Dyktando Kaszubskie coraz popularniejsze

Dyktando Kaszubskie gromadzi z roku na rok coraz więcej uczestników. W tym roku chciało je pisać ponad dwieście osób (zgłoszeń napłynęło 210), ale ostatecznie 186 "bëtników" stanęło w szranki w Dyktandzie Kaszubskim tym razem pisanego w Kosakowie.

W sobotę 5 listopada przekonaliśmy się więc jak ważna i ciągle żywa jest kultura, język, muzyka, piosenka i - nie do przecenienia - poczucie związku z lokalną Ojczyzną.

Bywa tak, że garstka pasjonatów potrafi wykrzesać prawdziwy ogień. Tak było, gdy senator Krystyna Bochenek zaczęła organizować w 1987 roku ogólnopolskie dyktando i tak też stało się przed 15 laty, kiedy Wanda Lew Kiedrowska zaproponowała Dyktando kaszubskie. Tym razem pisano je w Gimnazjum w Kosakowie, w jednej z najnowocześniejszych szkół w Polsce.

Konkurs znajomości w pisowni języka kaszubskiego cieszy się ogromną popularnością. W dyktandzie po raz pierwszy uczestniczyli uczniowie klas I-III szkół podstawowych. Do rywalizacji stanęło 13 najmłodszych.

Rywalizowano w dwóch turach.  Pierwszy etap wyłonił 58-osobową grupę, która skrzyżowała długopisy, rywalizując o miano mistrza kaszubskiej pisowni. Sześć osób w różnych kategoriach wiekowych zdobyło tytuły mistrzów kaszubskiej pisowni. Były też wyróżnienia i liczne nagrody.
Cel dyktanda to nauka języka regionalnego i sprawdzenie swoich umiejętności, rozwój i popularyzacja kaszubszczyzny. A przypomnijmy, że język kaszubski, czyli kaszëbsczi jãzëk, kaszëbskô mòwa to uznany w naszym Kraju język regionalny, którym na co dzień posługuje się ponad sto tysięcy Kaszubów. Wywodzi się on ze słowiańskich dialektów pomorskich.

W szkołach uczy się go kilkanaście tysięcy uczniów. Wykłada język kaszubski ponad pół tysiąca nauczycieli. To niezły wynik, biorąc pod uwagę, że w latach 90, co poniektórzy tzw. działacze woleli rozprawiać o gwarze kaszubskiej, a uczyło się go niespełna dwa tysiące młodych Kaszubów.
A przecież prof. Gerard Labuda, znakomity naukowiec z Torunia, rodem z okolic Kartuz, tak pisał:„Tyle zawsze było historii Kaszubów, ile w niej było dokonań samych Kaszubów. Ale historia ich będzie trwała tak długo, dopóki imię Kaszubów, ich mowa, ich obyczaj, ich kultura będą stanowiły wartość dla nich samych.”

A tak o kaszubską mowę upominał się wielki polski patriota i Kaszuba Antoni Abraham, pisząc w 1914 roku na łamach "Gazety Gdańskiej", dodając ducha słowiańskim mieszkańcom Pomorza: „Zachowajmy to wszystko za przykładem naszych bohaterów narodowych i mężów światłych, którzy nam ciągle wskazują na potrzebę oświaty, pracy i oszczędności. Idźmy za ich przykładem i nie dajmy się zniemczyć, nigdy, przenigdy!”
Teksty Dyktanda Kaszubskiego przygotowało Centrum Języka i Kultury Kaszubskiej.

Dla młodszych dzieci, a w tym roku była też kategoria klas I-III, były to bajki, a dla starszych uczestników teksty historyczne i ludowe legendy. Teksty wyszły spod piór księdza Bernarda Sychty, autora 7-tomowego „Słownika gwar kaszubskich na tle kultury ludowej”, Alojzego Nagla, kaszubskiego poety i prozaika, autora opowiadań dla dzieci, Jana Piepki, Stanisława Jankego, Aleksandra Majkowskiego, autora  „Historii Kaszubów” oraz powieści „Żëcé i przigòdë Remùsa”, działacza społecznego w okresie międzywojennym.

Jako, że gospodarzem XV Dyktanda Kaszubskiego była w tym roku gmina Kosakowo i wyjątkowe - przez swoją nowoczesność - Gimnazjum w Kosakowie, gości witały Marzena Korzeniewska, dyrektor Gimnazjum w Kosakowie i Danuta Tocke, prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego oddziału Kosakowo-Dębogórze.

- Również w naszym gimnazjum odbywają się lekcje języka kaszubskiego. Cieszy nas, że mamy grupę młodzieży, która podejmuje trud nauki tego niełatwego języka z szacunku dla tradycji. Mam nadzieję, że oni nie tylko będą posługiwać się nim tylko w mowie w swoich domach, ale też będą czytać i pisać w tym jedynym w Polsce języku regionalnym. Ścieżka edukacji regionalnej w naszym gimnazjum jest rozwinięta. Zwracamy uwagę na patriotyzm małej lokalnej Ojczyzny, w który wpisuje się tradycja, obyczaj, język, muzyka, wiersz, haft - mówi Marzena Korzeniewska, dyrektor Gimnazjum w Kosakowie.

