Trzeba zacząć uczyć dzieci

Rozmowa z Ireną Czech, zastępcą dyrektora do spraw medycznych Wojewódzkiego Centrum Onkologii w Gdańsku, onkologiem radioterapeutą, specjalistą onkologii klinicznej

- Jak rozpoczął się nowy rok 2010 w Wojewódzkim Centrum Onkologii w Gdańsku?

Irena Czech: Pracy dużo, na pewno nie brakuje nam pacjentów. Żniwo wielkie, robotników mało. Jeśli chodzi o nowe kontrakty podpisane z Narodowym Funduszem Zdrowia na nowy rok – jesteśmy umiarkowanie zadowoleni. One są nieznacznie mniejsze, niż w ubiegłym roku. Ubiegłoroczne także nie były satysfakcjonujące. NFZ zgłaszał, że jest kryzys, są problemy.

- Chorych z tego powodu nie ubywa.

Irena Czech: Mamy nadzieję, że dostaniemy więcej, niż nam obiecano, tak było w latach ubiegłych. W NFZ też są ludzie, oni też się starają. Z pustego i Salomon nie naleje, wiadomo, ale do tej pory jeżeli mieliśmy nad wykonania w procedurach, które dotyczą bezpośredniego ratowania życia, to raczej NFZ szedł nam na rękę. Na koniec roku starano się nam za nad wykonania jednak zapłacić. Gdyby tegoroczny kontrakt nie wystarczył być może będziemy go dalej negocjowali.

- Pacjent długo czeka w kolejce do lekarza w Wojewódzkim Centrum Onkologii w Gdańsku?

Irena Czech: Czynimy wszystko, co w naszej mocy, żeby chory, który rzeczywiście potrzebuje, na przykład zgłasza się do nas pierwszy raz z podejrzeniem choroby nowotworowej, gdy wyczuł u siebie guzek, albo jest po badaniu, na przykład USG – nie czekał. I w takiej sytuacji pacjent przyjmowany jest w ciągu jednego, dwóch, trzech dni. Czasem – jeżeli jest koniec tygodnia albo okres urlopowy okres oczekiwania może się wydłużyć do pięciu dni. Ale staramy się by był przyjęty jak najszybciej. Każdy z nas jest w stanie sobie wyobrazić co taki człowiek odczuwa.

- Jak liczny jest zespół lekarzy w Wojewódzkim Centrum Onkologii w Gdańsku?

Irena Czech: Zatrudniamy siedemdziesięcioro pięcioro lekarzy z drugim stopniem specjalizacji w różnych dziedzinach. Proces diagnostyczny, terapeutyczny, a później rehabilitacyjny, jest na tyle skomplikowany, że wymaga pracy zespołu specjalistów. Oprócz typowych onkologów klinicznych są onkolodzy radioterapeuci, onkolodzy chirurdzy. Mamy też kolegów ginekologów, gastroenterologów, urologów, psychiatrów, psychologów, neurologów, specjalistów z dziedziny leczenia bólu, specjalistów z dziedziny medycyny paliatywnej, rehabilitantów, którzy pomagają nam w przeprowadzaniu pacjenta i przez chorobę, przez – czasami – schyłkowy okres życia, ale też – optymistycznie – przez rehabilitacje, która pomaga wrócić do normalnego życia, do pracy, do pełnej aktywności.

- Statystyki zachorowalności na choroby nowotworowe w województwie pomorskim nie są optymistyczne.

Irena Czech: Mamy niechlubne miejsce w czołówce województw rozwiniętych. Na tle całego kraju nie zajmujemy nie pierwsze miejsce, pozycja się ciągle zmienia, dane statystyczne co roku są nowelizowane. Tam, gdzie jest większy poziom cywilizacyjny, gdzie więcej przemysłu, chorób nowotworowych jest więcej. Możemy się równać ze Śląskiem, Mazowszem. Rocznie w województwie pomorskim odnotowujemy średnio około 8 tysięcy nowych zachorowań. Najwięcej zachorowań na nowotwory – około 70 procent – występuje wśród mieszkańców Gdańska, nie tylko dlatego, że mieszka najwięcej osób, ale również w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. Ludzie na wsi mniej chorują na nowotwory – prowadzą inny tryb życia, inaczej się trochę odżywiają.

