„Andrzej Wajda – człowiek z Gdańska”. Wybitny reżyser odebrał tytuł honorowego obywatela miasta

Andrzej Wajda odebrał Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska na uroczystej sesji Rady Miasta Gdańska, która odbyła się 12 marca w Dworze Artusa. Laudację, napisaną przez radnych na cześć reżysera, wygłosił aktor Robert Więckiewicz.

W sobotę, 12 marca w Dworze Artusa, odbyła się uroczysta sesja Rady Miasta Gdańska, podczas której wręczono Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska Andrzejowi Wajdzie. Reżyser otrzymał dyplom oraz krzesło gdańskie. Na cześć Andrzeja Wajdy, zgodnie z tradycją, wystrzelono z feluki, która znajduje się w jednej z sal muzeum. Tytuł honorowego obywatela wręczono po raz 28, było to 25 wyróżnienie indywidualne. Wcześniejszymi laureatami byli m.in. Margaret Thatcher, Günter Grass, Lech Wałęsa, Ronald Reagan, George H. W. Bush.

– Andrzej Wajda uczy nas patriotyzmu, ale nie takiego podręcznikowego, czy propagandowego. Patriotyzm Wajdy jest trudny, by nie powiedzieć tragiczny. To gorzka podróż wytyczona myślą Cypriana Kamila Norwida: „Czy ten ptak kala gniazdo, co je kala. Czy ten, co mówić o tym nie pozwala?”. Każdy naród ma piękne chwile wielkich wzlotów i wstydliwe chwile tragicznych upadków. Polska nie jest tutaj żadnym wyjątkiem. Trudny, myślący patriotyzm nie może o żadnej z tych chwil zapominać, żadnej z nich pominąć. Nieustannie musimy ważyć swoje cnoty i brzemię. Bez rozgrzebywania ran nigdy nie ma i nie będzie uczciwego rachunku sumienia – powiedział podczas swojego przemówienia Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska. – Wajda uczy nas samodzielności w myśleniu. To ważne, bo tylko samodzielne myślenie powoduje, że jesteśmy sobą, a nie tylko częścią bezrefleksyjnego tłumu. To także dzięki jego filmom potrafiliśmy w chwilach najtrudniejszych, w chwilach ostatecznego zwątpienia, pozostać sobą. Pozostać, często wbrew wszystkim, wbrew rozsądkowi, wierni sobie, swoim wartościom. Gdańszczanin to człowiek roztropny, ale i niepokorny. Gdańszczanin to człowiek odpowiedzialny za wspólnotę, ale też samodzielny (…). A więc, dlaczego Wajda? Dlatego, że Gdańsk, dlatego, że Polska.

Laudację na cześć Andrzeja Wajdy, którą przygotowali radni miasta, wygłosił aktor Robert Więckiewicz.
– Rola Lecha Wałęsy w filmie „Człowiek z nadziei” pozwoliła mi nie tylko dotknąć niezwykłego fenomenu, losu najsławniejszego współczesnego Polaka, ale także doświadczać geniuszu jedynego, niepowtarzalnego czytelnika polskiej historii, jakim jest Andrzej Wajda – powiedział przed wygłoszeniem laudacji Robert Więckiewicz.

– Jest prawdziwą legendą kina i teatru. Ikoną polskiej i światowej gry. Między innymi dzięki niemu polskie kino znalazło swoje miejsce w świecie. Ciągle młodym, niezwykle pracowitym, twórczym, otwartym. Jest niczym król Midas w świecie sztuki, bowiem wszystko czego dotyka zamienia się w złoto – napisali w laudacji radni Gdańska.

Rada Miasta Gdańska zawarła w laudacji wiele osiągnięć Andrzeja Wajdy. Przytoczone zostały m.in. najważniejsze dzieła reżysera oraz liczne nagrody i tytuły, które otrzymał. Podkreślono również znaczenie dokonań Andrzeja Wajdy nie tylko na rzecz Gdańska, ale także na rzecz wolności całej Polski, a także silną więź, która istnieje między Wajdą a Gdańskiem.

– Gdańsk Wajdy i Wajda gdański to przede wszystkim oczywiście filmy. Trzy wybitne obrazy, które analogicznie do głośnej powieści Grassa, pozwolimy nazwać sobie „Trylogią Gdańską” Wajdy. „Człowiek z marmuru”, „Człowiek z żelaza” i „Wałęsa. Człowiek z nadziei” stanowią niezwykły artystyczny zapis najważniejszych wydarzeń wolnościowych powojennej Polski, w której Gdańskowi przypadła rola główna. Walka o wolność, człowiek uwikłany w historię, trudne wybory moralne najważniejsze były w twórczości naszego laureata i wybrzmiały tu szczególnie mocno i aktualnie – napisali w laudacji radni. – Na szczęście ma Gdańsk także swój portret filmowy, który w znacznej mierze jest od wielu lat kreślony ręką prawdziwego mistrza, Andrzeja Wajdy. To on naszkicował najważniejsze kreski, to on położył kluczowe barwy, te najbardziej mroczne, ale i te jasne. To on wreszcie pokazał portret całemu światu. Sprawił, że nasze miasto stało się znane, cenione i ważne .  Andrzej Wajda jest artystą szczególnie bliskim nam – gdańszczanom.
– Mówi się o Panu żartobliwie „człowiek z Oskarem”, ale my pozwolimy sobie dziś powiedzieć z dumą, radością i bardzo serio: Andrzej Wajda – człowiek z Gdańska – brzmiało zakończenie laudacji.

