Wystawa MIIWŚ kandydatem na „Wydarzenie Historyczne Roku”

Rozmowa z Bartłomiejem Garbą, kierownikiem Działu Wystaw Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku i Hanną Mik, rzecznikiem prasowym Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

- Skąd pomysł na stworzenie wystawy „Walka i Cierpienie. Obywatele polscy podczas II wojny światowej”? Kiedy Wystawa została otwarta?
HANNA MIK: Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr Karol Nawrocki został powołany na pełnomocnika rządu ds. organizacji obchodów 80 rocznicy wybuchu II wojny światowej, tym samym Muzeum stało się organizatorem i gospodarzem wielu wydarzeń kulturalnych, naukowych i historycznych związanych z tą szczególną rocznicą. W ramach działań, które podjęło Muzeum, był między innymi projekt stworzenia wystawy o losach polskich obywateli w czasie II wojny światowej.

BARTŁOMIEJ GARBA: Głównym motywem, który przyświecał zespołowi pracującemu nad stworzeniem wystawy, było ukazanie dwóch doświadczeń jakie towarzyszyły polskim obywatelom w czasie II wojny światowej - walka i cierpienie. Mimo, że temat wojny i niemieckich zbrodni jest szeroko omawiany w świecie, to świadomość o niemieckiej i sowieckiej okupacji Polski jest praktycznie nieznana. By to zmienić, jednocześnie z wystawą czasową „Walka i Cierpienie. Obywatele polscy podczas II wojny światowej” stworzyliśmy, wspólnie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, międzynarodowy projekt wystawienniczy „Fighting and Suffering”, który został przygotowany specjalnie dla odbiorców z różnych stron świata. Wystawa ta została przetłumaczona na 34 języki i pokazana w 66 krajach w ponad 150 miejscach na 6 kontynentach, gdzie spotkała się z bardzo pozytywnym przyjęciem.

- O czym Wystawa opowiada? Czy mogą Państwo przybliżyć czytelnikom jej treść?
BARTŁOMIEJ GARBA: W skrócie można powiedzieć, że wystawa opowiada o walce jaką prowadzili żołnierze Wojska Polskiego od samego początku wojny po jej zakończenie, a także o bezprecedensowym w historii ludzkości cierpieniu, jakiemu była poddana ludność cywilna w Polsce. Przedstawiamy losy polskich żołnierzy i Polskiej Armii od Kampanii Polskiej we wrześniu 1939 roku, tworzeniu się Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oporze w kraju w postaci Związku Walki Zbrojnej/Armii Krajowej i powstaniu II Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Andersa oraz 1. Armii Polskiej pod egidą Stalina. Losy cywilów podzielone są na etapy, jakie zastosowali wobec niej okupanci. Narrację zaczyna Exodus, następnie przechodzimy przez Sowietyzację/Germanizację, Wyniszczenie, Eksterminację i Zagładę. Sposób prezentowania jest chronologiczno - problemowy i pokazuje narastanie przemocy ze strony Sowietów i Niemców względem polskich obywateli. W centrum wystawy jest zlokalizowana część zatytułowana „Idee, źródła, inspiracje” prezentująca podstawy ideologiczne, które dały początek dwóm krwawym reżimom. Punktem centralnym jest miejsce przypominające gabinet XIX wiecznych myślicieli, w którym znajdziemy dwóch głównych filozofów. Są to Karol Marks i Fryderyk Nietzsche oraz ich najważniejsze dzieła, które zostały wykorzystane przez komunistów i nazistów do budowania swoich ideologii. Gabinet otacza biała przestrzeń, w której prezentujemy zbrodnicze plany obu totalitaryzmów wymierzone w ich wrogów. Znajdziemy tu także najważniejsze osoby odpowiedzialne za zbrodnie popełniane w Polsce.

- Czy jest coś, co ją wyróżnia na tle innych wystaw, które opowiadają historię Polski i Polaków w czasie II wojny światowej?
BARTŁOMIEJ GARBA: Przede wszystkim pokazujemy, że wydarzenia w Polsce były precyzyjnie zaplanowanym mechanizmem wyniszczania polskiego społeczeństwa. I to można zobaczyć na naszej wystawie. Owe tło historyczne, które jest jedną z trzech części wystawy, pozwoliło stworzyć dwie odrębne ścieżki opowiadające w sposób chronologiczny o historii polskich żołnierzy i obywateli. Taka konstrukcja wystawy daje widzowi wybór, jak chce ją zwiedzać. Nie narzucamy jednej konkretnej drogi, decyzja pozostaje w rękach widza.

