Lech Kaczyński - nie, Eugeniusz Węgrzyn - tak » 24 października 2024 na sesji Rady Miasta Gdańska, z inicjatywy radnych PO podjęto kuriozalną uchwał... Mali artyści zachwycili w małych formach teatralnych » Fragmenty książki autorstwa Katarzyny Błaszkiewicz i Katarzyna Sadowskiej pt: „Kto do Gdańska jedzie... Narodowy Marsz Papieski » W tym roku przypada 40 rocznica śmierci błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki. Podobnie jak św... List "Godności" do prezydenta RP » Pan Andrzej DudaPrezydent Rzeczpospolitej Polskiej Szanowny Panie PrezydencieW imieniu Stowarzyszeni... Zadbaj o lasy razem z Planetą Energii » Jakie gatunki drzew występują w Polsce, jak możemy chronić ekosystemy leśne? O tym, dlaczego lasy są... Miesiąc AAC w Przedszkolu nr 77 dla Dzieci z Porażeniem Mózgowym » Październik jest na całym świeci miesiącem użytkowników komunikacji alternatywnej i wspomagającej. W... List Stowarzyszenia Godność do ks. abpa T. Wojdy w sprawie homilii bpa... » Jego Ekscelencja,Ks. Abp Tadeusz WojdaOrdynariusz Archidiecezji GdańskiejPowodowani troską jaką wywo... Cios za cios, miasto na linach » Spór o budowę trasy tramwajowej Gdańsk Piołunie – Wrzeszcz bardziej przypomina walkę bokserską niż d... Poseł Smoliński: Konsultacje tak jak my je rozumiemy » Ustawa o Samorządach obliguje wszystkie władze do przeprowadzenia wcześniejszych konsultacji społecz... "W imieniu sopocian" do premiera: odwołać wiceministra Karnowskiego » Sopockie ugrupowanie obywatelskie, "W imieniu sopocian", które brało udział w ostatnich wyborach sam...
Reklama
Trupy w sopockiej szafie - zmierzch Karnowskiego?
czwartek, 01 sierpnia 2024 20:03
Trupy w sopockiej szafie - zmierzch Karnowskiego?
To może być niepogodna jesień dla Jacka Karnowskiego, b.
Lufka w Sektorze niebo. Andrzej Głownia (1952-2024)
środa, 25 września 2024 19:07
Lufka w Sektorze niebo. Andrzej Głownia (1952-2024)
Andrzeja poznałem w 1973 roku na krakowskim dworcu PKP po meczu
Transferowa ofensywa w Lechii trwa
piątek, 21 czerwca 2024 15:31
Transferowa ofensywa w Lechii trwa
Już tylko miesiąc został do inauguracji Ekstraklasy w
Terminarz PKO Ekstraklasy 2024/2025
czwartek, 06 czerwca 2024 13:56
Terminarz PKO Ekstraklasy 2024/2025
Inauguracja nowego sezonu PKO Ekstraklasy odbędzie się w piątek 19

Galeria Sztuki Gdańskiej

Odeszła Krystyna Jacobson - Nestorka sopockiego malarstwa
niedziela, 21 lipca 2024 18:50
Odeszła Krystyna Jacobson - Nestorka sopockiego malarstwa
Odeszła wybitna osobowość gdańskiej sztuki Krystyna Jacobson. 7

Sport w szkole

Rozdano medale w wioślarstwie halowym
sobota, 30 marca 2024 16:46
Rozdano medale w wioślarstwie halowym
22 marca w hali sportowej Szkoły Podstawowej 94 po raz kolejny

"Gdańska" w antrakcie

Charlie zmienia się w kurczaka
środa, 05 czerwca 2024 13:24
Charlie zmienia się w kurczaka
Od niedawna w Polsce uczniowie nie muszą odrabiać prac domowych.
Powstaniec z Gdyni
piątek, 05 stycznia 2024 16:35
Powstaniec z Gdyni
„Powstaniec 1863”- to długo oczekiwany film o wielkim bohaterze

Muzeum Stutthof w Sztutowie

2076 dni obozu pod Gdańskiem
piątek, 16 września 2022 18:15
2076 dni obozu pod Gdańskiem
Obóz koncentracyjny Stutthof wyzwoliły wojska III Frontu

Foto "Kwiatki"

Zimowe oblicza Trójmiasta
sobota, 13 lutego 2021 11:08
Zimowe oblicza Trójmiasta
Zimowe oblicze Trójmiasta w obiektywie Roberta
Debata w Szemudzie: Dołkowski pyta, Kalkowski kluczy
środa, 17 kwietnia 2024 12:38
Debata w Szemudzie: Dołkowski pyta, Kalkowski kluczy
II tura wyborów samorządowych w gminie Szemud wchodzi w
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
poniedziałek, 10 kwietnia 2017 18:04
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
Fundacja „Mater Dei”, ta sama dzięki której w dużej mierze

