Czy koalicja roztopi lewicę?

Z prof. Longinem Pastusiakiem, liderem pomorskich list SLD-UP do Europarlamentu w 2009 i 2014 roku, amerykanistą, wykładowcą akademickim, marszałkiem Senatu (2001-2005) rozmawia Artur S. Górski

- Liderzy Platformy Obywatelskiej, PSL-UED, Nowoczesnej, SLD i Partii Zieloni podpisali deklarację Koalicji Europejskiej na majowe wybory do Parlamentu Europejskiego. Lewica idąc w szerokiej koalicji, która wydaje się dość egzotyczną, straci tożsamość?
Longin Pastusiak: Nie o tożsamość, moim zdaniem niezagrożoną, bym się martwił, ale faktem, że głównym zagrożeniem dla demokracji oraz naszej pozycji w Unii Europejskiej są rządy Prawa i Sprawiedliwości. Tak sądzi większość społeczeństwa. PiS z koalicjantami może liczyć co najwyżej na co trzeciego wyborcę. Istnieje więc potrzeba mobilizacji całej opozycji. niezależnie od różnic dzielących części składowe - jak pan mówi, egzotycznej koalicji. W obecnej sytuacji, przy ordynacji wyborczej oraz podziale na okręgi wyborcze skupienie przy wyborach do Parlamentu Europejskiego tylu społecznych organizacji i partii politycznych pod jednym szyldem jest zjawiskiem jak najbardziej pozytywnym. Mam nadzieję, że po etapie wyborów do Parlamentu Europejskiego także jesienią w wyborach do polskiego parlamentu podobna koalicja powstanie.

- Co łączy liberała i zawziętego „prywatyzatora” z lat 90 Janusza Lewandowskiego z Leszkiem Millerem, a Włodzimierza Cimoszewicza z Jerzym Buzkiem? Lewica w tej koalicji się roztopi…
Longin Pastusiak: Potencjalnie takie zagrożenie istnieje. Jednak nie obawiałby się jakowychś roztopów, chyba że politycznej odwilży. Politycy lewicy mają czołowe miejsca na koalicyjnych listach. Z rozmów, które przeprowadziłem z politykami szerokiej koalicji wynika, iż każdy z koalicyjnych członów zachowa swoją tożsamość i odrębność, nie roztopi się w przyszłym Parlamencie Europejskim. O ile koalicja się utrzyma do jesiennych wyborów to i w polskim parlamencie. A i PiS oraz obóz skupiony wokół, ideowo nie jest jednolity. Mamy tam wachlarz poglądów. Łączy władza…

- I pewne profity z niej płynące, co jest cechą wszystkich partii u władzy…
Longin Pastusiak: To jest niestety chyba nieuniknione. I w samym SLD, w całej lewicy, były i są różne poglądy na sferę pracy i gospodarki, Ale przecież, podkreślę, na dziś osią sporu jest stosunek do Unii Europejskiej, Kiedy ma on wyraźniej wybrzmieć niż przy wyborach europejskich? Koalicję łączy bycie w opozycji do rządów PiS i pogląd na rolę i nasze miejsce w Unii Europejskiej…

- Za cenę tego, że lewica utraci tożsamość między chadekami i liberałami, którzy zresztą na przestrzeni ostatnich lat zmieniają swój polityczny obraz…
Longin Pastusiak: Nie wyznaczałbym lewicy takiego scenariusza. Wręcz przeciwnie…

- W Europarlamencie są frakcje i partie. Nie ma tam partii „Polska”. Zapewne polscy europarlamentarzyści trafią do Europejskiej Partii Ludowej jak PO, Partii Europejskich Socjalistów jak SLD, a PiS zasili ponownie Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, kilku może pójdzie do Zjednoczonej Lewicy Europejskiej, lub do Zielonej Lewicy, paru pokusi się o mariaż z Europą Wolności i Demokracji Bezpośredniej lub Europy Narodów i Wolności…
Longin Pastusiak: Tak zapewne się stanie. I to jest też dobry powód, że szeroka koalicja powstała. Przecież po wyborach jej człony znajdą się w tychże partiach w Parlamencie Europejskim. Są tam rozmaite partie. I to jest pewność, może nie gwarancja, że wchodzący w koalicję zachowają swoją tożsamość ideową, wchodząc do różnych klubów. Jest zawarta koalicja na czas wyborów. W samej działalności na forum europarlamentu będą nasi wybrańcy kierować się poglądami, zgodnie z którymi przystąpią do klubów w Parlamencie Europejskim, czyli nie grozi nam pozbawienie się tożsamości.

