Polski multikoncern na Europejskim Kongresie Gospodarczym

„Silny koncern multienergetyczny – nowa struktura, nowe wyzwania” pod tym hasłem odbyła się 22 września br. debata w ramach XIII Europejskiego Kongresu Gospodarczego „Gospodarka – czas odbudowy”. Proces przygotowania się do fuzji PKN ORLEN i Grupy LOTOS trwa już ponad trzy lata. Na razie mamy dwa polskie podmioty konkurencyjne wobec siebie.

Dynamika procesu gospodarczego i planu biznesowego opartego o efekt synergii w otoczeniu politycznym i gospodarczym w skali makro wymaga skupienia, precyzji i jasnego przekazu. Nie bez znaczenia jest relacja tak z rynkiem, jak ze stroną społeczną. Do 14 listopada br. PKN ORLEN musi złożyć wszystkie dokumenty stanowiące wypełnienie środków zaradczych wyznaczonych przez Komisję Europejską.

Proces budowy silnego koncernu multienergetycznego, którego częścią ma być Grupa LOTOS, trwa. Zgodnie z przedstawioną w maju br. strukturą nowego podmiotu, w Gdańsku zlokalizowane mają być konkretne centra kompetencyjne.

W Katowicach o gospodarce
Katowice, stolica gospodarnego Górnego Śląska, przez lata centrum polskiego przemysłu, gościły od 20 do 22 września br. uczestników Europejskiego Kongresu Gospodarczego. To największa impreza biznesowa w Europie Środkowej, cykl debat, spotkań i wydarzeń z udziałem najważniejszych osobistości świata polityki, biznesu, nauki i ekonomii.

Nasz multikoncern
W debacie o przyszłości LOTOSU i o perspektywie koncernu multienergetycznego uczestniczyli Krzysztof Nowicki, wiceprezes Zarządu Grupy LOTOS ds. fuzji i przejęć, Adam Czyżewski, główny ekonomista PKN ORLEN, Witold Modzelewski, ekspert od spraw finansów publicznych z Instytutu Studiów Podatkowych, Paweł Rymarz, doradca prawny LOTOSU w procesie fuzji z PKN ORLEN. Debatę moderował red. Andrzej Ceyrowski z portalu wPolityce.pl.

Zastanawiano się, czy proces łączenia LOTOSU z PKN Orlen znajdzie dobry finał, czyli czy powstanie koncern odporny na zawirowania zewnętrzne i czy ów podmiot sprosta wyzwaniom przyszłości?

W perspektywie przyśpieszonej transformacji energetycznej, rosnących kosztów opłat za emisję CO2, pakietu „Fit for 55” ważna jest zdolność adaptacji do nowoczesnych technologii oraz gospodarki niskoemisyjnej.
– Zdolność do kontynuacji działalności na bazie aktywów LOTOSU nie zniknie, a fuzja nie spowoduje zakończenia, czy zawieszenia, działalności na aktywach przynależących do Grupy Kapitałowej LOTOS. W relacji z interesariuszami społecznymi jest prowadzony dialog, a proces połączenia, niezależnie od faktu likwidacji osobowości prawnej LOTOSU, nie doprowadzi do utraty kompetencji. Centra kompetencyjne, tworzone w oparciu o organizację LOTOSU, przede wszystkim rafineria w Gdańsku, nadal będzie wytwarzała paliwa płynne – zapewniał Krzysztof Nowicki.

Centra kompetencyjne LOTOSU, w ramach tworzonego przez PKN ORLEN koncernu multienergetycznego, mają być oparte na wykorzystaniu niekonwencjonalnego paliwa, czyli wodoru, logistyki kolejowej, offshore oraz olejów bazowych. Proces połączenia nie wstrzymał też bieżącej działalności gdańskiego koncernu. Warto pamiętać, że w Grupie LOTOS realizowanych jest 360 projektów inwestycyjnych, których budżet w 2021 roku wynosi 1,4 mld zł.

Prezes Nowicki w tym kontekście podczas debaty zwrócił uwagę na fakt wdrożenia projektu Niebieski Szlak, pierwszej w Polsce pilotażowej sieci stacji do szybkiego ładowania pojazdów elektrycznych, stworzona poza miastami wzdłuż korytarzy TEN-T (Transeuropejska Sieć Transportowa). 12 stacji ładowania udostępniono na trasie Warszawa – Trójmiasto. Lokalizacja punktów ładowania została zaplanowana tak, aby najdłuższy odcinek między nimi nie przekraczał 150 km.