Dlaczego nie głosuję na Tuska

środa, 04 października 2023 12:35
Już dni dzielą nas od kolejnych wyborów. Niektórzy twierdzą, że

Oliwa w kolekcji Andrzeja Walasa

Ocena użytkowników: / 61
SłabyŚwietny 
środa, 23 stycznia 2019 22:23

Olbrzymią część zbioru gedaników poświęconą Oliwie należącą do wybitnego przed laty sportowca Wybrzeża, rugbisty, szermierza, dziś kolekcjonera gdańskiej sztuki Andrzeja Walasa, stanowią obrazy i grafiki. Kolekcja powiększa się, przybywają nowe obiekty. Zwiększa się również pole zainteresowania, ostatnio kolekcjoner zainteresował się gdańskimi filigranami z których Oliwa była również znana.


Gdańsk jako miasto bogate i dumne, otwarte było na sztukę docierającą tu z Niemiec, Włoch i Niderlandów, Niderlandów które architekturę i sztukę kierowały w swoją stronę. Wielu artystów pochodziło z Flandrii i Fryzji, wśród nich byli malarze, rzeźbiarze, architekci, bursztynnicy, ludwisarze, kowale artystyczni czy organmistrze. Oznaczało to sporą odmienność od innych polskich miast. Historia oddalonej o parę kilometrów od Gdańska, Oliwy może nie bogatsza, ale na pewno mająca swoją pewną odrębność jest równie ciekawa. Oliwa przyciągała artystów swoim urokiem, jednak o ile w grafice zachowało się dość sporo jej wizerunków, o tyle w malarstwie jest ich o wiele mniej. Miejsce odwiedzali wielcy tego świata: królowie, cesarze, prezydenci, dyplomaci, artyści. W XIX wieku, zachwyceniu miejscową przyrodą, która już sama w sobie stanowiła o wyjątkowości, oddali się Aleksander von Humboldt i Rainer Maria Rilke. Pięć lat swojego życia w Dworze III przy Polankach należącym do rodziny Schopenhauerów spędził ich syn Artur. Dziś na wysokości, między dworami III a IV, mieszka wraz z rodziną prezydent Lech Wałęsa. W Oliwie zawsze mieszkali znani ludzie, a przede wszystkim artyści, malarze: Rainhold Bahl, Günter Voellner, Lothard Manhold, Willibald Werner, po wojnie: Władysław Lam, Kazimierz Śramkiewicz, Zdzisław Kałędkiewicz, Anna Fiszer, Roman Usarewicz, Mieczysław Czychowski, Andrzej Dyakowski, Witold Pyzik, Magda Heyda-Usarewicz, Czesław Tumielewicz, Wojciech Górecki, Stefan Stankiewicz.

alt

Ryszard Kowalewski - Oliwski młyn, 2019, akryl, płótno


Z końcem XIX wieku, gdańscy artyści malujący do tej pory przeważnie weduty, powoli zaczęli odkrywać nowe formy wypowiedzi malarskiej odzwierciedlające bardziej osobiste spojrzenie na sztukę. Szukając klimatu i nastroju dla swoich pejzaży coraz częściej zaczęli przyjeżdżać do Oliwy i odkrywać jej wspaniałe wzgórza morenowe oraz szerokie piaszczyste plaże z widokiem na całą Zatokę Gdańską. Pojawili się wspaniali malarze miedzy innymi: Johann Carl Schultz, jego uczeń Wilhelm Juchanowitz, Fridrich Eduard Meyerheim, Julius Gottheil, Adolf Männchen, Hans Breuner i później Alfred Scherres, Bruno Paetsch, Arthur Bendrat, Theodor Urtnowski, Urlich Leman, Bertold Hellingrath, Stanisław Chlebowski, Konrad Wiederhold, Fritz Wildhagen, czy Fritz August Pfuhle. Powstawało wiele doskonałych prac, a liczba motywów zdawała się być niekończąca. W prywatnych kolekcjach, które nie oglądają światła dziennego i nie są prezentowane, znajduje się wiele znakomitych widoków Oliwy. Największą znaną kolekcję obrazów Oliwy, posiada gdański kolekcjoner Andrzej Walas. Parę obrazów ma Muzeum Prus Zachodnich w Münster. Parę rozproszonych jest w polskich muzeach.


