Gaz łupkowy - pomorskie nadzieje

O dopiero co opracowanym i wydanym drukiem w nakładzie 500 egzemplarzy „Studium nad problemami oceny skutków środowiskowo-przestrzennych eksploatacji gazu z łupków w województwie pomorskim i przyległych obszarach morskich”, rozmawiali specjaliści podczas seminarium, które odbyło się w Urzędzie Marszałkowskim w Gdańsku.



Dokument ten, to odpowiedź na oczekiwania samorządu województwa oraz samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych, instytucji samorządowych oraz mieszkańców naszego regionu. Autorzy studium mówili o tym, że rozwój sektora ropy i gazu regulowany jest wieloma aktami prawnymi, uwarunkowaniami społecznymi, środowiskowymi i ekonomicznymi. Chcąc jednak dokładnie rozpoznać szanse i zagrożenia związane z tym sektorem, a także chcąc wyjść naprzeciw społecznym oczekiwaniom, musimy podjąć działania mające na celu dokładne rozpoznanie sytuacji obecnej.

Rozpoczynając seminarium marszałek woj. pomorskiego Mieczysław Struk powiedział: - Musimy koniecznie zabrać głos w tej jakże ważnej debacie dla przyszłości województwa. Tym bardziej, że na wykonane dotychczas 33 odwierty w całym kraju, aż 20, czyli około 60 procent, jest w woj. pomorskim. W najbliższym czasie ma powstać kolejnych 15. I dlatego jeszcze w fazie przed podjęciem decyzji na rozpoczęcie prac wiertniczych, łączących się ze zmianami w zagospodarowaniu i intensyfikacji wykorzystania terenów oraz zasobów wodnych, związanych z wydobywaniem gazu łupkowego, powinny być rozwiązywane sytuacje sprzyjające do powstawania konfliktów. Efektywne wykorzystywanie zasobów gazu łupkowego będzie uwarunkowane wieloma czynnikami, w tym przede wszystkim uzyskaniem społecznej akceptacji dla prowadzonych działań, zidentyfikowaniem newralgicznych problemów środowiskowych, ale też możliwościami ich łagodzenia lub rozwiązywania. Ponadto ograniczeniem potencjalnych kolizji towarzyszących lokalizowaniu instalacji wydobywczych, rozbudowie infrastruktury transportowej i technicznej, magistralnych gazociągów oraz podziemnych magazynów gazu. Niezbędne jest pogłębienie dyskusji społecznej nad celami, priorytetami i kierunkami rozwoju regionalnego w perspektywie długookresowej, w kontekście obecnych i przyszłych możliwości wydobywania gazu łupkowego oraz jego gospodarczego wykorzystywania.

Marszałek Struk przypomniał, że w zeszłym roku wraz z ośmioma marszałkami województw: kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego, podlaskiego, łódzkiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego, podpisano list intencyjny o współpracy w tematyce związanej z poszukiwaniem i wydobyciem niekonwencjonalnych złóż węglowodorów. Dzięki tej inicjatywie powołana została międzyregionalna grupa robocza, której zadaniem jest monitorowanie postępów poszukiwań na obszarze tych województw oraz podejmowanie działań mających na celu dbałość o rzetelność podejmowanych decyzji i szerokie informowanie zainteresowanych stron. Te działania mają pozwolić na zoptymalizowanie wspólnych interesów samorządów i społeczności lokalnych. 

Dr inż. Andrzej Tyszecki z Biura Projektowo Doradczego EKO-KONSULT powiedział, że głos regionu pomorskiego w tej sprawie zostanie przedstawiony stronie rządowej, celem opracowania prawidłowych regulacji prawnych, jak choćby ustawy węglowodorowej. Prawo krajowe i unijne są dopasowywane wzajemnie do siebie w zakresie ochrony środowiska. Dyrektywa unijna została uchwalona w 2011 roku, ale w 2012 ulega modyfikacji ze względu na wydobywanie gazu z łupków. W ocenie dr. Tyszeckiego musi też zostać opracowany strategiczny, ponadregionalny plan zagospodarowania obszaru funkcjonalnego. Powinien też powstać wspólnie wypracowany w drodze dyskusji kodeks postępowania środowiskowego. Obecnie administracja nie wie dokładnie, jak traktować ten problem związany z wydobyciem niekonwencjonalnej kopaliny.

