70 lat w Trójmieście, pół wieku na Targu Węglowym

Teatr Wybrzeże obchodził swój podwójny jubileusz. I o ile części galowej towarzyszyła duża ilość, ciepła, humoru i uprzejmości, o tyle premiera „Wiśniowego sadu”, mająca uświetnić ten wieczór, raczej nie zapadnie na długo w pamięci publiczności.

Wspomnień czar

W piątkowy wieczór można było się poczuć faktycznie gościem gdańskiego teatru. Do tej pory mówiono do nas poprzez postaci ze sceny. Teraz mówili do nas ludzie instytucji, dzięki którym to wszystko ma, miało i będzie miało sens. Byliśmy wśród nich i dla nich – aby podziękować za te siedem dekad historii.

Około półtoragodzinna gala jubileuszowa miała charakter bardzo przyjazny. Nie było tej nieznośnej, sztywnej atmosfery, która często towarzyszy tego typu rautom. Był śmiech, były wspomnienia i dużo ciepłych słów. Na pewno wrażenie robił pokaz slajdów, który prezentował jak rozwijało się Wybrzeże. Od gdyńskiej stodoły, przez plac budowy gmachu na Targu Węglowym po współczesność. Wrażenie także robiło to, jak fantastycznie na scenie dalej prezentują się tuzy polskiego aktorstwa, nagrodzeni przez oficjeli, m.in. Jerzy Kiszkis czy Barbara Krafftówna.

Rozdaniu nagród towarzyszyły uroczyste przemówienia Bożeny Sawickiej reprezentującej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezesa Związku Artystów Scen Polskich - Olgierda Łukaszewicza, dyrektora Teatru Wybrzeże - Adama Orzechowskiego, Marszałka Województwa Pomorskiego - Mieczysława Struka, Wicewojewody Pomorskiego - Mariusza Łuczyka, Wiceprezydenta miasta Gdańska - Piotra Kowalczyka, wiceprezydenta Gdyni - Marka Stępy, przedstawiciela gdańskiego oddziału Związku Artystów Scen Polskich - Janusza Stoppy oraz Burmistrza Pruszcza Gdańskiego - Janusza Wróbla.

W ramach jubileuszu została także odsłonięta wystawa w foyer, dokumentująca historię teatru oraz wydana książka prezentująca wszystkie premiery na przestrzeni dekad.

Nudne uświetnienie jubileuszu

Jubileusz uświetniła premiera „Wiśnowego sadu”, Antona Czechowa, który wzięła na warsztat Anna Augustynowicz. Niestety, reżyserka znana ze swoich upodobań do wprowadzania do swoich przedstawień wycofania, stonowania i przemyślanego marazmu, tym razem przesadziła z brakiem ekspresji. Najdobitniej odbiór sztuki kwitują leniwe, kurtuazyjne aż, oklaski na koniec.

Czechow swój tekst przedstawiał jako komedię. Jednak kiedyś Konstanty Stanisławski postanowił ubrać go w szaty dramatu. I od tamtego czasu wielu twórców teatralnych stara się właśnie w ten sposób przedstawiać historię pewnej rosyjskiej rodziny.

Jest to opowieść o inteligencji. Wycofanej, samej skazującej się na banicję, ale cały czas uważającej się za lepszych od pozostałych. „Wiśniowy sad” przenosi nas do majątku Raniewskiej. Dopiero co wróciła z Paryża, który miał uleczyć jej rany po utracie syna. Tak się jednak nie stało. Inna sprawa, że wisiała nad nią wizja bankructwa. Łopachin, potomek chłopów, którzy pracowali na posiadłości ma pomysł jak rozwiązać problem – sprzedać sad pod parcele wypoczynkowe. Inteligencja jednak nie chce go słuchać. Właśnie przez to poczucie wyższości, nawet jeśli podświadomie myślą, że ma rację.

W związku z tym czekają. Bo myślą, że przecież to nie może się tak skończyć. Że jakoś to będzie. Bo przecież inny bohater, zadłużony Piszczyk miał już bankrutować, ale nagle kolej wytyczyła trasę przez jego teren i teraz płaci za użytkowanie gruntu. Z sadem zatem musi być tak samo – bo był on od zawsze i w przekonaniu Raniewskiej tak już zostanie. Gajew, brat głównej bohaterki, nie godzi się na sprzedaż i szuka pieniędzy na uratowanie terenu. Nie widać w nim jednak większej nadziei i chęci.

Anna Augustynowicz postanowiła nie wyciągać humorystycznego akcentu i skupiła się na marazmie, wycofaniu i dystansie pomiędzy aktorami. Pomagała w tym oszczędna scenografia Marka Brauna i umieszczenie aktorów – nikt nigdy nie zwracał się bezpośrednio do siebie. Problem polega jednak na tym, że ten dystans przeniósł się także na widownię. Widzowie nie zostali wciągnięci w historię. Zbyt wiele było tu nudy. I nawet dobra kreacja Michała Miodka w roli Łopachina czy sympatyczny Grzegorz Gzyl jako Piszczyk, nie są w stanie na dłużej skupić się na opowiadanej historii. Zbyt wiele jest przestojów, ukrytych znaczeń i odniesień do tekstu Czechowa. Osoby, które nie znają dokładnie historii, a jedynie mają pojęcie o czym jest, pewne zabiegi mogą uznać za niezrozumiałe.

Wybrzeże coś nie ma szczęścia, jak dotąd, do premier w swoim jubileuszowym sezonie. W „Mapie i terytorium” mieliśmy kakofonię form wyrazu, tym razem zostaliśmy rzuceni na drugi biegun i „Wiśniowy sad” był zwiędły już od pierwszych scen. Nie porwał, nie zaintrygował, ani nie zapadł w pamięć. Jak to się mówi – momenty były, jednak dużo częściej chciało się zdrzemnąć niż zanurzyć w wariacji Anny Augustynowicz. Podsumowując – jeśli nawet Dorota Kolak nie umiała zaczarować swą rolą, jak to ma w zwyczaju, to wiadomo, że coś było nie tak.

Patryk Gochniewski

fot. Dominik Werner/Teatr Wybrzeże