Gdański Sąd Apelacyjny w domu Tornwalda

Dementujemy krążącą po mieście pogłoskę, że prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz wraz ze swoją wieloosobową świtą zmienią miejsce swego urzędowania. Tu i ówdzie, na salonach, w różnym towarzystwie mówi się, że tym miejscem ma być Dom Tornwalda, okazały obiekt, sąsiadujący z Urzędem Miasta przy ul. Nowe Ogrody. Ta perełka architektoniczna, wykonana z czerwonej cegły, pieczołowicie szykowana jest nie dla Adamowicza, lecz na kolejną siedzibę Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Będzie to więc kolejny użytkownik tego unikalnego zabytku.

Dom Tornwalda od kilku lat jest on remontowany za duże pieniądze. Ten powojenny zabytek, a i owszem nadawałby się na wyłączną siedzibę władz ponad tysiącletniego grodu nad Motławą.

Jaka jest historia ceglanego gmachu przy ul. Nowe Ogrody 7? Otóż został on wybudowany w latach 1892-1893 dla dr. Gustawa Ludwika Tornwalda, żyjącego w latach 1843-1910. Był to wybitny gdański lekarz laryngolog, który odkrył strukturę anatomiczną nosowej części gardła, zwaną obecnie kaletką lub torebką Tornwalda. Pierwszy gospodarz tego budynku był także przewodniczącym Gdańskiego Towarzystwa Lekarskiego i radnym miejskim w latach 1897-1909. Zatem budynek ten wybudowano jeszcze przed piastowaniem przez niego tej funkcji. Na pierwszym pietrze prowadził prywatną praktykę lekarską. Na parterze zaś urządził salon muzyczny dla gości, gdyż był miłośnikiem tej dziedziny sztuki.

Okazały gmach zbudowała firma Hermana Prochnowa, która w tamtym czasie realizowała wiele ważnych inwestycji w miastach Prus Wschodnich.
Podczas pierwszej wojny światowej w latach 1914-1918 w obiekcie tym mieściła się Królewsko-Pruska Komendantura Twierdzy Gdańsk oraz mieszkanie dla komendanta, a także biblioteka wojskowa i biuro. Warto też wspomnieć, że w 1917 roku odbywał w tym budynku służbę wojskową Jan Kwiatkowski, jeden z przywódców polskiego ruchu narodowego, późniejszy wydawca i redaktor naczelny "Gazety Gdańskiej".

Gdy powstało Wolne Miasto Gdańsk, budynek ten otrzymała Rzeczpospolita Polska, z przeznaczeniem dla służby administracyjnej. Powstał w nim Klub Polski, a także Naczelny Inspektorat Ceł. Od 1932 roku była to tez siedziba Polskiego Klubu Morskiego.

W czasie II wojny światowej w budynku tym mieściła się komendantura Wehrmachtu. Po 1945 roku służył jako internat dla słuchaczy Wojewódzkiej Szkoły Partyjnej. Dopiero w 1960 roku włączono go do zespołu Szpitala Wojewódzkiego. W 2006 roku dom Tornwalda przekazano miastu. Wówczas to władzę w Gdańsku już sprawowała Platforma Obywatelska, a Paweł Adamowicz w wyborach samorządowych przy poparciu ponad 96 tysięcy gdańszczan, czyli ponad 60 proc. wyborców, już w pierwszej turze ponownie został wybrany na prezydenta miasta.
Już wtedy musiał zauważyć, że sąsiadujący z magistratem okazały budynek charakteryzuje się wysokim stopniem zachowania substancji zabytkowej. Budynkowi temu jako jednemu z nielicznych udało się przetrwać wszystkie zawieruchy dziejowe bez większego uszczerbku. Przecież w 1945 roku większość budynków legła niemal całkowicie w gruzach, jak choćby sąsiadujący z budynkiem Tornwalda gmach Senatu Wolnego Miasta Gdańska.

Zabytek w zasobach komunalnych
Ten szczęśliwie zachowany budynek Tornwalda jest doskonałym przykładem architektury stylu gdańskiego z drugiej połowy XIX wieku. Nawiązuje on do renesansu północnego z XVI i XVII wieku. Do czasów współczesnych zachowało się w nim wiele elementów wyposażenia wnętrza, jak m.in. mosiężne klamki czy rzygacze.

Do 2006 roku gmach przy Nowych Ogrodach 7 był częścią Szpitala Wojewódzkiego w Gdańsku. Obecnie znajduje się w zasobach Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych. Ze względu na swoją unikatową wartość i ciekawą historię w 2007 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Dlatego kapitalny remont był prowadzony bardzo skrupulatnie. Na zapleczu zburzono końskie stajnie i w to miejsce powstały nowe pomieszczenia. Na podwórzu są jeszcze pozostałości po stalowych uchwytach umożliwiających doczepianie koni. Stały one tutaj przy szpitalu, bo karawanami jeszcze na stalowych kołach wywoziły zwłoki ludzkie na pobliski cmentarz. Wewnątrz jest kilka pokoi hotelowych. Na ostatnim pietrze dobudowano przeszkloną salę konferencyjną. Można do niej dotrzeć nowo zamontowaną windą. Remont, który ma się zakończyć z końcem kwietnia br., finansuje Sąd Apelacyjny.

Przed Euro 2012, wykonano zamiennie zagospodarowanie chodnika, wg dokumentacji projektowej pn. „Przebudowa wyjazdu dla karetek szpitalnych przed budynkiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku przy ul. Nowe Ogrody 7”.

Historia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
Sąd Apelacyjny w Gdańsku jest jednostką organizacyjną sądownictwa powszechnego. Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości został utworzony z dniem 1 października 1990 r. na podstawie ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o powołaniu sądów apelacyjnych. Utworzono je także w Białymstoku, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie i Warszawie. Pierwotny obszar właściwości Sądu Apelacyjnego w Gdańsku obejmował województwa bydgoskie, elbląskie, gdańskie, koszalińskie, słupskie, toruńskie i włocławskie. Obszar ten uległ zmniejszeniu z dniem 1 stycznia 2005 r. po utworzeniu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, do którego obszaru włączony został obszar właściwości Sądu Okręgowego w Koszalinie. Obecnie obszar właściwości Sądu Apelacyjnego obejmuje 6 sądów okręgowych i 42 sądy rejonowe.

Pierwszą siedzibą tego sądu stał się budynek przy ul. Nowe Ogrody 28, sąsiadujący z Sądem Wojewódzkim w Gdańsku. Świetnie usytuowany i piękny architektonicznie, stanowiący jeden z nielicznych zachowanych przykładów budownictwa historyzującego o formach renesansu włoskiego. Znajdował się jednak w fatalnym stanie technicznym i konieczne było przeprowadzenie generalnego remontu. Dokonano też w 2003 roku jego rozbudowy uzyskując dodatkową powierzchnię ponad  773 m kw, tj 10 pokoi.

Ciekawe jakim celom będzie służyła nowa zabytkowa siedziba sądu?

Wła-49