Najdłuższy Uniwersytet w Europie

Wywiad z prof. dr hab. Bernardem Lammkiem, rektorem Uniwersytetu Gdańskiego 

- Zaczął pan pracę w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku już w 1969 roku. Rok później powstaje Uniwersytet Gdański. Można więc powiedzieć, że jest pan od początku związany z UG. Jak pan wspomina te pierwsze lata?
Bernard Lammek: Starania o powołanie w Gdańsku uniwersytetu trwały długo.  Władze obawiały się – jak się później okazało, słusznie – że uniwersytet może się stać ośrodkiem niezależnej myśli politycznej. Idea powołania w Trójmieście uniwersytetu dojrzewała w środowisku Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Wyższej Szkoły Ekonomicznej już w latach 50-tych. 24 stycznia 1957 roku – na fali polskiego Października – powołano nawet Komitet Organizacyjny Uniwersytetu Gdańskiego, ale plany utworzenia uniwersytetu okazały się przedwczesne i zbyt optymistyczne. Na bardziej przyjazne okoliczności trzeba było czekać do 20 marca 1970 roku, kiedy to zapadła decyzja o powołaniu Uniwersytetu Gdańskiego, który formalnie zaczął działać od 1 lipca tego samego roku. Trudną do przecenienia rolę odegrał pierwszy rektor UG – profesor Janusz Sokołowski, który przekonywał władze o konieczności wykorzystania w ramach uniwersytetu potencjału naukowego i dydaktycznego istniejących już w Trójmieście uczelni - WSE i WSP. Użył nawet argumentu o polskości Gdańska (polski uniwersytet w polskim mieście). Jeśli chodzi o partyjnych decydentów – przeważyło zdanie Stanisława Kociołka. Niestety później inwestycyjny rozwój Uniwersytetu Gdańskiego został zahamowany. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych zaczęły powstawać nowe gmachy wydziałów, a dzisiaj na terenie UG powstaje jedna z największych inwestycji związanych ze szkolnictwem wyższym w Polsce – Bałtycki Kampus Uniwersytetu Gdańskiego. 

- Z czego władze Uniwersytetu Gdańskiego mogą być po czterdziestu latach jego istnienia najbardziej dumne? Jaki jest dorobek UG?
Bernard Lammek: Krótkie chociażby przybliżenie 40-letniego dorobku Uniwersytetu Gdańskiego przekraczałoby ramy tego wywiadu. Kończy się właśnie druk kilkusetstronicowej „Księgi Jubileuszowej” wydanej z okazji 40-lecia UG, gdzie naukowy i dydaktyczny dorobek naszej uczelni znalazł swoje należyte miejsce. Książka będzie dostępna w bibliotece uniwersyteckiej. Na pewno jednak możemy być dumni ze znakomitej kadry naukowo-dydaktycznej Uniwersytetu Gdańskiego, która prowadzi badania naukowe na światowym poziomie, jest wyróżniana prestiżowymi nagrodami naukowymi, zdobywa granty krajowe, zagraniczne stypendia, z sukcesem wygrywa wyścig o unijne pieniądze na badania naukowe i stwarza dobrą atmosferę do studiowania na UG. Mamy także wspaniałych studentów, którzy zdobywają nagrody naukowe i sportowe, aktywnie działają w studenckich kołach naukowych, sportowych, a także wyróżniającym się na kulturalnej mapie Trójmiasta Akademickim Centrum Kultury UG. Od początku istnienia Uniwersytetu Gdańskiego największą bolączką uczelni były kłopoty lokalowe. Z powodu rozproszenia uniwersyteckich budynków na przestrzeni ponad 60 kilometrów – od Gdańska aż po Hel – Uniwersytet Gdański jest  nazywany najdłuższym uniwersytetem w Europie. Teraz uczelnia intensywnie się rozbudowuje w ramach Bałtyckiego Kampusu UG, ale dbamy także o poszerzanie oferty edukacyjnej. Tylko w tym roku zostało uruchomionych aż osiem nowych kierunków studiów. Studenci UG mogą się kształcić na ponad 40 kierunkach, w tym są studia międzywydziałowe i międzyuczelniane, uwzględniające interdyscyplinarność prowadzenia badań naukowych i kształcenia. Cieszymy się, że mimo niżu demograficznego Uniwersytet Gdańskie nie ma kłopotów z rekrutacją, a w ubiegłym roku przyjęliśmy prawie tysiąc studentów więcej na pierwszy rok. Mamy nadzieję, że nasza oferta edukacyjna, a także powstający nowoczesny kampus sprawią, że kandydatów na studia na Uniwersytecie Gdańskiem będzie jeszcze więcej. 