Kolejnym istotnym punktem seminarium była prezentacja naszej pomorskiej uczelni technicznej Politechniki Gdańskiej, która od początku aktywności sektora łupkowego w naszym regionie aktywnie uczestniczy w pracach na rzecz innowacyjnych, bardziej skutecznych i bezpiecznych metod wydobycia gazu ze złóż łupkowych.

Prof. dr hab. Jan Hupka, dyrektor Centrum Ropy i Gazu Politechniki Gdańskiej (na zdjęciu powyżej z prawej) poinformował o zawiązaniu się konsorcjum w skład którego weszli: PGNIG, Grupa Lotos S.A, Orlen Upstream Sp. z o.o., Instytut Nafty i Gazu oraz trzy uczelnie Akademia Górniczo Hutnicza, Politechnika Gdańska i Politechnika Warszawska. Powołano też Radę Konsultacyjną w której zasiadają przedstawiciele siedmiu członków Konsorcjum. Podstawowe cele metodyczne i produkcyjne jakie ono sobie stawia, to określenie możliwych źródeł i dostępności zasobów.
Jak zaznaczył prof. Hupka, Politechnika Gdańska jest liderem naukowym z zakresie ochrony środowiska. To duża szansa tak dla gdańskiej uczelni technicznej, jak i całego środowiska naukowego Pomorza. W ramach trzech aspektów, tj. uczeni, samorządu i biznesu, trzeba określić występujące w ziemi zasoby oraz czy warto i czy się będzie opłacało rozwinąć przemysł wydobywczy. Zwłaszcza, że pozyskujemy tylko 20 proc. gazu skupionego w łupkach i tylko 5 proc. ropy. A przy konwencjonalnym gazie ten współczynnik wynosi 60 procent. Przedstawiciel PG wspomniał, że prowadzący wykłady na tej uczelni prof. Mark Zoback z Stanford University apelował, abyśmy zrobili dokładne rozeznania nim przystąpimy do wierceń wydobywczych. Jest to o tyle istotne przesłanie, ponieważ w ostatnim czasie ceny gazu na świecie maleją. Przez to już kilka firm splajtowało. Dlatego z myślą o przyszłości, na PG zostało uruchomione studium podyplomowe z inżynierii ropy i gazu, zaś na studiach dziennych została uruchomiona nowa specjalność o zasobach naturalnych.   

Jan Krzysiek, konsultant PG: - Mówimy tutaj o globalnej emisji metanu, izotop C-12 termogeniczny oraz C-13 organiczny. Problem w tym, że napotykamy się na ogromne bariery biurokratyczne. Trzeba mieć zgody na głębsze wiercenia, a oczekuje się na nie tygodniami. Taki przestój kosztuje sporo inwestorów i nie czekając rezygnują z dalszych wierceń. Instytut Morski zajął się monitorowaniem terenów morskich. Z przeprowadzonych analiz wynika, że wypływy gazu z dnia morskiego też nie są kontrolowane. Na monitorowanie geometrii szczelinowania na obszarze 2 B, tj. tomografię naturalnych i indukowanych szczelin w tle, otrzymaliśmy 1,1 mln zł, a na monitoring parametrów szczelinowania na obszarze 2 D przeznaczono 1,5 mln zł. Ta kwota na 2 D była zbyt mała i przeznaczono ją na obszar 3 B. A tomografia jest w stanie dokładnie określić efekty szczelinowania. W USA na wykonanych dotychczas 120 tys. odwiertów nie było wycieku gazu na powierzchnię. Mimo to monitorowanie dla zachowanie bezpieczeństwa jest niezbędne.

Konsultant PG powiedział, że do monitorowania suchego szczelinowania obszaru 2 D zaproponowano metodę opartą na brytyjskim patencie, ale zabrakło na to 31 mln zł w budżecie. Zabrakło też 13 mln zł w budżecie na symulator cementowań, tj. kontrolę jakości podczas wierceń.