- Jaki procent chorych na nowotwory ma szanse na przeżycie?

Irena Czech: W Polsce – około 30 procent. Taka sama sytuacja jest w województwie pomorskim.

- Jakie czynniki wpływają na wzrost zachorowalności na choroby nowotworowe?

Irena Czech: Choroba jest trudna i skomplikowana, leczenie również i przyczyny też nie są jednoznaczne. Nie da się powiedzieć, że występuje konkretna, jedna przyczyna. Wieloczynnikowy zestaw różnych zdarzeń powoduje, że zwiększa się ryzyko. Na pewno najważniejsza jest genetyka, jeżeli ktoś w naszej rodzinie chorował, ze strony taty, czy mamy było wielu jej członków, którzy chorowali na choroby nowotworowe, to już jest sygnał dla nas, że możemy mieć większe ryzyko. Innym czynnikiem jest styl życia właśnie związany z wysokim uprzemysłowieniem. Bo choroby nowotworowe są chorobami cywilizacyjnymi. U kobiet do czynników ryzyka należą na przykład wczesna miesiączka, mała liczba porodów, późna pierwsza ciąża. To wszystko jest związane z pewnym trybem życia, który narzuca cywilizacja i – niestety – niesie to pewne konsekwencje.

- Ważne jest odżywianie.

Irena Czech: Tak, gdybyśmy więcej warzyw i owoców, bylibyśmy zdrowsi. Za dużo jemy mięsa i wysoko przetworzonych potraw. Nie chce się nam robić sałatki, bo trzeba każdą rzecz umyć, obrać, posiekać, pomieszać, doprawić, coś pokombinować. Lenistwo też wynika z tego, że mamy złe nawyki wyniesione z domu. Jeżeli coś umiemy łatwiej nam to przychodzi. Najprościej jest pójść do sklepu, kupić mięso na kotlety schabowe, posiekać, usmażyć na oleju i jest obiad. Aby wymyślić i wykonać coś zdrowego trzeba się postarać.

- Brak ruchu także nikomu nie służy.

Irena Czech: Jeździmy samochodem, siedzimy przed telewizorem, przed komputerem, to się wszystko kumuluje. A najgorszy jest brak świadomości, że za własne zdrowie odpowiadamy sami. To znaczy, że trzeba samemu pomyśleć, znaleźć czas, zadzwonić i umówić się na wizytę kontrolną do lekarza. I to jest bardzo trudne. W rozmowach z pacjentami słyszę: no bo gdyby mnie ktoś pokierował, a dlaczego lekarz zakładowy mnie nie zmusił, a dlaczego nie było nakazu. Nie ma nakazu, musimy zdawać sobie sprawę, że za własny los w dużej części odpowiadamy sami.

- Jak oceniłaby pani wyposażenie Wojewódzkiego Centrum Onkologii w Gdańsku?

Irena Czech: Staramy się, żeby to, co tutaj robimy, było zawsze na najwyższym poziomie, bo to są zbyt ważne rzeczy. Jeżeli badanie byłoby źle wykonane, na niedobrym sprzęcie, konsekwencje mogą być tragiczne. Nasza pani dyrektor bez przerwy czyni starania o nowy sprzęt, o dotacje. Otrzymujemy już kolejny raz dotacje z Unii Europejskiej na sprzęt. Mamy wysokiej jakości mammografy. Pracują u nas bardzo dobrzy radiolodzy, w ubiegłym roku – kiedy tak wiele było szumu wokół badań mammograficznych – zajęliśmy pierwsze miejsce w kraju pod względem jakości wykonywanych mammografii. A wiec dobry sprzęt i ludzie, którzy się starają.

- Będą jakieś nowe zakupy?

