Friedrich Eduard Meyerheim (1808, Gdańsk–1879, Berlin)

Wielce zasłużona dla Gdańska rodzina Meyerheim, artystów malarzy nadała miastu zaszczyt liczącego się europejskiego ośrodka sztuki. XIX wiek nie był najszczęśliwszym czasem dla Gdańska, ale powstanie tu półwyższej szkoły malarstwa nadało pewnej rangi miastu.


Uznawany za pioniera niemieckiego malarstwa rodzajowego oraz szkoły biedermeierowskiej Friedrich, syn cenionego Carla Friedricha Meierheima, początkowo nauki pobierał w gdańskiej pracowni swego ojca. Drugim nauczycielem Friedricha Eduarda w Gdańskiej Szkole Sztuk Pięknych był Johann Adam Breysig, natomiast od 1830 roku artysta uczył się już w Berlinie u słynnego prof. Johanna Gottfrieda Schadowa, prof. Heinricha Daehlinga i prof. Johanna Gottfrida Niedlicha. W 1832 r. wydał album 10 litografii z widokami Gdańska. Rok później wraz z architektem Johannem Heinrichem Strackiem stworzył cykl litografii średniowiecznej architektury niemieckiej z tekstami wyjaśniającymi, napisanymi przez historyka sztuki dr Franza Kuglera.

Friedrich Eduard Meyerheim - Kocia rodzina, litografia
Obraz z kolekcji Andrzej Walasa

Paul Meyerheim - F. E. Meyerheim w swoim studiu
Obraz z kolekcji Andrzej Walasa

Od 1855 roku Meyerheim był profesorem Akademii w Berlinie. Swoją sztukę opierał na perfekcyjnym warsztacie malarskim. Należał do najwybitniejszych obok swoich braci i dwóch synów, gdańskich twórców. Tak w wielkim skrócie można zawrzeć artystyczną biografię tego znakomitego gdańskiego malarza. Jego dokonania zasługują jednak na szersze omówienie.


Parę dni temu jedna z wybrzeżowych kolekcji wzbogaciła się o dużej klasy obraz Friedricha Eduarda Meyerheima. Za niebagatelną sumę zakupiony został znakomity obraz artysty zatytułowany „Braunschweger Bauern beim Kirchengang” Dzieło namalowane w 1850 roku przedstawia młodą parę pomagającą starszej matce przy wejściu do kościoła. Obraz wystawiany był w berlińskiej kolekcji utworzonej i prezentowanej od 1853 roku przez Galerię Ravené. Galerię stworzył Pierre Louis Ravené, bardzo bogaty niemiecki przedsiębiorca będący głównym dostawcą instalacji i oprzyrządowania dla branży kolejnictwa. Ogromne zyski inwestował w sztukę, głownie w dzieła szkoły düsseldorfskiej i berlińskiej. Otwarta przez niego pierwsza publicznie dostępna kolekcja sztuki w Berlinie prezentowała 124 obrazy.

F. E. Meyerheim - Żuraw w Gdańsku, litografia
Obraz z kolekcji Andrzej Walasa

F. E. Meyerheim - Zabawa z psem, olej, płótno
Obraz z kolekcji Andrzej Walasa

Wiedza, olbrzymie umiejętności i doświadczenie Friedricha Eduarda Meierheima pozwoliły na głębokie rozwinięcie talentu. Malowane sceny zaczerpnięte z obserwacji spokojnego, moralnie ułożonego, codziennego życia na wsi pozwoliły na znalezienie prawdziwości uczuć oraz wewnętrznej harmonii i emocji. Technika malarska była tylko środkiem do osiągnięcia zamierzonych celów. Artysta tworzył malarstwo, które krytycy nazwali malarstwem emaliowanym z połyskiem i świeżą gładkością. Przy zachowaniu często ciężkich tonacji kolorystycznych malarz uzyskiwał sentymentalno-romantyczny klimat. Niewątpliwie te rodzajowe sceny utorowały drogę do określenia prawdy o chłopskim i mieszczańskim życiu.

F. E. Meyerheim - Rodzina przed wejściem do kościoła, olej, płótno

F. E. Meyerheim - Jeden ze szkiców do obrazu
Obraz z kolekcji Andrzej Walasa

Malarskie wartości prezentowane przez Meyerheima skłoniły Królewską Akademię Sztuki do przyjęcia artysty w swoje szeregi. Ilość malowanych motywów dała wyraz jego znajomości życia. Podejście do pracy nad obranym tematem zadziwiało bowiem Meyerheim w sposób szczególny przygotowywał moment ostatecznego przystąpienia do malowania poprzedzając go wnikliwymi studiami prezentowanych scen. Do dziś zachowało się wiele rysunków i akwarel stanowiących przygotowanie do właściwej odsłony wydarzenia. Artysta bardzo poważnie traktował swoje powołanie wykonując wiele prób i studiów ruchów czy pozycji prezentowanych bohaterów. Malarz był królewskim profesorem, członkiem Akademii w Berlinie, Dreźnie i Monachium. Niestety w ostatnich latach swojego życia zapadł na nerwowe dolegliwości i powrócił do Gdańska, rodzinnego miasta licząc na poprawę stanu zdrowia. Rzeczywiście na krótko odzyskał dawną sprawność, ale po powrocie do Berlina dolegliwości powróciły. Friedrich Eduard Meyerheim zmarł 18 stycznia 1879 roku i pośród malarzy wywodzących się z gdańskiej rodziny był jednym z najciekawszych artystów niemieckiego romantyzmu i biedermaieru.

F. E. Meyerheim - Brama Wyżynna, litografia
Obraz z kolekcji Andrzej Walasa

Jego bracia Wilhelm, Hermann i Gustav próbowali mu dorównać, ale dopiero jego synowie Paul i Franz mogli mierzyć się ze swoim ojcem. Cała utalentowana rodzina pozostawiła wielką spuściznę malarską, która gdańską sztukę wzbogaciła o wiele bardzo ciekawych dzieł dzięki którym Gdańsk okazał się znaczącym ośrodkiem XIX- wiecznego malarstwa. Po śmierci swego wielkiego ojca Paul Friedrich Meyerheim przekazał zbiór 85 jego rysunków i szkiców do Muzeum Miejskiego w Gdańsku.

Stanisław Seyfried