Ale to nie jedyny powód, by liczyć na efekt synergii. Fuzja PKN ORLEN i Grupy LOTOS jest atrakcyjna ze względu na komplementarność technologiczną oraz pozycję na rynku paliw. Dzięki zdolnościom rafineryjnym PKN ORLEN i Grupa LOTOS będą w stanie wyprodukować 12 mln t rocznie produktów lekkich (głównie benzyn) i 20 mln t rocznie średnich destylatów (oleju napędowego i paliwa lotniczego). To w tej części kontynentu sporo. W przypadku Grupy MOL sprzedaż produktów lekkich wynosi 4 mln t rocznie, a średnich destylatów ok. 12 mln t rocznie. W przypadku OMV całkowita sprzedaż produktów to 20 mln t rocznie.

Wyzwania
Co ważne, branża rafineryjna stoi przed szeregiem wyzwań kształtujących jej przyszłość. Należy spodziewać się spadku globalnego popytu na ropę naftową i jej produkty już przed rokiem 2040. Megatrendy zmieniające przyszłość sektora energii w okresie najbliższych 10 lat nie stanowią jeszcze realnego zagrożenia dla aktualnych modeli biznesowych w PKN ORLEN czy Grupie LOTOS. Błędem jest przekonanie, że skoro zagrożeń nie widać to warto wzmocnić pozycję tylko w tych obszarach, w których dzisiaj zarabiamy. Szansę na budowanie nowych obszarów biznesu dają inwestycje w innowacje. Połączenie sił obu polskich grup rafineryjnych pomoże minimalizować ryzyko inwestowania w takie rozwiązania. Stąd Grupa LOTOS, w ramach realizowanej strategii do roku 2022, angażuje się w prace na rzecz rozwoju obszaru paliw alternatywnych.
– Inicjatorem procesu łączenia był Orlen, gdyż widzimy korzyści biznesowe. Widzimy w LOTOSIE silnego partnera, który nas uzupełnia. Zamiast importować paliwa będziemy mogli je brać z jednej zintegrowanej organizacji – wyliczał Adam Czyżewski i wskazał na uwarunkowania makro, jak choćby nakładane ograniczenia w emisji gazów cieplarnianych, mające przeciwdziałać wypuszczaniu CO2 do atmosfery.

Zielony Ład
Zadania dla państw Unii Europejskiej opisuje Europejski Zielony Ład, czyli strategia służąca neutralności klimatycznej zaplanowanej do 2050 r.

Istotny jest rozwój produktów o zamkniętym cyklu i neutralnych dla klimatu. Przypomnijmy, że pełne wykorzystanie zasobów, stosowanie odnawialnych źródeł energii i zmniejszanie emisji w fabrykach przy jednoczesnym zwiększaniu wydajności to jeden z podstawowych etapów transformacji tzw. przemysłu 4.0.  Ostatnio Komisja Europejska przyjęła pakiet wniosków, aby dostosować politykę unijną do obniżenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 procent do 2030 roku w porównaniu z poziomami z 1990 roku.

Prelegenci w Katowicach zwracali więc uwagę na tzw. Fit For 55 to nowe cele na 2030 rok, m.in. 40 procent energii z OZE, redukcja emisji o 55 procent od stanu z 1990 do 2030 roku, zmniejszenie zużycia energii o co najmniej 9 procent do 2030 r., zmniejszenie emisji z obecnych sektorów EU ETS (handlu emisjami) o 61 procent do 2030 r., zwiększenie wielkości Funduszu Modernizacyjnego o 2,5 procent uprawnień z całkowitej ilości dla krajów potrzebujących wsparcia, w tym także Polski, z funduszu mają być wykluczone inwestycje w paliwa kopalne.

Fit For 55 zakłada rewizję systemu handlu emisjami. W ramach przedstawionego pakietu Komisja Europejska proponuje zwiększenie rocznego tempa redukcji emisji dwutlenku węgla z określonych sektorów gospodarki w oparciu o unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS).  Na fakt tego przyśpieszenia też zwracali uwagę wszyscy uczestnicy debaty o polskim koncernie multienergetycznym.

Komisja chce, by państwa członkowskie przeznaczały całość dochodów z handlu uprawnieniami do emisji na projekty związane z klimatem i energią. Transformacja energetyczna Polski jest konieczna, jednakże będzie wymagała znaczących nakładów inwestycyjnych.

Jak zauważył podczas katowickiej debaty Adam Czyżewski, główny ekonomista PKN Orlen SA Europa postawiła właśnie na szybką ścieżkę odejścia od paliw płynnych z ropy naftowej.
– Nam się to może podobać lub nie, ale na deskach kreślarskich projektantów samochodów silniki elektryczne zastępują spalinowe, które będą wygaszane. Produkcja paliw tradycyjnych to przemysł schyłkowy. Nie dotyczy to rafinerii. Ta jest obiektem, który podlega modyfikacji. Za lat 20 będą zakłady te tradycyjnie tylko będą nazywane rafineriami, ale będą produkowały w innej konfiguracji inne produkty – zauważa Czyżewski.

