Wybory parlamentarne: jakie zmiany w procedurach nastąpiły ostatnio?

Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zostaną przeprowadzone 15 października 2023 r. między godziną 7:00 a 21:00.

Państwowa Komisja Wyborcza uruchomiła specjalną stronę internetową poświęconą wyborom do Sejmu i Senatu.
https://wybory.gov.pl/sejmsenat2023/

Pierwszą informacją jest licznik odmierzający czas do wyborów. Na stronie znaleźć można niezbędne informacje o wyborach, kalendarz wyborczy czy podział na okręgi wyborcze do Sejmu i Senatu.
Wyborcy znajdą tam wskazówki i dokumenty dotyczące głosowania.

W ostatnich czterech latach nastąpiły zmiany w ordynacji wyborczej. I tak np. wprowadzono Centralny Rejestr Wyborców. Wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborców ma na celu gromadzenie danych o wyborcach w celu potwierdzenia praw wyborczych i sporządzenia spisu wyborców zarówno w Rzeczypospolitej Polskiej, jak i zagranicą, a także weryfikacji podpisów poparcia oraz umożliwi pobranie zaświadczenia o prawie do głosowania w każdym urzędzie gminy na obszarze Polski, a nie jak dotychczas jedynie w gminie, w której wyborca ujęty był w spisie.

Wprowadzono szereg regulacji, których celem jest podwyższenie frekwencji w wyborach, m.in.:
- zmiany wielkości obwodów głosowania; obwód zgodnie z nowelizacją będzie mógł obejmować od 200 do 4 000 mieszkańców. Komisarze wyborczy zostali zobowiązania do utworzenia obwodów głosowania w miejscowościach liczących powyżej 200 mieszkańców, w których nie było dotychczas siedziby obwodowej komisji wyborczej, a jest możliwość zorganizowania takiego lokalu;

- zapewnienia bezpłatnego transportu wyborcom niepełnosprawnym o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz wyborcom, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat: z miejsca zamieszkania albo z miejsca pobytu (o ile wcześniej wyborca złożył wniosek o głosowanie w miejscu pobytu) do lokalu wyborczego właściwego dla obwodu głosowania, w którego spisie wyborców ujęty jest ten wyborca, tzw. transport do lokalu, z lokalu wyborczego do miejsca, w którym wyborca rozpoczął podróż, tzw. transport powrotny;

- uregulowanie, że w momencie rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym muszą być równocześnie obecni członkowie obwodowej komisji wyborczej w liczbie stanowiącej co najmniej 1/2 jej pełnego składu, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca. W poprzednim stanie prawnym wymagane było 2/3 pełnego składu komisji;

- uściślenie regulacji ustawowej dotyczącej ustalania wyników głosowania, zgodnie z którą przed ustaleniem przez obwodową komisję wyborczą ważności karty do głosowania, ważności głosu, oddania głosu na daną listę lub na danego kandydata, karta do głosowania jest okazywana wszystkim obecnym członkom obwodowej komisji wyborczej, oraz że niedopuszczalne jest wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania przez grupy członków obwodowych komisji wyborczych lub przez pojedynczych jej członków oddzielnie lub tworzenie z członków obwodowych komisji wyborczych grup roboczych, które wykonywałyby oddzielnie czynności po zakończeniu głosownia.

- wprowadzenie nowych uprawnień dla mężów zaufania oraz obserwatorów społecznych, umożliwiających rejestracją czynności obwodowej komisji wyborczej w obwodach na obszarze kraju nie tylko, jak dotychczas, przed rozpoczęciem głosowania i po jego zakończeniu, ale również w trakcie głosowania;

- zmiana zasad głosowania wyborców stale zamieszkałych za granicą a głosujących w kraju. Wyborcy ci w dalszym ciągu będą mogli głosować okazując obwodowej komisji wyborczej paszport w celu stwierdzenia ich tożsamości, lecz konieczne będzie do tego wcześniejsze złożenie wniosku o zmianę miejsca głosowania lub przedstawienie zaświadczenia o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów;

- uregulowanie, że w skład okręgowej komisji wyborczej i rejonowej komisji wyborczej powoływane będą przez Państwową Komisję Wyborczą zgłoszone przez komisarza wyborczego osoby mające wykształcenie wyższe prawnicze oraz dające rękojmię należytego pełnienia tej funkcji, a także z urzędu, jako jej przewodniczący, komisarz wyborczy. W skład komisji nie będzie mogła zostać powołana osoba, która ukończyła 70 lat. W dotychczasowym stanie prawnym w skład okręgowej komisji wyborczej i rejonowej komisji wyborczej powoływani byli przez Państwową Komisję Wyborczą sędziowie zgłoszeni przez Ministra Sprawiedliwości oraz z urzędu, jako jej przewodniczący, komisarz wyborczy;

- wprowadzenie wymogu, zgodnie z którym na wykazie podpisów poparcia dla zgłoszenia listy kandydatów lub kandydata konieczne będzie wskazanie dodatkowo dnia (daty) udzielanego poparcia. Wskazanie przez osobę popierającą daty udzielonego poparcia zapobiegnie praktykom zbierania podpisów przed dozwolonym terminem;

- dokonanie zmiany organu, do którego kierowane będą mogły być skargi w sprawach podziału jednostki samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze oraz podziału gminy na stałe obwody głosowania. Dotychczas organem właściwym do rozpoznania takiej skargi była Państwowa Komisja Wyborcza. Kompetencję tę przejmie Naczelny Sąd Administracyjny.
ASG