustracjami chroni rzemiosło

O związkach, emocjach, momentach olśnienia oraz potrzebie krytyki rozmawiamy z Dorotą Kolak – doskonałą aktorką, która od przeszło 30 lat związana jest z Teatrem Wybrzeża w Gdańsku. Od kilku sezonów coraz częściej bywa w Warszawie, grając w popularnych serialach „Pensjonat pod różą”, „Barwy szczęścia” czy „Przepis na życie”.  

- Na spektakl „Seks dla opornych” nie tylko z okazji setnego przedstawienia trudno dostać bilet. Co dla Pani jest wyznacznikiem sukcesu? Sukces ekonomiczny, popularność czy ilość propozycji aktorskich?
Dorota Kolak: Zawsze na pierwszym miejscu stawiam sukcesy rodzinne. To, że od trzydziestu paru lat jestem z tym samym fajnym facetem, to, że mam świetną córkę. A potem... wykładnikiem „sukcesu” jest ilość i jakość propozycji aktorskich. Ale też nie będę ukrywać, że pełna widownia od stu przedstawień i tu i w Warszawie, jest dla nas ogromną radością. Rozpoznawalność nie ma nic wspólnego z sukcesem. Popularność jest niejako przy okazji. I krótko trwa.

- Wspomniała Pani, że od ponad 30 lat jest z tym samym mężczyzną. Ale też często mówi Pani, że Pani związek jest oparty na samotności, tęsknocie, rozmowach telefonicznych. Czy nie płaci Pani zbyt wysokiej ceny, za to, że jest wierna swojej karierze aktorskiej? Nie przeprowadziła się choćby Pani do Kalisza, w którym Pani mąż jest dyrektorem teatru. 
Dorota Kolak: Bycie dyrektorową nie należy do zabawnych sytuacji. Pojechałabym tam przecież nie po to, żeby być przy mężu, tylko żeby grać. Zawsze takie położenie jest dwuznaczne i niekomfortowe nie tylko dla aktorki, ale także dla dyrektora i dla całego zespołu.  Czy to jest duża cena? Większą ceną byłoby poczucie, że ja jestem tu i się realizuję, a mój mąż nie, gdyby nie podjął się takiego wyzwania. Myślę, że poczucie niespełnienia byłoby dla nas obojga o wiele gorsze niż rozłąka.

- W jednym z wywiadów użyła Pani sformułowania, że pochodzi Pani z aktorskiej mafii. Czy taki background daje siłę i poczucie bezpieczeństwa w branży czy raczej  wkrada się element rywalizacji w życie rodzinne?
Dorota Kolak: Przez całe życie mój mąż mnie wspierał, przejmując obowiązki domowe. Bywało tak, że najbardziej na tym cierpiało dziecko, gdy oboje byliśmy zaangażowani w duże projekty. Kiedy wspomina swoje dzieciństwo, przypomina sobie jak zawsze za mną biegała.  Mówiłam: „Córeńko, 10 kroczków idziemy, 10 kroczków biegniemy”, bo zawsze się gdzieś spieszyłam, byłam w tzw. niedoczasie. Rozmawiałyśmy o tym. Nie ma do mnie żalu. Życie za kulisami bywa interesujące, magiczne i uzależnia. No cóż. I dziecko zostało aktorką.

- W ubiegłym roku minęło 30 lat, od kiedy związała się Pani z gdańskim teatrem. Która z ról była dla Pani najtrudniejsza? Która najbardziej przełomowa?
Dorota Kolak: Było ich na pewno kilka. I tak się składa, że „przełomy” owocowały nowymi propozycjami, coraz ciekawszymi. Na pewno taką pierwszą była rola Mai Ochołowskiej w „Opętanych” w reż. Tadeusza Minca. Przy tym spektaklu korzystałam z rad Joasi Bogackiej, która pomogła mi odnaleźć seksualność mojej postaci. To była pierwsza taka moja rola, kiedy musiałam to poczuć i wyartykułować. Wtedy z tym miałam kłopot. Na pewno matka w „Zwyczajnych szaleństwach”, to była postać złożona jakby z dwóch skrajności, dramatyczna i farsowa zarazem. Wreszcie „Matka”, ponieważ dotykała osobistych, bolesnych doświadczeń. No i teraz  „Słodki ptak młodości”, w którym po raz drugi spotkałam się w taki istotny sposób z Grześkiem Wiśniewskim (on także reżyserował „Matkę” - dop. UA).