- Jak wystawa została przyjęta przez widzów?
HANNA MIK: Jednym zdaniem można powiedzieć, że bardzo pozytywnie. Widzowie docenili sposób zwiedzania, który zaproponowaliśmy – nienarzucający, dający im możliwość wyboru. Narracja wystawy opiera się o unikatowe eksponaty pochodzące z kolekcji Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, niejednokrotnie kryjące indywidualne historie, a ich uzupełnieniem jest bogata ikonografia. Warto tu dodać, że bardzo ważnym elementem wystawy są multimedia. To właśnie za ich pomocą przedstawiony jest prolog i epilog. Prolog stanowi film wyświetlany zaraz po wejściu na wystawę. Jest to drastyczny i przejmujący obraz, dokumentujący zbrodnie dokonane na polskich obywatelach. Epilog natomiast, przedstawiający historię Polski od zakończenia II wojny światowej do roku 2019, prezentowany jest w formie slajdów na czterech ekranach telewizyjnych. Zarówno obraz, jak i muzyka odgrywają niezwykle istotną rolę w narracji wystawy, są wciągającą i atrakcyjną formą prezentacji historii.

- Czy dzisiaj, w dobie pandemii, można wystawę zwiedzać?
BARTŁOMIEJ GARBA: Tak, od 13 maja wystawa główna oraz czasowa są otwarte z powrotem dla zwiedzających Nie mniej Muzeum, tak jak wszystkie inne instytucje publiczne, podlega pewnym obostrzeniom, zachowaniu szczególnych zasad bezpieczeństwa. Widzowie zobowiązani są między innymi zwiedzać nasze wystawy w maseczkach ochronnych, konieczne jest dezynfekowanie rąk przy wejściu, a także zachowanie 2-metrowego dystansu. Na ten moment zwiedzanie grupowe oraz korzystanie z usług przewodników jest niemożliwe. Muzeum jest otwarte od wtorku do niedzieli w godzinach 10.00-18.00 i wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszamy. Zapewniamy, że wszyscy pracownicy Muzeum dopełniają wszelkich formalności, by zwiedzanie odbywało się bezpiecznie.
HANNA MIK: Wszystkie osoby, które nie mogą osobiście odwiedzić wystawy czasowej, mogą zobaczyć ją w sposób wirtualny. Na naszej stronie www.muzeum1939.pl, a także w mediach społecznościowych (FB, TT, Instagram) oraz na muzealnym kanale YouTube, odnaleźć można materiał z tworzenia wystawy, a także filmy, w których oprowadzamy po wystawie czasowej. Dodatkowo w ramach akcji #PoznajWystawęCzasową, wpisującej się szerzej w działania #M2WSwirtualnie, pokazujemy wybrane zabytki i opowiadamy ich niezwykłą historię. W przygotowaniu jest także wirtualny spacer po wystawie czasowej – na który już teraz serdecznie zapraszamy, a także katalog z wystawy, który ukaże się w tym roku.

- Jak Państwo przyjęliście nominację w plebiscycie „Wydarzenie Historyczne Roku”?
BARTŁOMIEJ GARBA: Dla naszego Muzeum jest to oczywiście wielkie wyróżnienie. Jesteśmy bardzo zadowoleni, szczęśliwi i dumni. Nominacja ta, to przede wszystkim docenienie ciężkiej pracy całego zespołu Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, nie tylko przez widzów – co pokazuje wysoka frekwencja, ale także przez środowisko muzealnicze. Nominacja wystawy „Walka i Cierpienie. Obywatele polscy podczas II wojny światowej” w plebiscycie „Wydarzenie Historyczne Roku” pokazuje, że kierunek który Muzeum obrało, wystawy i wydarzenia, które oferuje i organizuje realizowane są na bardzo wysokim poziomie.

HANNA MIK: Wszystkich tych którzy mieli już możliwość zwiedzić wystawę czasową zapraszamy na oddanie na nią głosu w plebiscycie „Wydarzenie Historyczne Roku” poprzez stronę: http://whr.muzhp.pl/#vote, natomiast wszystkie pozostałe osoby, zapraszamy do odwiedzenia Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku i zobaczenia między innymi tej szczególnej wystawy czasowej.

Rozmawiał Tomasz Łunkiewicz