- Od kilku lat widzimy rozwój kampusu w Oliwie. Kiedy rozpoczęte prace budowlane dobiegną końca? No i jakie nowe budynki jeszcze powstaną?
Bernard Lammek: Strategia rozwoju inwestycyjnego Uniwersytetu Gdańskiego koncentruje się na rozbudowie uczelni w ramach trzech kampusów: oliwskiego, sopockiego i gdyńskiego.  Kampus oliwski jest rozbudowywany w ramach  największego – Bałtyckiego Kampusu Uniwersytetu Gdańskiego – gdzie już w 2006 roku zakończono budowę  nowego gmachu Biblioteki Głównej UG.  Bałtycki Kampus UG to idea i projekt, który zaczął wcielać w życie poprzedni rektor UG – prof. Andrzej Ceynowa. Początkiem tej inwestycji było rozpoczęcie budowy Wydziału Nauk Społecznych. Za mojej kadencji zakończył się drugi etap tej budowy, a studenci kolejnych kierunków wprowadzają się do nowego gmachu. Na terenie Bałtyckiego Kampusu UG rozpoczęła się właśnie budowa Wydziału Biologii i jeszcze w tym roku zaczniemy budować dwa gmachy dla Wydziału Chemii, w tym dla kierunku ochrona środowiska.  To wydziały, które powstają za unijne fundusze. W najbliższych planach jest także nowy gmach neofilologii dla Wydziału Filologicznego – budowa powinna się zacząć pod koniec tego roku, a w dalszych planach – centrum sportowo-rekreacyjne oraz dom studencki z przedszkolem dla dzieci pracowników i studentów UG.  Staramy się także o finansowanie na  budowę nowego gmachu informatyki dla Wydziału Matematyki, Fizyki i Informatyki. W kampusie sopockim w 2006 roku powstało nowoczesne Centrum Dydaktyczno-Konferencyjne. Obecnie rozpoczęliśmy rozbudowę  Wydziału Zarządzania, planowana  jest także w najbliższym czasie rozbudowa Wydziału Ekonomicznego. Mamy wstępne zapewnienia, że ta inwestycja zostanie wpisana na listę Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Gdynia może się poszczycić nowoczesnym wspaniałym gmachem Instytutu Oceanografii.  Na większość tych inwestycji uczelnia zdobywa unijne fundusze. To ambitne plany i mamy nadzieję je zrealizować  lub na tyle rozpocząć inwestycje i zdobyć finansowanie, aby następcy mogli je kontynuować.  

- Powstaje nowy kampus w Oliwie, budują się nowe budynki, ale czy nie obawia się pan, że z powodu coraz mniejszej liczby potencjalnych studentów oraz wprowadzenia odpłatności za studia niedługo nie będzie miał się kto w nich uczyć?
Bernard Lammek: Na razie nie mamy powodów do obaw, bo – jak wcześniej zaznaczyłem – co roku odnotowujemy większą się liczbę kandydatów. W ubiegłym roku na najbardziej popularnych kierunków wśród kandydatów na studia  – dziennikarstwo i komunikacja społeczna – było ponad 20 osób na jedno miejsce. Ale sytuacja z rekrutacją poprawiła się także na kierunkach do tej pory mniej popularnych, takich jak matematyka, fizyka czy chemia, gdzie dzięki specjalnym ministerialnym stypendiom także zanotowaliśmy zwiększony nabór. Jeśli zaś chodzi o wprowadzenie odpłatności za studia stacjonarne na uczelniach publicznych, to takie rozwiązanie wymagałoby zmiany Konstytucji RP, na co się na razie nie zanosi. Oczywiste jest także, że najpierw musiałby powstać dobrze funkcjonujący system stypendialny, aby dać równe szanse studiowania zdolnym, niezależnie od ich statusu materialnego

