Miesiąc AAC w Przedszkolu nr 77 dla Dzieci z Porażeniem Mózgowym » Październik jest na całym świeci miesiącem użytkowników komunikacji alternatywnej i wspomagającej. W... List Stowarzyszenia Godność do ks. abpa T. Wojdy w sprawie homilii bpa... » Jego Ekscelencja,Ks. Abp Tadeusz WojdaOrdynariusz Archidiecezji GdańskiejPowodowani troską jaką wywo... Cios za cios, miasto na linach » Spór o budowę trasy tramwajowej Gdańsk Piołunie – Wrzeszcz bardziej przypomina walkę bokserską niż d... Poseł Smoliński: Konsultacje tak jak my je rozumiemy » Ustawa o Samorządach obliguje wszystkie władze do przeprowadzenia wcześniejszych konsultacji społecz... "W imieniu sopocian" do premiera: odwołać wiceministra Karnowskiego » Sopockie ugrupowanie obywatelskie, "W imieniu sopocian", które brało udział w ostatnich wyborach sam... "Godność" o weryfikacji sędziów! » Oświadczenie Stowarzyszenia "Godność" w sprawie sędziów po spotkaniu Tuska i Bodnara.OświadczenieW d... Homilia bp. W. Szlachetki: słowa, które paść powinny... » Homilia bp. Wiesława Szlachetki wygłoszona 1 września 2024 r. przy Pomniku Obrońców Poczty Polskiej ... SDP wybrało J. Wikowskiego - weryfikacje dziennikarzy jak w 1982? » - Takie rzeczy jakie dzieją się w Polsce z demokracją, szykanowanie dziennikarzy o poglądach konserw... Cz. Nowak pyta władze Gdańska: "Potańcówka" w miejscu zbrodni grudniow... » Pani Aleksandra Dulkiewicz, prezydent GdańskaPan Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solida... Stowarzyszenie Godność pisze do Prezydenta Dudy » Stowarzyszenie Godność wystosowało list do Prezydenta Andrzej Dudy, w którym protestuje wobec działa...
Trupy w sopockiej szafie - zmierzch Karnowskiego?
czwartek, 01 sierpnia 2024 20:03
Trupy w sopockiej szafie - zmierzch Karnowskiego?
To może być niepogodna jesień dla Jacka Karnowskiego, b.
Lufka w Sektorze niebo. Andrzej Głownia (1952-2024)
środa, 25 września 2024 19:07
Lufka w Sektorze niebo. Andrzej Głownia (1952-2024)
Andrzeja poznałem w 1973 roku na krakowskim dworcu PKP po meczu
Transferowa ofensywa w Lechii trwa
piątek, 21 czerwca 2024 15:31
Transferowa ofensywa w Lechii trwa
Już tylko miesiąc został do inauguracji Ekstraklasy w
Terminarz PKO Ekstraklasy 2024/2025
czwartek, 06 czerwca 2024 13:56
Terminarz PKO Ekstraklasy 2024/2025
Inauguracja nowego sezonu PKO Ekstraklasy odbędzie się w piątek 19

Galeria Sztuki Gdańskiej

Z jazzowej półki
poniedziałek, 17 czerwca 2024 16:28
Z jazzowej półki
Po wielu latach to powrót do amatorskiej fascynacji jazzem, mającej

Sport w szkole

Rozdano medale w wioślarstwie halowym
sobota, 30 marca 2024 16:46
Rozdano medale w wioślarstwie halowym
22 marca w hali sportowej Szkoły Podstawowej 94 po raz kolejny

"Gdańska" w antrakcie

Charlie zmienia się w kurczaka
środa, 05 czerwca 2024 13:24
Charlie zmienia się w kurczaka
Od niedawna w Polsce uczniowie nie muszą odrabiać prac domowych.
Powstaniec z Gdyni
piątek, 05 stycznia 2024 16:35
Powstaniec z Gdyni
„Powstaniec 1863”- to długo oczekiwany film o wielkim bohaterze

Muzeum Stutthof w Sztutowie

2076 dni obozu pod Gdańskiem
piątek, 16 września 2022 18:15
2076 dni obozu pod Gdańskiem
Obóz koncentracyjny Stutthof wyzwoliły wojska III Frontu