Wodór
Stąd przesuniecie wektorów w stronę paliw syntetycznych, alternatywnych i „zielonego” wodoru, aby budować nowe segmenty i zyskać efekt synergii miedzy Orlenem a LOTOSEM. Adam Czyżewski wylicza, że inwestycje w wodór mają być opłacalne w perspektywie 15 lat.

I tu uwaga – Pesa Bydgoszcz wyprodukowała prototyp lokomotywy z napędem wodorowym. To drugi tego typu, po chińskim, pojazd na świecie. Pokaz lokomotywy odbył się 21 września br. w Gdańsku podczas 14. Międzynarodowych Targów Kolejowych Trako. Lokomotywa będzie przeznaczona do testów na torze próbnym w Żmigrodzie i u docelowego partnera PKN Orlen na torach w Płocku.

Wodór jest najprostszym i jednym z najpowszechniejszych pierwiastków. Konieczny by zerwać z uzależnieniem od paliw kopalnych, czyli ropy, gazu i węgla, których spalanie powoduje emisję dwutlenku węgla. Można z niego generować ciepło lub energię elektryczną. Można go produkować, przechowywać, transportować i używać bez toksycznych zanieczyszczeń i emisji dwutlenku węgla.

Koncern Orlen pracuje nad hubami wodorowymi w Płocku i Włocławku i chce w tych dwóch miastach postawić instalacje produkujące wodór dla lokalnych autobusów.

Ryzyko
Profesor Witold Modzelewski zwrócił uwagę w dyskusji, że oba rodzime podmioty są wobec siebie konkurencyjne, funkcjonują wobec siebie na zasadach konkurencji mimo, ze od trzech lat przygotowywana jest operacja z procesem ich połączenia w multieneregtyczny koncern. Proces ten jednak przedłuża się. Nie tylko mowa tu o dynamice negocjacyjnej. Przygotowanie się w korporacji wymaga czasu, podobnie jak zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy grupy kapitałowej. Mówił o tym wiceprezes Krzysztof Nowicki.

Epilog
Jeżeli spółki paliwowe chcą w przyszłości istnieć na rynku, muszą się zastanowić, czym zastąpić ropę i benzynę na stacjach benzynowych. Nie tyle koncerny co państwa tworzą strategie wodorowe. W przypadku Niemiec wodór urasta do rangi całej polityki. Hiszpania ma zwiększać wykorzystanie wodoru w przemyśle i stać się eksporterem.

Te wyzwania stojące przed rodzimymi koncernami determinują odpowiedzi na pytania jaka będzie struktura, jakie efekty fuzji, czy wynik finansowy.

Adam Czyżewski w tym kontekście przywołał przejęcie przez Orlen gdańskiej ENERGA SA. Na początku procesu akcje spadły znacząco. Rynek nie zrozumiał tamtego procesu. Było też obciążenie w postaci elektrowni węglowej i budowy bloku Ostrołęka, zawieszonej w lutym 2020 r. Po przejęciu koncernu Energa przez PKN Orlen, zdecydowano, że w to miejsce powstanie blok na paliwo gazowe.

Fuzja ma ułatwić konwersję w elementy perspektywiczne i należy spojrzeć na ryzyko wejścia w obszary na kilku płaszczyznach nie tylko paliw. Wiceprezes Nowicki, wychodząc z założenia, że na połączenie koncernów jest warunkowa zgoda Komisji Europejskiej, przypomniał, że do 14 listopada br. nie może być niedomówień.
– Nie będzie alternatywy, w przypadku braku połączenia dla dwóch koncernów, niż walczyć miedzy sobą na każdej przestrzeni na niewielkim stosunkowo rynku – zarysował pesymistyczną perspektywę Krzysztof Nowicki.
Należy więc eksponować korzyści dla interesariuszy i dla obu pomiotów gospodarczych. Adam Czyżewski podkreślił zaś, że Komisja jest w tym procesie i nie robimy niczego za „zamkniętymi drzwiami”.

My zaś przypominamy, że jest dobry przykład, co prawda spoza Unii Europejskiej, ale z nią stowarzyszony. To Norwegia. Od 50 lat działa tam państwowy koncern i skupia się na wydobyciu ropy i gazu oraz rozwija segment energetyki odnawialnej, inwestując w morską energetykę wiatrową.