- Porozmawiajmy może o uroczystościach, które odbędą się okazji 40-lecia powstania Uniwersytetu Gdańskiego. Jakie są plany odnośnie tych obchodów?
Bernard Lammek: Obchody jubileuszu 40-lecia Uniwersytetu Gdańskiego rozpoczęły się już w dniu inauguracji roku akademickiego 2009/2010. W styczniu odbył się Mały Festiwal Nauki, gdzie prezentowały się wydziały UG. W międzyczasie były wystawy i konferencje. Także w styczniu wyruszyła jubileuszowa wprawa pracowników i studentów UG na najwyższy szczyt Ameryki Południowej – Aconcagua. Uczestnicy wyprawy powrócili szczęśliwie po zdobyciu szczytu w lutym br. Już 17 marca rozpoczną się jubileuszowe Targi Akademia, gdzie młodzież będzie mogła się zapoznać z ofertą edukacyjną szkół wyższych Trójmiasta i całej Polski, w tym Uniwersytetu Gdańskiego. W dniach 19-20 marca Uniwersytet Gdański będzie gościł rektorów polskich uniwersytetów w ramach dorocznego Zjazdu Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich. Główne jubileuszowe uroczystości odbędą się 20 marca, w rocznicę powołania Uniwersytetu Gdańskiego. Rozpoczną się mszą świętą, a o godzinie 10.00 w Bibliotece Głównej UG odbędzie się uroczyste posiedzenie Senatu UG, połączone z nadaniem tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego znakomitemu litewskiemu poecie, tłumaczowi i eseiście – profesorowi Tomasowi Venclovie. Udział w uroczystościach zapowiedział między innymi premier Donald Tusk, przypomnę, że jest absolwentem UG, oraz marszałek Sejmu RP Bronisław Komorowski. Wieczorem tego samego dnia dla całej społeczności akademickiej UG i zaproszonych gości przygotowano specjalny jubileuszowy koncert w wykonaniu Akademickiego Chóru Uniwersytetu Gdańskiego z gościnnym udziałem artystów Akademii Muzycznej. Dzień wcześniej, 19 marca na Wydziale Filologicznym UG, profesor Venclova wygłosi dla studentów Uniwersytetu Gdańskiego specjalnie na tę okazję przygotowany wykład, zaś na Wydziale Prawa i Administracji UG wykład otwarty, właśnie z okazji nadania tytułu doktora honoris causa prof. Venclovie, wygłosi Ambasador Republiki Litewskiej Egidijus Meilūnas. Uroczystości zakończą się w poniedziałek 22 marca złożeniem kwiatów na grobach rektorów naszej uczelni, którzy nie doczekali tej rocznicy. 

- W najbliższych dniach obchody z okazji 40-lecia powstania Uniwersytetu Gdańskiego. Jak pan rektor sobie wyobraża UG w perspektywie najbliższych 10 lat?
Bernard Lammek: Uniwersytet Gdański od początku stara się czerpać z najlepszych tradycji naukowych Gdańska, szczególnie związanych z Gdańskim Gimnazjum Akademickim i wielkimi postaciami nauki, takimi jak Jan Heweliusz, Arthur Schopenhauer czy Daniel Fahrenheit. Dzisiaj to nowoczesna, największa w regionie pomorskim uczelnia wyższa. Za 10 lat na pewno będzie inna, ale nie zapomnimy o naszych tradycjach i szkołach prekursorkach – WSP i WSE. Zakończy się budowa Bałtyckiego Kampusu UG, który już dziś wygląda imponująco. Unowocześni się kampus sopocki, umocni się biotechnologiczne centrum w Gdańsku. Dzięki stworzeniu lepszych warunków studiowania i prowadzenia badań będą mogli w pełni rozwinąć skrzydła już dzisiaj znani profesorowie i zespoły badawcze UG, które prowadzą zaawansowane badania naukowe między innymi w dziedzinie fizyki kwantowej, chemii, biologii, biotechnologii. To szansa dla całego Pomorza. Wierzę, że za 10 lat nasza uczelnia stanie się  jednym z najsilniejszych ośrodków akademickich i naukowych w regionie Morza Bałtyckiego.
Rozmawiał Tomasz Wrzask