Foto "Kwiatki"

Zimowe oblicza Trójmiasta
sobota, 13 lutego 2021 11:08
Zimowe oblicza Trójmiasta
Zimowe oblicze Trójmiasta w obiektywie Roberta
Debata w Szemudzie: Dołkowski pyta, Kalkowski kluczy
środa, 17 kwietnia 2024 12:38
Debata w Szemudzie: Dołkowski pyta, Kalkowski kluczy
II tura wyborów samorządowych w gminie Szemud wchodzi w
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
poniedziałek, 10 kwietnia 2017 18:04
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
Fundacja „Mater Dei”, ta sama dzięki której w dużej mierze

Dlaczego nie głosuję na Tuska

środa, 04 października 2023 12:35
Już dni dzielą nas od kolejnych wyborów. Niektórzy twierdzą, że

Dom Polski w Sopocie

Ocena użytkowników: / 28
SłabyŚwietny 
poniedziałek, 01 czerwca 2020 13:01

To losy Roswity Stern sopockiej malarki, działaczki Fundacji „Kocham Sopot”, dziś na emeryturze, aktywnej i zaangażowanej w sprawy Sopotu, skłoniły mnie do napisania kilku słów o sopockim Domu Polskim, ostoi polskości w Sopocie, leżącym przed wojną w granicach Wolnego Miasta Gdańska


Historia jej rodziny nierozerwalnie splata się z niewielką, ale bardzo aktywną polską społecznością w mieście, która stanowiła na początku odzyskania niepodległości ponad 21% mieszkańców kurortu. Babcia pochodziła z Siekowa w Wielkopolsce, dziadek zginął pod Verden, mama była działaczką Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, ojciec zginął na froncie wschodnim. Sąsiad Kurt Jakubowski, niemiecki lekarz z pierwszego piętra domu przy dzisiejszej ulicy Chopina, ostrzegł rodzinę przed aresztowaniem we wrześniu 1939 roku. Polacy w Sopocie przeżywali głębokie doświadczenia opresji niemieckich w czasie wojny. Ta garstka krajan mieszkająca tu przed wojną zdecydowana na pozostanie w granicach Wolnego Miasta Gdańska zdawała sobie sprawę z czekających represji, a mimo wszystko nie zdecydowała się na wyjazd do Polski.

alt

Dom Polski w Sopocie, reprodukcja zdjęcia pochodzi z publikacji Franciszka Mamuszki "Sopot - szkice z dziejów" Gdańsk 1975


Dziś myśląc o Domu Polskim usytuowanym dosłownie obok mieszkania pani Roswity na Chopina nachodzi refleksja żalu po likwidacji zabytkowego budynku, który powstał tu w 1872 roku jako hotel Victoria. Część budowli z olbrzymią salą widowiskową na 600 osób zlikwidowana została w 1963 roku. Podobno ta część zaczęła osuwać się ze skarpy na skraju której stał budynek. Drugi pozostały fragment przeznaczony został do rozbiórki w 1971 roku. Wielka szkoda bowiem to podobnie jak boisko Gedanii we Wrzeszczu był widomy znak działalności rodowitych mieszkańców tego terenu opanowanego przez Niemców po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska.

alt

Miejsce, w którym stał Dom Polski w Sopocie, parking przy ulicy Chopina


Do tej pory miejscową ludność w przeważającej wielkości stanowiły kaszubskie rodziny rybaków. Polscy gdańszczanie i sopocianie skupieni w wielu organizacjach polskich prowadzili dobrze zorganizowaną działalność patriotyczną, co było „solą w oku” niemieckim władzom skrzętnie przygotowującym listy polskich nazwisk do likwidacji.