– Powiem prosto, że to jest bardzo piękne co usłyszałem, jakby to co się wydarzyło tu w moim długim życiu w Gdańsku. Ale ja bym chciał powiedzieć dlaczego to się wydarzyło właśnie w Gdańsku i dlaczego moje życie bardziej jest związane z wieloma wydarzeniami, z Gdańskiem, niż z wieloma innymi miastami z Krakowem włącznie. Zacznę od tego, że Gdańsk, Wybrzeże to miejsce, nie da się inaczej określić, lepiej, niż Stefan Żeromski: to jest „Wiatr od morza”. Zawiał jakiś wiatr od morza do nas, dotarł aż do miejsc, gdzie ja mieszkałem wtedy, że trzeba jechać nad morze. Spojrzałem – morze. To jest piękne, dlatego, że tam mieszkają ludzie, tam jest wolność. Tu na lądzie tośmy wiedzieli, że już nic nam się nie powiedzie, ale tam... A może stamtąd przyjdzie, a może my tam wyjdziemy na świat i myślę, że to było pierwsze wrażenie i ta radość z tego, żeby znajdować się, być w Gdańsku. No a potem wydarzenia potwierdziły właśnie, że to miejsce ma swoją szczególną siłę – powiedział podczas swojego przemówienia Andrzej Wajda.

Reżyser powiedział również, że to m.in. dzięki wizycie w Stoczni Gdańskiej powstał film „Człowiek z żelaza”, gdyż to Stoczniowcy poprosili Andrzeja Wajdę, by stworzył o nich film.
– W moim długim życiu to jest jedyny film, który zrobiłem na zamówienie – powiedział reżyser.

Andrzej Wajda w swoim przemówieniu mówił również o Lechu Wałęsie.
– Bardzo jestem szczęśliwy też, że zdecydowaliśmy się na film o Lechu. Nie ma takiego polityka, nie było takiego polityka, mianowicie tak skutecznego na tamten moment. Nikt inny, jestem o tym głęboko przekonany, nie mógłby spełniać tej roli, tylko on jeden. Tak jakby został specjalnie do tego naznaczony – powiedział reżyser.

Z inicjatywy prezydenta Adamowicza zebrani na sali goście odśpiewali „Sto lat” z okazji 90 urodzin Andrzeja Wajdy, które miały miejsce kilka dni temu.

Na sobotniej uroczystości obecni byli m.in. Danuta Wałęsa, posłanka Henryka Krzywonos, marszałek Mieczysław Struk, poseł Adam Korol, była minister kultury Małgorzata Omilanowska, arcybiskup Tadeusz Gocłowski, zastępca prezydenta Gdańska Piotr Grzelak, dyrektor ECS Basil Kerski oraz rektorzy gdańskich uczelni. Na uroczystej sesji nie pojawili się radni Prawa i Sprawiedliwości.

Uroczystość uświetniły występy Cappelli Gedanensis, która wykonała utwory z filmów Andrzeja Wajdy m.in. słynnego "Poloneza", którego skomponował Wojciech Kilar do filmu Wajdy "Pan Tadeusz".

Uchwała w sprawie nadania honorowego obywatelstwa Gdańska Andrzejowi Wajdzie podjęta została przez Radę Miasta 28 stycznia 2016 roku. Inicjatorami uchwały byli prezydent miasta Paweł Adamowicz oraz radni z klubu Platformy Obywatelskiej. Radni z ramienia Prawa i Sprawiedliwości byli wówczas przeciwni tej inicjatywie, choć tylko jeden z nich wyraził wtedy swój sprzeciw w oficjalnym głosowaniu w sprawie podjęcia uchwały, inni zrezygnowali z oddania głosu. Grzegorz Strzelczyk zaznaczył podczas styczniowej sesji Rady Miasta, że Andrzej Wajda rzeczywiście jest artystą zasłużonym dla Gdańska, jednak honorowe obywatelstwo powinno zostać przyznane reżyserowi wcześniej np. w związku z premierą filmu „Wałęsa. Człowiek z nadziei”, która miała miejsce w 2013 roku.

– Pan Andrzej Wajda w 2007 roku dokonał pewnego wyboru, wyboru politycznego. Każdy oczywiście do tego wyboru ma prawo. Stawał od tego momentu zawsze po stronie jednej opcji politycznej. Uczestniczył we wszystkich możliwych komitetach poparcia, czy to Bronisława Komorowskiego, czy to Platformy Obywatelskiej. W związku z tym uważamy, że gdyby ten tytuł Rada Miasta Gdańska przyznała w roku 2014 (…), mógłby ten tytuł, ta inicjatywa być w większym stopniu traktowana jako akt apolityczny, rzeczywiście doceniający tylko i wyłącznie twórczość pana Andrzeja Wajdy – powiedział wówczas Grzegorz Strzelczyk.

Radni Prawa i Sprawiedliwości pozostali konsekwentni w tej kwestii, gdyż nie pojawili się na sobotniej uroczystości.

Karolina Rabiej