Albert Lipczinski - zapomniany sopocki malarz

Pamiętam tę postać z ulicy Monte Cassino w Sopocie. Na początku lat 70. miałem okazję przyglądać się zmęczonej, dziwnej postaci człowieka bardziej przypominającego francuskiego kloszarda, niż jeszcze niedawno podziwianego w Europie artystę. Był wiosenny, ciepły dzień, na wysokości kultowej wówczas kawiarenki „Teatralna” odwiedzanej przez trójmiejską młodzież przechodził powolnym krokiem malarz w zimowym szarym  płaszczu i szaliku. Albert Lipczinski, zapomniany sopocki artysta, któremu los kazał po wojnie zostać w Polsce.

Swoje najlepsze lata spędził w Liverpoolu, a później swój talent rozwijał w Sopocie. Malował w okresie rodzenia się europejskiego postimpresjonizmu. Dążył jednak jeszcze przed wojną w swojej twórczości do wyrażania większych emocji, czuł że to dobry kierunek. Emocje zaczął przedkładać ponad formę i światło. Jego spuścizna artystyczna krąży jeszcze po Europie, ale są kolekcjonerzy, którzy wyszukują jego obrazy. Ten niezwykły talent został przez władze PRL skutecznie zniszczony.

Albert Lipczinski - Autoportret ok. 1914, olej, dykta, wł. prywatna, Wielka Brytania, zdjęcie pochodzi z publikacji - Albert Lipczinski 1876-1974, Muzeum Narodowe w Gdańsku 2011

Lipczinski chodził do Państwowej Dokształcającej Szkoły Rzemieślniczej w Gdańsku gdzie malarstwo w latach 1893-1902 wykładał niemiecki malarz scen rodzajowych Adolf Männchen. W 1897 roku musiał wyemigrować i wyjechał do Liverpoolu, tam pogłębiał i udoskonalał swoje umiejętności malarskie i tam odniósł swoje największe sukcesy artystyczne. Od 1906 roku już regularnie brał udział w wystawach, by w 1911 roku wystawić swoje dwa obrazy w towarzystwie takich malarzy jak: Matisse, Gauguin, Picasso, Derain, Van Gogh. Tak dobrze rozwijającą się karierę artystyczną przerwała zawierucha pierwszej wojny światowej, która zmusiła go do opuszczenia Anglii. W 1919 roku wraz żoną przyjechał do Sopotu, gdzie się osiedlił i tu do wojny również z dużymi sukcesami prowadził działalność artystyczną.

Albert Lipczinski, Ratusz Główny w Gdańsku, 1945, akwarela, wł. Andrzej Walas

Albert Lipczinski, Długi Targ w Gdańsku, olej, płótno, z archiwum SDA

Należał do Gdańskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych. Malował przede wszystkim portrety, których mistrzowskie wykonanie przysparzało mu wielu klientów. Malował również  pejzaże z okolic Gdańska, Sopotu, Kaszub i Żuław. Należał do grona gdańskich malarzy zapisujących ulotne chwile i magiczny klimat gdańskich uliczek, statki, żaglowce cumujące przy nabrzeżach portowych, ruch barek powoli snujących się o poranku po wodzie spowitej mgłą, oddawał w swoich obrazach klimaty portowe charakterystyczne dla hanzeatyckiego miasta. Właśnie ta przynależność do grona największych gdańskich malarzy, do których należeli między innymi: Reinhold Bahl, Marian Mokwa, Arthur Bendrat, Stanisław Chlebowski, Berthold Hellingrath, Alfred Scherres czy Theo Urtnowski, przysporzyła mu po wojnie wiele problemów. Właściwie nie powrócił już do dawnej świetności, odtrącony przez nowe władze, powoli popadał w artystyczny niebyt. Utrzymywał się z malowania portretów na zamówienie oraz z korepetycji języka angielskiego, których udzielała jego żona.

Albert Lipczinski, Jeziora Raduńskie, ok. 1943, olej, płótno, wł. prywatna

W 2008 roku w Sopocie odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą artyście. Albert Lipczinski urodził się w Lęborku, tam jego ojciec wraz z z najstarszymi braćmi Maxem i Alexandrem prowadził warsztat produkujący fortepiany. Warsztat z czasem przekształcił się w wytwórnię i został przeniesiony do Gdańska, produkując instrumenty znane w całej Europie.  Postać Alberta Lipczinskiego przypomniało w roku 2011 Muzeum Narodowe w Gdańsku organizując jego wystawę i wydana przez wydawnictwo „słowo/obraz terytoria” w tym samym roku książka Davida Binghama „Albert Lipczinski - Malarz niepokorny”.

Umarł w kompletnym zapomnieniu 15 maja 1974 roku. Pozostaje nadal tajemniczym, zapomnianym sopockim malarzem.

Stanisław Seyfried