Historia Domu Polskiego przy ulicy Einserhardtstrasse (Chopina) rozpoczęła się w roku 1924. W hotelu odbyła się wieczornica gniazda „Sokołów” w kolejnych latach pokazy gimnastyczne oraz wieczorki taneczne i przedstawienia teatralne. W końcu po usilnych staraniach polski działacz Piotr Bresiński, radny Urzędu Miejskiego, doprowadził do zakupu hotelu od właścicieli, Niemców, braci Beer. Po remoncie, budynek od 1930 roku stał się miejscem stałych spotkań i siedzibą Gminy Polskiej w Sopocie. Kontynuowano działalność różnych stowarzyszeń powstałych na początku wieku, a przede wszystkim założonego przez Alfonsa Chmielewskiego Towarzystwa Ludowego i chóru „Lutnia”. Dom tętnił życiem odbywały się w nim spotkania, zebrania, próby chórów, zajęcia baletowe nauki tańców polskich nawet treningi sekcji sportowych, a także akademie poświęcone różnym rocznicom. W 1933 roku odbyła się uroczystość z okazji 250 rocznicy odsieczy wiedeńskiej, a w rok później wieczór poświęcony pamięci Marii Curie-Skłodowskiej. W 1939 roku Niemcy przejęli budynek niszcząc polski wystrój sali teatralnej a także całą polską dokumentację. Część budynku adaptowana została na mieszkania, w których przeważnie mieszkały polskie kobiety z dziećmi bowiem ich mężowie trafili do obozów koncentracyjnych lub w najlepszym przypadku do niemieckiego wojska.

alt

Balkon Domu Polskiego, w tle po prawej stronie widać kościół p.w. NMP Gwiazda Morza, na zdjęciu siostry Colbe z koleżanką, wśród stojących w środku Elżbieta Bianga, mama Barbary


Dziś tamte czasy wspomina żyjąca mieszkanka domu Pani Barbara Janczukowicz, córka Jana Biangi, pracownika Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej w Gdańsku, absolwenta Wyższej Szkoły Handlowej w Gdańsku, boksera i trenera Gedanii, reprezentanta Polski i wicemistrza Polski z 1930 roku w wadze piórkowej.

alt

Barbara Janczukowicz z domu Bianga


Jan Bianga, harcerz, członek Chóru Męskiego „Moniuszko” został aresztowany 1 września rano i przewieziony na przesłuchanie do siedziby Gestapo w Victoria Schule w Gdańsku. 7 września jako pracownik dyplomatyczny w okolicach Tylży został zwolniony w drodze wymiany jeńców dyplomatycznych jednak niebawem trafił do obozu Stutthof, Sachsenhausen i w końcu Mathausen-Gusen. Szczęśliwie przeżył i zaraz po wojnie rozpoczął treningi w Sali Dom Polskiego z zawodnikami klubu „HKS Sopot” i „Ogniwo Sopot”. Niebawem został prawą ręką trenera reprezentacji Polski Feliksa Stamma i wychowawcą zawodników Gedanii, przyszłych medalistów olimpijskich Zygmunta Chychły i Brunona Bendiga.


Polacy w Sopocie stanowili potężną siłę intelektualną, wojna zmieniła wszystko. Pani Barbara przypomina sobie ciężkie chwile kiedy jako dziecko wraz z mamą musiała stawiać się w sopockim Gestapo podejrzana o rozmowy w języku polskim.

alt

Tablica pamiątkowa, umiejscowiona na skarpie od ul. Chopina


Przez krótki okres po wojnie w sali widowiskowej odbywały się koncerty Filharmonii Bałtyckiej oraz przedstawienia teatralne. Budynek jeszcze przez kilka lat służył sopockiej społeczności po czym jak piszę wyżej został bezmyślnie rozebrany. Pozostała po nim pamiątkowa tablica zaprojektowana przez Roswitę Stern, a wykonana przez rzeźbiarza Zbigniewa Jóźwika. W czasie uroczystości odsłonięcia tablicy, 18 listopada 2001 roku, przekazano do Muzeum Miasta sztandary przedwojennych organizacji polskich: Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Towarzystwa Polek, Towarzystwa Śpiewu” Lutnia”, Towarzystwa Ludowego i Pierwszą Chorągiew Towarzystwa Ludowego z 1898 roku. Dziś wielu sopocian myśli o reaktywacji i odbudowie budynku i przypomnienia pięknych patriotycznych tradycji sopockich Polaków.

Stanisław Seyfried


Inne artykuły związane z:
Related news items:
Newer news items:
Older news items:
 

Dodaj komentarz


Kod antysapmowy
Odśwież