- Widząc Pani łzy i emocje odgrywanych bohaterek zastanawiałam się, czy te role nie kosztują Panią zbyt wiele? W jaki sposób chroni Pani siebie przed trudnymi przeżyciami odgrywanymi na scenie?
Dorota Kolak: Żeby odreagować każdy ma pewnie na to inny sposób. Podobno ludzki mózg nie umie rozpoznać emocji „udawanej”, czyli granej od „prawdziwej”. Na tym  polega problem, że my to gramy, ale nasze ciało i mózg tego nie rozpoznaje jako ekspresji „udanego udawania”, grając trudne role jesteśmy zmęczeni, tak jakbyśmy to wszystko przeżyli i psychicznie i fizycznie, i emocjonalnie. Jak się regenerujmy? (westchnienie). Dzięki Bogu, istnieje coś takiego jak warsztat. Oczywiście daję z siebie maksymalną ilość emocji, ale to jest cały czas rzemiosło, wypracowane i przepróbowane. Myślę, że nas przed frustracjami i wariactwami chroni właśnie rzemiosło.

- Jedną z takich prawdziwych ról była kreacja matki w filmie „Jestem twój” w reż. Mariusza Grzegorzka. Czy trudno wchodziła Pani w tę postać?
Dorota Kolak: Nie pamiętam trudności. Pamiętam raczej rodzaj „olśnienia”, graniczący z rodzajem pewności siebie: „Wiem, jak to zrobić”. Zagrałam ją bardzo intuicyjnie. Inna sprawa, że to był film, więc tych emocji nie trzeba było grać razy 100, jak w teatrze. Gra się kilka dubli i już, więc to jest zupełnie inna sytuacja. No i reżyser, on ostatecznie dzieli ze mną odpowiedzialność za rolę, montując ją.

- Tutaj miała Pani do czynienia z doświadczonym reżyserem, jak się Pani pracuje z młodymi, wkraczającymi do zawodu absolwentami szkół filmowych?
Dorota Kolak: Jestem w stanie wyruszyć w podróż z każdym reżyserem, ale pod jednym warunkiem, musi mieć  swój świat, a ja jestem od tego, żeby mu go pomóc „opowiedzieć”. Natomiast, jeśli tego świata nie ma, lub jest banalny, a reżyser nie wie, czego ode mnie chce, to ja nie mam gdzie wyruszać.

- Czyli traktuje Pani swój zawód jako misję...
Dorota Kolak: Zdaję sobie sprawę, że coraz mniej aktorów o tym myśli... Grając w teatrze daję widzom chwilę wytchnienia, radości, albo wzruszenia... Chcę z publicznością rozmawiać uczciwie o istotnych sprawach, i pewnie jak każdy z moich kolegów, staram się każde przedstawienie danego wieczoru zagrać możliwie najpełniej. To wszystko. Czy to to jest misja? Nie wiem.

- Powoli Pani specjalnością stają się matki...
Dorota Kolak: I babcie już... (śmiech)

- W serialu „Przepis na życie” odczarowuje Pani stereotyp matki Polki i babci opiekującej się wnukami. 
Dorota Kolak: Zaczęło się od pomysłu Agnieszki Pilaszewskiej na taką postać, bo ona ją napisała i wymyśliła. A potem  świetnie się  ją grało i bardzo mnie to bawiło. A dopiero potem uświadomiłam sobie jak to jest odbierane. Jak wielu ludziom pozwala inaczej spojrzeć na  pięćdziesięciolatki. Jak słowo „babcia” zyskuje nowe znaczenie. Agnieszka Pilaszewska napisała taką scenę. Stoję przed lustrem i przymierzam kolorowe ciuchy i nagle mówię do siebie: „Co Ty kobieto robisz, w Twoim wieku raczej barchany i chusteczka na głowę” (śmiech). Przyznam szczerze, że są dla mnie niespodzianką reakcje ludzi i to, że ta rola przyniosła mi wiele ciekawych spotkań z kobietami w moim wieku.

- Jak reaguje Pani na słowa krytyki?
Dorota Kolak: O słowach krytyki marzę. Nie cierpię, kiedy ktoś mówi: „Byłaś bardzo dobra, jak zawsze”.  To „jak zawsze” jest bardzo bolesne. Lubię reżyserów, którzy są ze mnie niezadowoleni, którzy karzą mi szukać nowych dróg, którzy mi uświadamiają, że rozwiązania, które przynoszę, czy sposób patrzenia na postać jest np. wtórna. To jest ożywcze, zwłaszcza dla aktorów w moim wieku. Musimy się bardzo pilnować, żeby szukać w wyobraźni nowych znaczeń, a nie powielać stare.

Rozmawiała Urszula Abucewicz