Autorami najbardziej znanych grafik Oliwy byli tacy mistrzowie jak: Johann Carl Schultz, Matthaeus Deisch, Julius Gottheil, Lobegott Randt, Julius Greth, Karl August Helmsauer, Hermann Claussen, Henry Winkles, Johann Daniel Hincel czy Pierre Tanjie. Najpopularniejszymi, powtarzającymi się często motywami były widoki, klasztoru wraz kościołem cysterskim i parkiem, a także: kościół św. Jakuba, Pałac Opatów, Wzgórze Pachołek, Dolina Radości, Dom zdrojowy i molo oraz panoramy przedstawiane ze Wzgórza Pachołek często wraz z widokiem na zatokę. Rozwój Oliwy wyraźnie przyśpieszył przy końcu XIX wieku. W 1874 roku Oliwa uzyskała prawa miejskie, które utrzymała do 1926 roku, kiedy to wraz z Jelitkowem została wcielona jako kolejna dzielnica do Gdańska. Gdańska, który wówczas stanowił autonomiczny organizm państwowości Wolnego Miasta Gdańska.
W kolekcji Andrzeja Walasa znajdują się również unikatowe pozycje, dające świadectwo szybkiego rozwoju miejskich instytucji między innymi poczty. Pierwsza oliwska placówka pocztowa powstała w połowie wieku XIX w Hotelu Waldhäuschen, będącym jednym z ostatnich przystanków omnibusów kursujących między Berlinem a Gdańskiem. Hotel znajdował się u stóp wzgórza Pachołek. Ciekawą postacią tego okresu była posłanka pocztowa sopockiej intendentury Marianna Selonke, która od 1823 roku była posłańcem na trasie Sopot – Gdańsk przez Oliwę i z powrotem. Pracowała w sezonie letnim dostarczając korespondencję między miastami. Robiła również drobne sprawunki dla kuracjuszy. Była osobą znaną i szanowaną, jednak w 1865 roku w okolicach Strzyży została ograbiona i zamordowana. Otrzymanie przez Oliwę praw miejskich spowodowało powstanie na przełomie wieków kolejnych dwóch placówek pocztowych, pierwszej przy dzisiejszej ulicy Grunwaldzkiej i drugiej przy dzisiejszej ulicy Opata Jacka Rybińskiego. Czynna była jeszcze w Jelitkowie poczta sezonowa działająca od 15 czerwca do 15 września. Poczta znajdowała się przy skrzyżowaniu ulicy Kaplicznej i Pomorskiej w nieistniejącym dziś Hotelu Nötzels.

alt

Konrad Wiederhold, Wzgórze Pachołek w Oliwie, olej, płótno


Początek wieku XX to szybki rozwój kurortu, budowa linii tramwajowej z Oliwy, powstanie Domu Zdrojowego i Mola, zapewniło tej małej przystani rybackiej rozgłos. Szerokie plaże i doskonały widok na zatokę przyciągał do Jelitkowa również artystów malarzy, znane są przedwojenne prace Konrada Wiederholda, Bruno Paetscha czy późniejsze Zdzisława Kałędkiewicza, Kazimierza Śramkiewicza, Czesława Tumielewicza. Jelitkowo jako urokliwe miejsce z przepiękną plażą zyskało dużą popularność, która trwa do dzisiaj. Władze nie zdecydowały się jednak na odtworzenie dawnej świetności miejsca z Domem Zdrojowym i Molem, a stemple pocztowe z Jelitkowa (Glettkau) stanową dziś dużą rzadkość. Poczta w Jelitkowie działalność rozpoczęła w czerwcu 1907 roku i pracowała do października roku 1944. W tym czasie pojawiły się trze rodzaje stempli: OLIVA-GLETTKAU (WESTPR.) później OLIVA-GLETTKAU (FREIE STADT DANZIG) i DANZIG GLETTKAU. Po wojnie poczta nie wznowiła działalności. Bardzo ciekawą inicjatywę uruchomiła na początku XX wieku oliwska poczta otwierając swój punkt w wieży widokowej na Wzgórzu Pachołek. Wieży, która niestety w marcu 1945 roku została przez Niemców wysadzona w powietrze.

alt


Z przedwojennych znanych fabryk oliwskich: Fabryki Farb i Lakierów „Daol”, Fabryki Czekolady „Anglas”, Fabryki Mydła Bruno Toercklera i Fabryki Środków Spożywczych „Dr. Oetker” właściwie tylko ta ostatnia przetrwała w stosunkowo dobrej kondycji. Moda na Oliwę i Jelitkowo trwa do dziś, ale dzielnica zmienia swoje oblicze. Ostatnie oryginalne pola zieleni przylegające do Potoku Oliwskiego, dzielnie opierają się nowoczesności opanowującej dzielnicę. Znikają przydomowe ogródki, teraz przyszedł czas walki o miejsca parkingowe przed domami, a na jezdniach co raz więcej rozjechanych wiewiórek i jeży.

Stanisław Seyfried
zdjęcia Paweł Wyszomirski

Tekst jest aktualizacją artykułu "Oliwa w malarstwie i grafikach z kolekcji Andrzeja Walasa", zamieszczonego, 30.12.2018 na portalu wybrzeze24.pl


Inne artykuły związane z:
Related news items:
Newer news items:
Older news items:
 

Dodaj komentarz


Kod antysapmowy
Odśwież