Światowy Dzień Poczty

Światowy Dzień Poczty przypada 9 października i jest obchodzony w ponad 150 krajach świata. Data ta nie jest przypadkowa, bowiem tego dnia w 1874 roku, na konferencji w Bernie, podpisano Traktat Berneński, który powołał do życia jedną z najstarszych pocztowych organizacji międzynarodowych - Światowy Związek Pocztowy.

To święto inaczej nazywane jest Międzynarodowym Dniem Listonosza i Doręczycieli Przesyłek. Ustanowiono je niedawno, bo w 1969 roku w Tokio. Tego dnia instytucje pocztowe na całym świecie prezentują swoje najnowsze osiągnięcia technologiczne.

Należy wspomnieć, że istnienie Poczty Polskiej datuje się na 18 października 1558 roku, kiedy to król Zygmunt August wydał uniwersał w sprawie poczty. Pierwsze regularne połączenie pocztowe przebiegało z Krakowa do Wenecji, przez Wiedeń i Graz. Dzięki temu, bez pośrednictwa kurierów związanych z Habsburgami, możliwe było utrzymanie stałych kontaktów dyplomatycznych w celu odzyskania sum neapolitańskich i spadku po matce-królowej Bonie. Komunikację zapewniali kurierzy na koniach rozstawnych, zwani komornikami. Ich funkcje spełniali także synowie szlacheccy przebywający na dworach. Jak na tamte czasy, przesyłka listu trwała 9 dni. Poczta Polska zaczęła też obsługiwać inną trasę Kraków – Wilno, a koszty utrzymania koni i ludzi opłacał polski król.

Przez 454 lata swojego istnienia, Poczta Polska przeszła wiele modernizacji. Obecnie posiada około 8320 placówek w całym kraju, w tym 53 w Gdańsku, i nie jest już kojarzona wyłącznie z listonoszem. Jest to firma oferująca także wiele usług finansowych, ubezpieczeniowych i handlowych. Założycielem i jedynym akcjonariuszem Spółki Poczta Polska jest Skarb Państwa, reprezentowany przez Ministerstwo Infrastruktury.

Według encyklopedycznej definicji, poczta to ogólnie dostępna instytucja, przeważnie państwowa, zajmująca się obrotem pocztowych przesyłek, a także wykonywaniem niektórych usług na rzecz telekomunikacji i obrotu pieniądza. Warto wspomnieć, iż termin „poczta” pochodzi od łacińskiej nazwy stacji wymiany koni „mutatio postia”, utworzonej w okresie Cesarstwa Rzymskiego.

Co do czasów po drugiej wojnie światowej, to 28 lipca 1944 r. powołano do życia Dyrekcję Okręgu Poczt i Telegrafów w Lublinie. Ostatecznie utworzono dziesięć dyrekcji okręgów z siedzibami w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi,  Olsztynie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu. Podlegało im 271 obwodowych urzędów pocztowo-telekomunikacyjnych oraz 57 rejonowych urzędów telegraficzno-telefonicznych.
Momentem przełomowym w działalności PPTiT był rok 1987, kiedy to Sejm podjął uchwałę, w ramach której łączność znalazła się w nowo utworzonym resorcie Transportu, Żeglugi i Łączności. Nastąpił rozdział i wydzielenie PPTiT jako samodzielnej jednostki o zasięgu ogólnokrajowym, kierowanej przez dyrektora generalnego, który powoływany był przez Ministra Transportu, Żeglugi i Łączności. Zmieniona też została nazwa przedsiębiorstwa na: państwowa jednostka organizacyjna „Poczta Polska, Telefon i Telegraf”. W 1991 r. nastąpiło kolejne przeobrażenie i firmę podzielono na Telekomunikację Polską oraz państwowe przedsiębiorstwo Poczta Polska. Z kolei niebawem, bo już w 2013 roku ma nastąpić uwolnienie tego rynku i pocztowcy z obawą patrzą w przyszłość.

Warto dodać, że od ponad półwiecza w Polsce wraz ze Światowym Dniem Poczty obchodzony jest również Dzień Znaczka. Jest on w coraz mniejszym zastosowaniu gdyż korespondencję pocztową w większości zastąpił telefon komórkowy i Internet.

W Gdańsku Światowy Dzień Poczty obchodzony jest w szczególny sposób. Gdańsk jest bowiem miejscem, w którym rozegrało się jedno z pierwszych starć zbrojnych okresu II Wojny Światowej. W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 roku, na Pocztę Polską w Gdańsku, w której znajdowało się 56 osób napadli hitlerowcy.

Te wydarzenia zostały upamiętnione w czterdziestą rocznicę – 1.09.1979 r. Pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej. Pomnik wykonany ze stali nierdzewnej przedstawia postać pocztowca i boginię zwycięstwa Nike. Autorami projektu pomnika są krakowscy artyści Wincenty Kućma i Krystyna Hajdo-Kućma, zaś jego fundatorem była Poczta Polska.

W obrębie placu znajdują się obiekty historyczne, takie jak budynek Poczty Polskiej oraz eksponaty Muzeum Poczty Polskiej sprzed 1939 r. znajdujące się w budynku Poczty oraz na dziedzińcu wewnętrzny Poczty.

Przypomnijmy też, że Poczta Polska w Gdańsku została utworzona na podstawie Traktatu Wersalskiego (1919 rok) i Konwencji Paryskiej (1920). Budynek położony przy Placu Heweliusza był głównym miejscem pracy polskich pocztowców w Gdańsku, posiadał linię telefoniczną łączącą go z Polską, a w roku 1939 pracowało w nim około sto osób. Pozostałe polskie oddziały pocztowe znajdowały się na Dworcu Głównym (Gdańsk 2) i w porcie (Gdańsk 3). Urzędy na dworcu i w porcie nie obsługiwały klientów indywidualnych, ich obsługą zajmował się oddział nr1 położony w budynku na Placu Heweliusza. To przy nim głównie obchodzone są okolicznościowe uroczystości związane z pocztowcami i wydarzeniami wojennymi..

Wła-49
Zdjęcia: Włodzimierz Amerski