Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny odsłonięty w bazylice św. Brygidy

Zaginiona w 1941 roku Bursztynowa Komnata z Carskiego Sioła to już tylko legenda. Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny w gdańskiej bazylice, największy ołtarz z bursztynu na świecie, po 16 latach mozolnych prac bursztynników i złotników, odsłonił Andrzej Duda, prezydent RP. Poświęcenia ołtarza dokonał zaś arcybiskup Salvatore Pennacchio, nuncjusz apostolski, w asyście ks. abp. Sławoja Leszka Głódzia, metropolity gdańskiego.

W sobotę 16 grudnia od godz. 16., w bazylice św. Brygidy w Gdańsku, w rocznicę Grudnia ‘70 świątynia była, jak przed laty, wypełniona tymi, którzy od lat pamiętają.

W tej gdańskiej świątyni jak co roku w kolejne rocznice Grudnia '70 oraz wprowadzenia stanu wojennego odprawiona została msza święta. Tym razem na swój sposób wyjątkowa. Podczas nabożeństwa pod przewodnictwem ks. arcybiskupa Salvatore Pennacchio, nuncjusza apostolskiego w Polsce, ten kapłan i dyplomata, w asyście ks. abp. Sławoja Leszka Głódzia poświęcił Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny.

Metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź podkreślił, że Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny to "nasze gdańskie wotum za niepodległą, która przed stu laty odrzuciła pęta niewoli”. Jak zauważył ksiądz metropolita ołtarz powstał „nie dla próżności ludzkiej”.

– To jest nasze wotum wdzięczności Bogu za jego obecność na drogach naszej historii. Za wiano polskich dziejów, za dar ojczyzny, za ewangeliczny siew Kościoła, z którego wyrastało to, co wielkie i twórcze, za pokolenia idące z Chrystusem i jego Matką, za tych co bronili domowych progów i Bożych ołtarzy, za ludzi wiernych, miłujących, co Polskę kochają, a nie złorzeczą – mówił ks. abp Głódź.

Uroczystego odsłonięcia Ołtarza dokonał prezydent Andrzej Duda w asyście Piotra Dudy. przewodniczącego „Solidarności”.
– Ołtarz wieńczy dzieło odbudowy tego wspaniałego kościoła, tej bazyliki, rozpoczęte przed 47 laty przez księdza prałata Henryka Jankowskiego i kontynuowane aż do momentu rozpoczęcia budowy tego ołtarza. Ołtarza niezwykłego, pełnego wielkich symboli wiary, ale także symboli ważnych dla Polaków wydarzeń, które naznaczyły, ale zarazem wyrysowały ostatnie dziesięciolecia naszej historii – mówił podczas mszy świętej prezydent Andrzej Duda.

fot. Paweł Glanert

– W adwentowy wieczór przyszliśmy do świątyni solidarności, bastionu wiary i ojczyzny, przybyliśmy do szańca narodowej tradycji. Ile tu znaków bólu i cierpienia, ale także piękna i radości zwycięstwa. Jakże więc nie wspomnieć dziś tego, który dla tej świątyni życie dał. Henryk Jankowski. To on podniósł starożytną świątynię Świętej Brygidy w latach 70. Otworzył szeroko bramy świątyni dla ludzi pracy, dla ludzi Solidarności. Ołtarz Ojczyzny, monumentalne dzieło, symbolizuje eucharystię, chleb żywota. Włącza się w nurt piękności i artyzmu. Wątki ołtarzowej nastawy symbolizują drogę zwycięstwa. To jest nasze wotum wdzięczności za Niepodległą, która przed stu laty odrzuciła pęta niewoli - mówił ks. abp Sławoj Leszek Głódź.

Ołtarz z bursztynu w bazylice św. Brygidy w Gdańsku ma ponad 12 metrów wysokości, ponad 10 m szerokości, zajmuje 120 metrów kwadratowych powierzchni. To największy bursztynowy ołtarz na świecie. Można go tylko porównać do Bursztynowej Komnaty, której bursztynowy wystrój zamówił u gdańskich mistrzów w XVIII wieku elektor pruski Fryderyk Wilhelm w darze dla cara Piotra Wielkiego.