Damian Mucha, prezes Fundacji Rozwiązań Eko-Energetycznych FREE wskazał na konieczność wypełnienia próżni komunikacyjnej poprzez edukację. Jego zdaniem, samotni lokalni liderzy opinii, stoją między młotem a kowadłem. Muszą tłumaczyć lokalnej zbuntowanej społeczności, a nie mają dostatecznych argumentów. Brak jest struktur dialogu społecznego. Na koncesjonariuszy zrzuca się obowiązki informowania społeczeństwa, co dowodzi o powielaniu złych praktyk komunikacyjnych. Spotkania konsultacyjne organizowane są zbyt późno, działa się dopiero w reakcji na protesty mieszkańców.

Dr Piotr Stankiewicz, Instytut Socjologii, ekspert FREE ds. dialogu Uniwersytetu w Toruniu: - Debaty w tym temacie muszą być inicjowane przez wszystkie strony. Trzeba stworzyć system komunikowania. To musi być trwały charakter działań. W takich spotkaniach nie wolno ograniczać się tylko do zagadnień technologii.   

Dr Andrzej Tonderski, PG: - Gaz i łupki wytworzyły współpracę na Pomorzu. Goście z USA nas komplementują, że dbamy o kontakt z mieszkańcami, uczelnią, firmami, gminami. Politechnika Gdańska nie specjalizuje się przecież w górnictwie jak AGH, ale w ochronie środowiska jesteśmy mocni. Obecnie znajdujemy się w elitarnym gronie. Trzeba tworzyć bazę ekspertów, aby prowadzić dobrą edukację, obiektywnie i szczerze służyć wiedzą. Musimy też zapewnić interdyscyplinarność w edukacji i  badaniach.

Mgr Radosław Opioła, Zakład Biologii Wód Instytutu Morskiego: - Poszukiwanie gazu łupkowego w morzu wiąże się z platformami wiertniczymi. Oczywiste, że jest lepsza dostępność dla zakładów górniczych w obszarach morskich, bo ich właścicielem jest skarb państwa. Uregulowane są struktury własnościowe tego obszaru. Jest też nieograniczony zasób wody do szczelinowania. Ale brak jest doświadczeń w tym zakresie, nawet w Kanadzie. Trzeba też określić stabilność uregulowań prawnych na poziomie UE, gdyż są odmienne procedury w poszczególnych krajach UE. Trzeba też określić opłacalność wydobycia z dna morskiego. Już teraz zawczasu apelujemy do władz centralnych kraju o uregulowanie tych kwestii i opracowanie planu zagospodarowania Teraz jest na to czas, bo jak się skończą zasoby lądowe gazu łupkowego, to przyjdzie czas na zasoby morskie.


Krzysztof Koczurowski, prezes sopockiej Pracowni Badań Społecznych : - My robimy badania wśród mieszkańców gmin pomorskich, jak np. Krokowa, Gniewino, Luzino, Nowy Staw. W nich większość mieszkańców, bo aż 90 proc. mówi na tak, aby gaz wydobywać.  Ale jeśli ma to następować w pobliżu zabudowań respondentów, to już 1/3 mówi nie. W naszej ocenie w najbliższych latach nakłady finansowe na badania i wydobywanie gazu łupkowego będą oscylować w granicach 150 mld euro. Nam potrzebni są bogaci inwestorzy, którzy opłacą zrealizowanie planu wywiercenia w naszym kraju około 20 tys. odwiertów poszukiwawczych. Czeka nasz kraj ogromne przedsięwzięcie. 

Podczas seminarium mówiono ponadto o kampanii dialogowo-informacyjnej „Razem o łupkach”, która ma szansę już wkrótce uzyskać finansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, na realizację działań w zakresie gazu z łupków.

Obradom z uwagą przysłuchiwał się marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, który otrzymał jeden z 500 wydanych egzemplarzy Studium, a także w czasie przerwy konsultował się z prelegentami seminarium.

Wła-49
Fot. Włodzimierz Amerski