Irena Czech: W tej chwili powstaje - w części dobudowywanej - nowa radiologia. Bardzo nam zależało żeby mieć nowy własny tomograf komputerowy i rezonans magnetyczny i tak będzie przypuszczalnie jeszcze w tym roku. To jest sprzęt niezbędny i do diagnozowania i potem do kontrolowania leczenia. Myśmy tego nie mieli. Musieliśmy korzystać z badań, które oferowały inne jednostki. Ta aparatura jest potrzebna kiedy coś się dzieje, pacjent się gorzej czuje, zlecam badanie żeby zobaczyć czy przypadkiem nie ma progresji choroby, czy nie doszło do eskalacji choroby, to bardzo ważne, od tego zależy moje postępowanie. I pani, która dostała skierowanie w grudniu na badanie – termin ma na kwiecień. No bo takie są kolejki na badanie w placówkach służby zdrowia mieście. Wiadomo, że do tych szpitali zgłaszają się różni pacjenci, nie tylko onkologiczni. Koledzy starają się brać pod uwagę to, co my piszemy, że badanie pilne, że podejrzenie nawrotu. Ale – wiadomo, że tak krawiec kraje jak materii staje, pewnych rzeczy nie przeskoczymy. Niedługo kończymy remont, będzie przetarg na zakup sprzętu. I sytuacja diametralnie się poprawi.

- Problemy nie rozwiązane?

Irena Czech: Za mało przestrzeni. Jak mówiłam, mamy odpowiedni zespół specjalistów, gdzie indziej brakuje lekarzy. Zgłosili się nowi specjaliści chętni do pracy – nie mamy gdzie ich posadzić. Potrzebujemy nowych gabinetów. Od dawna staramy się w Urzędzie Miasta Gdańska i w Pomorskim Urzędzie Marszałkowskim o dodatkowe pomieszczenia w tym budynku. Bo my wynajmujemy od miasta dwa i pół pietra. Nad nami jest inna prywatna przychodnia wielospecjalistyczna i z boku – prywatna przychodnia onkologiczna.

- Cały budynek powinien zostać oddany na potrzeby Wojewódzkiego Centrum Onkologii w Gdańsku.

Irena Czech: Tak byłoby najlepiej. To są chorzy, których nie da się wyleczyć w ciągu dwóch – trzech wizyt, oni tu chodzą przez wiele lat. Leczenie chemiczne – dziennie około sześćdziesięciu – siedemdziesięciu osób otrzymuje u nas chemię – wymaga czasu i komfortu. To są ludzie z poważnymi schorzeniami, cierpią na duże dolegliwości, które przynosi im i choroba i leczenie. Te warunki muszą być ludzkie, nie może jedna osoba drugiej siedzieć na głowie. Po chemii ludzie mają wymioty, biegunkę, źle się czują, chcą mieć możliwości minimalnego komfortu, więc dla nich jest potrzebna większa powierzchnia. Przy tak dużej liczbie chorych byłoby cudownie gdyby można było wreszcie odetchnąć, na większej przestrzeni tych ludzi leczyć.

- Jak podsumujemy naszą rozmowę?

Irena Czech: Że to my sami mamy wpływ na to co nas w życiu spotka, nie do końca, ale w dużej mierze. Należałoby zacząć od dzieci. Bo jak dorosły nabył przyzwyczajenie to je zmienić bardzo trudno. Ważne, żeby dzieciom uświadomić, że jest dobrze nie palić, że się je sałatkę na drugie danie. Mam dzieci, jedno na studiach, drugie w podstawówce i to jest dramat, że uczniom się oferuje w sklepiku fast foodowe rzeczy. Bo to właśnie na tym etapie się uczymy. Coca Cola i chipsy są dla maluchów najlepsze. A sałatka i jogurty – już nie bardzo. Od najmłodszego wieku kształtuje się smaki, nawyki i upodobania. Trzeba więc zaczynać od dzieci.

Katarzyna Korczak

Zdjęcia Maciej Kostun