- Czy nastąpi wahnięcie europejskiej wagi w stronę eurosceptyków i zwolenników Europy narodów?
Longin Pastusiak: Nie nastąpi zasadnicza zmiana układu sił. Aczkolwiek widzę możliwość wzmocnienia frakcji narodowych, czy inaczej eurosceptycznych. Prognozy są takie, że eurosceptycy zwiększą stan posiadania, ale nie ma zagrożenia dla głównych partii, stawiających na pogłębienie współpracy i integracji. Te partie zachowają większość i będą grały wiodącą rolę. Liczba eurosceptyków po prostu będzie nieco większa.

- Polityczny środek ciężkości w Europie drga, bo wielu Europejczyków jest rozczarowanych Unią?
Longin Pastusiak: Nie jest to zjawisko powszechne, a przesuniecie wynika ze słabości procesu integracji i różnic między krajami oraz z podziału między Unią Europejską i prezydentem Trumpem wraz z jego administracją, który też jest eurosceptykiem i sprzyja eurosceptykom. Na czym oni korzystają. Są też niedoskonałości w dziedzinie nie tylko gospodarczej, ale i obronności. Jest wywoływany lęk a to przed biurokracją, a to przed migracjami. Eurosceptycy zaczynają współpracować ze sobą, zawiązują sojusze między tymi z Francji, z Włoch, z Niemiec oraz co ciekawe być może z Węgier i z Polski. Ale proces integracji, tak czy inaczej, nie jest zagrożony.

- Startując w 2009 roku z listy SLD-UP uzyskał pan 43 tysiące głosów, a w 2014 roku 23 tysiące głosów przy znacznej polaryzacji sceny politycznej. Na Pomorzy powinien się sprawdzić teraz któryś z asów lewicy, może któryś z byłych premierów, choć właściwie byłby to pojedynek wewnątrz koalicji na przykład premier Belka kontra były minister i eurokomisarz Lewandowski?
Longin Pastusiak: Nie będę doradzał. Nie startuję i nie jestem już aktywnym politykiem. Oczywiście obserwuję, odpowiadam na zapytania. Nie przestałem się interesować bieżącą polityką. Odbieram właśnie moją 99 książkę, obszerną krytyczną biografię Donalda Trumpa. Pracuję w Akademii Finansów i Biznesu Vistula. Nie rezygnuję z aktywności, ale nie podpowiem kolegom z lewicy w jakim okręgu mają starować.

- Na Pomorzu nie ma dobrej pogody na lewicy, którą egzystuje, ale nie działa…
Longin Pastusiak: Szeroko patrząc na lewicę to ona jest na Pomorzu, ale jest podzielona, tak jak w skali kraju. Są pozytywne sygnały jednoczenia się wokół celów. Konieczna jest lewicowa mobilizacja w roku wyborczym i dalej, ale ten zjednoczeniowy proces jest nadzwyczaj powolny.

- W wielości bytów i różnorodności siła…
Longin Pastusiak: Jest ich aż nadto. Prawica oczywiście z miłości do lewicy głosi pogląd, że nie ma miejsca na lewicę, albo przejmuje jej argumenty i chce widzieć na lewicy jak najwięcej organizacji i rozdrobnionych, wątłych struktur. Ja jednak stawiam na jedność i w tym celu założyłem Klub Myśli Politycznej w Gdańsku, skupiający ludzi szeroko pojętej lewicy, w którym wspólnie z niestety niedawno zmarłym prof. Rajmundem Rybińskim i innymi osobami, którym bliska jest sfera myśli lewicy, staraliśmy się wskazać alternatywę dla dominujących teraz sił politycznych. Oby ten proces jednoczenia i pokazywania naszych propozycji był kontynuowany. Bez sztucznego podziału wynikającego z personalnych ambicji i determinowanego różnicami generacji. Przecież prawica sięga po lewicowe wzorce i rozwiązania. A my stoimy gdzieś z boku zdarzeń.