Magdalena Sroka: Dostaniemy mandat wręczony przez policjanta, który stanie się sędzią

Z nadkom. Magdaleną Sroką, rzeczniczką prasową Porozumienia Jarosława Gowina, posłanką Klubu parlamentarnego PiS, specjalistką od spraw bezpieczeństwa rozmawia Artur S. Górski

- 8 stycznia tego roku do Sejmu wpłynął poselski projekt nowelizacji kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, autorstwa grupy posłów PiS i Solidarnej Polski, zakładający zniesienie możliwości odmowy przyjęcia mandatu. Obywatel ma sam zbierać dowody, zdobyć monitoring, znaleźć świadków na zasadzie prekluzji dowodowej. To jest odejście od domniemania niewinności i odwrócenie postępowania dowodowego?
Magdalena Sroka: Chcę wierzyć, że wnioskodawcy mają dobre chęci. Są one podyktowane chęcią usprawnienia pracy sądów, ich odciążenia i przekierowania policyjnego czasu z papierkowej roboty na wykrywanie przestępstw. Według proponowanego projektu mandaty będzie można zaskarżyć do sądu. Obywatel ma mieć na to siedem dni. W przypadku wystawienia mandatu trzeba będzie opłacić nałożoną grzywnę. Może się jednak okazać, że sąd nam przyzna rację. Dlaczego mamy być karani niejako podwójnie, bo winy nie ma, czynu zabronionego nie popełniliśmy. Mimo to grzywnę będziemy musieli uiścić. Rodzi się wiele zastrzeżeń co do ingerencji w prawo do obrony, w postępowanie dowodowe, w kompetencje sądów...

- Reforma sądownictwa i usprawnienie postępowania ministrowi Ziobrze przez pięć lat nie wyszły, zatem trzeba przekonać ludzi, że policjant to sędzia? Sąd jest zbyteczny, skoro policjant i prokurator wymierzą karę?
Magdalena Sroka: Reformowanie wymiaru sprawiedliwości wymaga działań w wielu obszarach. Zarówno sądów rejonowych, jak i sądów wyższych instancji i służb wymiaru sprawiedliwości. Co do projektu nowelizującego kodeks wykroczeń budzi on wiele zastrzeżeń naszej partii Porozumienie. Daliśmy temu publiczny wyraz. Porozumienie sprzeciwia się planom zakładającym zniesienie możliwości odmowy przyjęcia mandatu karnego. Istnieją wątpliwości dotyczące zgodności proponowanych przez rząd zmian z porządkiem prawnym. Przede wszystkim odwrócone zostają role. Z funkcji porządkowej do roli orzekającej. Instytucji uprawnionych do nałożenia mandatów jest więcej, m.in. Straż Graniczna...

- ZUS, inspektor pracy, Inspekcja Transportu Drogowego. Grzywna byłaby wymagalna natychmiast...
Magdalena Sroka: Wróćmy do policji. Nakładając mandat policjant dokonuje czynności porządkowej. W momencie, w którym zgadzaliśmy się, że popełniliśmy wykroczenie, przyjmowaliśmy mandat, de facto była to czynność porządkowa. W sytuacji, gdy nie zgadzaliśmy się z oceną policjanta, możemy odmówić przyjęcia mandatu, a policjant kieruje sprawę do sądu rejonowego. Sąd ostatecznie rozstrzyga. Po ewentualnej nowelizacji, nie mówię, że policjant stanie się niejako pierwszą instancją, ale coś w tym jest. Policjant będzie tym dokonującym orzeczenia. W tym widzę pomieszanie ról, a nawet otwarcie pola do nadużyć, mimo, że wielu z moich rozmówców z policji pomysł poselski chwali, jako odejście od nadmiernej biurokracji. Jednak widzę wiele punktów, które mogą ten pozytywny obraz proponowanych zmian w prawie, zmącić.

- Tym bardziej dziwi miałkość argumentacji „za”. Ze strony czołowego polityka PiS słyszymy, że „durna opozycja w każdej sprawie mówi to samo”. Tyle ma do powiedzenia wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki, były hippies, nie po raz pierwszy posługując się językiem pasującym raczej do musicalu „Hair”. I to na temat wolności obywatelskich...
Magdalena Sroka: Ubolewam bardzo nad poziomem języka polityków z różnych stron sceny, nad poziomem debaty publicznej. Takiego języka nigdy nie używam i takich określeń oraz metod polemiki nie stosuję i stosować nie będę. Namawiam do obniżania poziomu emocji, do dyskusji merytorycznej. Z szacunku do wyborców. Staram się nie wsłuchiwać w poziom komentarzy, który jest mi obcy.

- Zostawmy sposób argumentacji pana Terleckiego. PiS przekonuje, że zmiany mają ułatwić pracę policji. W razie odmowy odbioru mandatu przez ukaranego, funkcjonariusz sporządza na mandacie odpowiednią wzmiankę i mandat uznaje się za odebrany. Policjant nie będzie musiał nawet pouczyć?
Magdalena Sroka: Policja będzie musiała pouczyć o prawie do wniesienia skargi. Skuteczność pracy policji, sprawność wymiaru sprawiedliwości, to tematy dyskusji prowadzonej od lat. Policjanci mówią, że zmiany odciążą ich od obowiązku papierkowej roboty. Nie mam pewności, czy w momencie tak wyjątkowym jakim jest pandemia, to odpowiedni czas na debatę o mandatach. Temat jednak został wywołany i wywołał emocje wśród części społeczeństwa.

- Obecnie to sąd musi udowodnić nam winę, a nie my naszą niewinność. Nie o wykroczenia drogowe tu idzie. Demonstranci dwa razy się zastanowią ile mają w portfelu nim wyjdą na manifestację. Będzie większy odsetek niezapłaconych mandatów i postępowań komorniczych...
Magdalena Sroka: Dlatego rozmowa jest potrzebna. Nie uchylam się od rzeczowej debaty. Oczekujemy sprawnej policji, sądów wydających wyroki sprawnie i sprawiedliwie. Wiemy, że biurokracja w policji, i nie tylko tam, jest rozbudowana. Będziemy na sejmowej komisji zajmować się propozycją zmian w prawie o wykroczeniach. Uważam, a opieram się na własnych spostrzeżeniach i na praktyce, że proponowane zmiany są nie do przyjęcia.

- Jak policjant ma skutecznie wręczyć mandat? Ma na siłę wpychać druczek do tylnej kieszeni spodni obwinionego, zatrzymać daną osobę, użyć środków przymusu bezpośredniego? Policjanci na pierwszej linii i obywatele będą zmagać się z przepisem wynikającym z czyichś „dobrych chęci”, uchwalonym bez wglądu na praktykę i bez respektu dla praw obywatelskich?
Magdalena Sroka: Zamiarem wnioskodawców jest, aby zmniejszyć wpływ spraw o wykroczenia do sądów. Ale ich nowela nie będzie służyła usprawnieniu procedur. Polacy częściej będą kwestionować zasadność wystawienia mandatów, składać wnioski o odstąpienie od egzekucji, o wstrzymanie wykonalności. Policjanci mają różne sposoby by skutecznie mandat wręczyć. Ale czy o to chodzi? Musi być ścieżka prawna, gdyby ktoś faktycznie owego druczku nie przyjął. Mandat prawomocny, czy jest realnie, rzeczywiście przyjęty czy nie, będzie musiał być uznany. Na te i wiele innych pytań będziemy szukać odpowiedzi na sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Przygotowuję poprawki do projektu.