Nie krył satysfakcji z uczestnictwa w otwarciu tej szczególnej imprezy (sam jednak dyktanda nie pisał) wójt gminy Kosakowo Jerzy Włudzik.
– Na terenie gminy Kosakowo robimy sporo dla tradycji kaszubskiej. W każdej szkole podstawowej mamy naukę w języku kaszubskim, mamy dwa zespoły regionalne „Morzanie” i „Kosakowianie”, organizujemy festiwale piosenki. A robimy to dlatego, by historia naszej malej ojczyzny była szerzej znana – wylicza Jerzy Włudzik.

Z kolei prof. Edmund Wittbrodt, który choć mówi, to jednak nie pisze biegle po kaszubsku, ale raz w dyktandzie sił próbował.
– Kaszubskie dyktando obserwuję od początku. Postawiliśmy na bogactwo regionalnej kultury. Pomysł jest fantastyczny. By poprzez zabawę i zdrową rywalizację przyciągnąć młodzież do nauki języka kaszubskiego. Jako minister, człowiek ze środowiska akademickiego znam wiele szkół i widzę, że jest tutaj najlepsza w regionie szkoła. Gratuluję. Warte przypomnienia są też postaci nieżyjących już niestety profesorów Jerzego Tredera i Brunona Synaka. I tak wielu innych zaangażowanych ludzi, nauczycieli, przygotowujących młodzież, dyrektorów, działaczy z oddziałów Zrzeszenia. Oczywiście nic by z tego nie było, gdyby nie było młodzieży chcącej pisać w języku kaszubskim – powiedział prof. Wittbrodt, senator pięciu kadencji, były minister edukacji narodowej.

Staraniem wiceministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosława Sellina dyktando zyskało ministerialny patronat.
Z kolei Rada Naczelna Zrzeszenia jak najbardziej uznała Gimnazjum za warte uwagi i wraz z prezesem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Łukaszem Grzędzickim odbyła w  gościnnych murach gimnazjum swoje posiedzenie. Lider ZKP sam się tym razem na pisanie nie zdecydował, ale gratulował uczestnikom odwagi i życzył wytrwałości.

Poseł Dorotę Arciszewską-Mielewczyk goście i uczestnicy dyktanda mieli okazję powitać w finale – przy okazji wręczania nagród, a posła Kazimierza Plocke fetowali przy otwarciu Dyktanda.

Warto jeszcze przypomnieć i docenić pracę Centrum Języka i Kultury Kaszubskiej i jego kierownika dr Justynę Pomierską, córkę prof. Tredera.
Nim ogłoszono oficjalne wyniki publiczność mogła podziwiać zespoły „Kosakowianie”, „Dębogórskie Kwiatki” i „Jantarki” z Mostów obejrzeć pokaz tańca w wykonaniu ucznia Gimnazjum w Kosakowie Pawła Hajdera oraz wysłuchać występu Weroniki Korthals-Tartas, która ma za sobą sukcesy m.in. w "Szansie na Sukces", pochodzi z powiatu puckiego, a rodzina ma korzenie niderlandzkie. Pokaz możliwości wokalnych dał też dyrektor Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie Tomasz Fopke.

Tego dnia w język kaszubski „zanurzyło się” pół tysiąca uczestników dyktanda i gości. Nic dziwnego, że wójt Włudzik zaproponował, by najlepszych w dyktandzie wysyłać w nagrodę na wycieczki do Kanady (tam jest liczna kaszubska diaspora).

Wyniki XV Dyktanda Kaszubskiego

Kategoria klasy I-III szkoły podstawowe
I Paulina Miotk z Mojusza
II Michalina Stenka z Klukowej Huty
III Igor Gawin z Kościerzyny

Kategoria klasy IV-VI
I Oliwia Paczoska z Przodkowa
II Mirosław Miotk z Przodkowa
III Amelia Formela z Gowidlina

Kategoria gimnazjum
I Magdalena Kalkowska z Przodkowa
II Dominik Miotk z Sierakowic
III Paulina Fopke z Szemuda

Kat. szkoły ponadgimnazjalne
I Karolina Kossak-Główczewska z Brzeźna Szlacheckiego (napisała nie robiąc ani jednego błędu!)
II Edyta Wenta z Kartuz
III Julia Formela z Kartuz

Kategoria Dorośli
I Paulina Węsierska z Sierakowiec (studentka etnofilologii kaszubskiej na UG)
II Piotr Kowalewski z Somonina
III Paweł Wittbrodt z Gdyni

Kategoria Zawodowcy
I Iwona Kwidzińska (Gimnazjum w Wielkim Podlesiu)
II Justyna Kunikowska (Gimnazjum Szemud)
III Wojciech Myszk, autor podręczników (Sierakowice)

Teraz symbol Dyktanda ma pod swą pieszą Ryszard Kalkowski – wójt Gminy Szemud.
ASG