Tamto legendarne zamówienie trafiło do mistrza Andreasa Schlütera, a wykonywali je też mistrzowie Gottfried Wolfram, Gottfried Turau i Ernest Schacht. Dzieło polegało na bursztynowym pokryciu ścian komnaty o wymiarach 10,5 m x 11,5 m obrobionymi kawałkami bursztynu.

Idea gdańskiego ołtarza, votum wdzięczności za odzyskanie suwerenności, powstała z inicjatywy bursztynników w 2000 roku. Wsparł ją ówczesny proboszcz parafii św. Brygidy ks. prałat Henryk Jankowski, proponując zabudowę bursztynem prezbiterium gdańskiego kościoła.

Pierwszym politykiem, któremu prałat Henryk Jankowski pokazał wyłaniający się ołtarz z bursztynu był... premier Leszek Miller. 25 października 2002, przed konwencją wyborczą SLD w Domu Technika, premier na zaproszenie prałata, odwiedził kościół św. Brygidy. Wspólnie z ówczesnym marszałkiem senatu Longinem Pastusiakiem, wojewodą pomorskim Janem Ryszardem Kurylczykiem, szefem SLD Jerzym Jędykiewiczem oglądał pierwsze efekty pracy, a ks. Jankowski opowiadał o swojej idei. Ciąg dalszy spotkania, przy rogalikach, kawie i nalewce, odbył się w zakrystii. To wtedy ks. Jankowski zapytał o możliwość pozyskania koncesji na pozyskanie bursztynu, który byłby przeznaczony na tworzenie tego dzieła. Sprawdzenie możliwości prawnych w tym zakresie L. Miller polecił wojewodzie pomorskiemu, zaprosił także prałata do siebie do kancelarii premiera, zarówno przy okazji, ale także gdyby w sprawie bursztynu trzeba było szukać rozwiązań.

Artyści wraz z historykami sztuki dostosowali projekt dzieła do zabytkowego charakteru świątyni, a rzemieślnicy, stoczniowcy, technicy różnych specjalności zrealizowali harmonijną konstrukcję wielkiej, sięgającej sklepienia, nadstawy ołtarzowej i jej oświetlenie, pozwalające wydobyć urok bursztynowych witraży.

Śmiały projekt wielkiej kompozycji, wkomponowanej w architekturę świątyni, jest autorstwa prof. Stanisława Radwańskiego z ASP w Gdańsku i gdańskiego bursztynnika Mariusza Drapikowskiego. Prof. Radwański wyrzeźbił także brązowe postaci u stóp ołtarza, filary Kościoła, czyli papieża Jana Pawła II i prymasa ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego.

fot. Paweł Glanert

Centralnym elementem ołtarza jest obraz Matki Boskiej - Opiekunki Ludzi Pracy, namalowany przez ks. Franciszka Znanieckiego z Pelplina na początku lat 70. Ówczesny kardynał Karol Wojtyła i prymas Polski Stefan Kardynał Wyszyński w 1975 roku zawieźli ikonę do Watykanu, tam poświęcił ją papież Paweł VI.

Madonna i Dzieciątko otrzymały nowe bursztynowe korony, poświęcone przez Jana Pawła II w lipcu 2001 r. i rzeźbioną „sukienkę” z unikatowego białego bursztynu. Pod białym płaszczem jest umieszczony bursztynowy kontur Polski, w którego górnej części znajduje się napis "Solidarność". Te elementy z mapą były montowane jako ostatnie w piątek 15 grudnia br.

Po obydwu stronach obrazu umieszczono figury patronek Europy: św. Brygidy Szwedzkiej i św. Elżbiety Hesselblad. Pod sklepieniem zrywa się do lotu orzeł bursztynowy. Kompozycję wzbogacą pnące się ku górze srebrne i pozłacane latorośle winnego krzewu. Na szczycie ołtarza umieszczone są stylizowane krzyże, nawiązujące do tych powstańczych, żołnierskich, partyzanckich i przydrożnych.
W Gdańsku powstał więc wielki symbol Ojczyzny.

ASG