Demokracja bez wolności?

O braku wolności światopoglądowej we współczesnej Polsce, dominacji kościoła katolickiego, a także o kondycji dzisiejszej lewicy rozmawiali uczestnicy konferencji „Wolność światopoglądowa w państwie demokratycznym” w Instytucie Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku.

Uczestnikami spotkania zorganizowanego przez Klub Współczesnej Myśli Politycznej byli: Longin Pastusiak – wiceprzewodniczący  SLD, Grzegorz Ilnicki – wiceprzewodniczący PPS, Maria Szyszkowska – filozof, działacz społeczny i polityk lewicowy oraz Czesław Janik – przewodniczący stowarzyszenia Neutrum. Na sali gościła również posłanka SLD Izabela Jaruga-Nowacka.

Moderatorem spotkania był Longin Pastusiak, który wywołał temat ograniczenia wolności światopoglądowej zarówno w Polsce, jak i za granicą. Za przykład posłużyła dyskusja o obecności krzyży w miejscach publicznych, jaka przetoczyła się przez Włochy i Polskę. 

Nie ma wolności światopoglądowej
Uczestnicy spotkania zastanawiali się, czy w Polsce istnieje prawdziwa wolność światopoglądowa. Odpowiedź dla wszystkich była jednoznaczna – nie!
Według prof. Szyszkowskiej wolność światopoglądowa jest w Polsce bardzo ograniczona. Polacy nie rozumieją też samego pojęcia demokracji, która tą wolność gwarantuje. Oprócz tego,  krajowe media próbują sztucznie połączyć demokrację z kapitalizmem.

- Jedną z zasad demokracji jest równość. Kapitalizm z góry zakłada, a nawet pogłębia nierówności społeczne. W socjalizmie nierówności są dużo mniejsze. Dlatego to socjalizm powinien być łączony z demokracją, a nie kapitalizm – powiedziała profesor Szyszkowska.
Według Szyszkowskiej ludzie boją się zaprotestować  przeciwko obecnej rzeczywistości neoliberalnej, obawiają się utraty pracy. Stąd rodzi się bierność. Polacy nie umieją też odróżnić liberalizmu gospodarczego od światopoglądowego. Również w kościele katolickim nastąpił poważny regres, w porównaniu do Soboru Watykańskiego II. 

- Dzisiaj wolności jest mniej niż w czasach PRL-u! Czy rządzi partia prawicowa, czy lewicowa, wszyscy zabiegają o aprobatę kościoła. Przez to kościół ma zasadniczy wpływ na kształtowanie prawa w Polsce. Religia jest nauczana już w przedszkolach. To powoduje, że dzisiaj kształtuje się społeczeństwo jednolite światopoglądowo. Istotą demokracji jest natomiast pluralizm światopoglądowy i neutralność państwa w tej dziedzinie. W Polsce mamy natomiast katokapitalizm – uważa prof. Szyszkowska.

Konflikt kościoła ze społeczeństwem
Podobnego zdania  był Grzegorz Ilnicki. Według młodego wiceprzewodniczącego PPS dzisiaj w Polsce widać konflikt interesów między kościołem katolickim, a społeczeństwem.
 – Wystarczy przywołać przykład eutanazji. Kościół katolicki nie mówi tylko swoim wiernym jak ma postępować, ale chce nakazać wszystkim Polakom życie i śmierć według swoich nauk. Wszyscy jesteśmy obywatelami, a nie wszyscy jesteśmy katolikami – uważa Grzegorz Ilnicki.
- Myślałem, że niektóre wolności są gwarantowane, ale dzisiaj twierdzę, że obecnie jest więcej totalitaryzmu niż kiedyś. Winnym nie jest jednak kościół katolicki, ale politycy, którzy doprowadzili do uchwalenia niezgodnego z prawem konkordatu. Dotyczy to zarówno polityków z prawicy i lewicy. Skutki widzimy dzisiaj. Kościół katolicki ma obecnie w Polsce dominującą pozycję i próbuje narzucić swoje poglądy całemu społeczeństwu – powiedział Czesław Janik.

Po odczytach gości, wśród zgromadzonych rozgorzała burzliwa dyskusja. Rozmawiano o supremacji kościoła katolickiego w Polsce oraz jego wpływie na stanowienie prawa i działalności rządowo-kościelnej Komisji Majątkowej. Debata szybko jednak zeszła na temat stanu i przyszłości lewicy. Pojawiały się zarzuty o wodzowski charakter dzisiejszej SLD, zupełnie nie liczący się z demokratycznymi zasadami działania. Niektórzy twierdzili, że dzisiejsza lewica zapomniała o ludziach pracy. Jeżeli chce wrócić do łask wyborców musi wrócić do korzeni.

Po ponad dwóch godzinach dyskusji i krótkich odpowiedziach zaproszonych gości prof. Pastusiak zakończył debatę, debatę o demokracji, wolności, ale może przede wszystkim o kondycji i bolączkach dzisiejszej lewicy.
Tomasz Wrzask

Uczestnicy spotkania. Od lewej: Longin Pastusiak, Grzegorz Ilnicki, Czesław Janik, Mariua Szyszkowska   Fot. Maciej Kostun