II Forum Pomorskiej Edukacji

Tematyką II Forum Pomorskiej Edukacji, z udziałem pomorskich przedstawicieli środowisk oświatowych, parlamentarzystów, władz samorządowych, pracodawców, rodziców i dzieci, była edukacja przedszkolna i pierwszy etap edukacyjny (klasy I-III szkoły podstawowej), czyli zagadnienia fundamentalne również dla efektów kształcenia w późniejszych etapach. Konkluzją spotkania, które odbyło się 18 listopada w Operze Bałtyckiej, w kontekście oczekiwanych efektów zapisanych w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, były rekomendacje odpowiadające na pytanie, w jakim kierunku ma zmierzać wczesna edukacja w naszym regionie?

Gośćmi Forum byli m.in. czterej ministrowie edukacji: Katarzyna Hall, Wojciech Książek, Franciszek Potulski, prof. Edmund Wittbrodt. Dyskusja dotyczyła tego, co jest dobre, a co wymaga rozwoju czy modyfikacji w pomorskim systemie oświaty.

Dr Alina Kalinowska, adiunkt w Katedrze Edukacji Wczesnoszkolnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie: - Polska szkoła nie uczy rozwiązywania problemów. Polskim uczniom w przeciwieństwie nawet do czeskich czy węgierskich, problem stwarza zrozumienie tekstu pisanego. Podobnie jest z rozwiązywaniem testów matematycznych. Pod względem efektów nauki matematyki, a zwłaszcza geometrii, znajdujemy się na samym końcu wśród państw europejskich. A dzieci mają przecież ogromny potencjał, który jako nauczyciele nie potrafimy wykorzystać. Nie inwestujemy w uczniów wybitnie zdolnych i średnio zdolnych.

Barbara Przychodzeń, kierownik Wydziału Badań i Analiz Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku: - W ostatnim roku szkolnym w pomorskim zmalał odsetek uczniów uzyskujących niskie oceny i wzrósł odsetek uczniów z ocenami wysokimi. W gimnazjach nastąpiła poprawa wyników egzaminów z języków polskiego i angielskiego. Nastąpiło jednakże pogorszenie wyników egzaminów z matematyki, aż 26 proc. uczniów ma oceny niskie z tego przedmiotu. I co jest niepokojące, że ta tendencja rośnie.

Joanna Witkowska, dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego: - W latach 2009-2013 złożono 125 projektów edukacyjnych na łączną kwotę 91 mln zł, z czego zrealizowano już na kwotę 73 mln zł. Te projekty objęły 53 pomorskie szkoły i 97 oddziałów przedszkolnych. Największy postęp edukacji przedszkolnej dokonał się w Sopocie, a najmniejszy w Sztumie. Przy czym aż 37 tys. dzieci w 2012 roku nie była w pomorskim objęta edukacją przedszkolną. Po prostu brakuje przedszkoli, a te które powstają, niepubliczne charakteryzują się nikłą trwałością. Przy braku finansowego wsparcia ze strony samorządów nie wytrzymują choćby dwóch lat istnienia i są likwidowane. Do 2020 roku Polska według europejskich dyrektyw ma osiągnąć 95 proc. edukację przedszkolną dzieci. Czy uda się to zrealizować, trudno przewidzieć.

Prof. zw. dr hab. Dorota Klus-Stańska, kierownik Zakładu Badań nad Dzieciństwem i Szkołą Instytutu Pedagogiki, Uniwersytet Gdański: - W Wielkiej Brytanii jest szerszy program nauczania matematyki i geometrii niż w Polsce. W klasach dla maluchów są tam miejsca do aktywnego wypoczynku i to dzieci same regulują kiedy będą wypoczywać po zajęciach. Ułatwiony jest dostęp do szkolnych pomocy, gdyż znajdują się one nisko, na wysokości oczu dzieci. Tam kładzie się duży nacisk na głośne wyrażanie mową swoich myśli przez uczniów, czego nie stosuje się w Polsce. A to znakomicie stymuluje myślenie. Uczniowie są dociekającymi badaczami, a nie biernymi słuchaczami, jak u nas. Od piątego roku życia brytyjskie dzieci obserwują świat, badają procesy fizyczne, eksperymentują, uzasadniają. W Polsce wiedzę wdraża nauczyciel. Uczeń ma być poprawny we wszystkim. Polski nauczyciel obawia się, że podczas wizytacji jego uczeń popełni błąd. Dlatego wcześniej bezrozumnie wpaja uczniom wiedzę, uczy kopiowania. Następuje socjalizowanie dzieci. W Wielkiej Brytanii więcej uczy się historii, geografii i przyrody niż w Polsce. Klasy nie są tam zamykane, tak jak w Polsce. U nas robi się wszystko, aby nie przeprowadzać obserwacji i badań uczniów. A trzeba też wiedzieć, że uczenie nie jest sportem dla widzów.

Następnie odbyła się debata o szansach i barierach pomorskiej wczesnej edukacji z udziałem zaproszonych gości i uczestników forum. Moderatorem był dr Piotr Zamojski, adiunkt w Zakładzie Dydaktyki Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego, który każdemu z mówców z góry przydzielił maksymalnie trzy minuty. Jako pierwszemu głos oddał Adrianowi Jarząbkowi, uczniowi pierwszej klasy Gimnazjum nr 33 w Gdańsku, który zapytany jakie wartości najbardziej sobie ceni z wcześniejszego okresu edukacji, wymienił trzy, tj. przyjaźń, tolerancję i odwagę. Uznał, że na proces edukacji ogromny wpływ ma wnętrze przedszkola, szkoły, a także ich najbliższe otoczenie.

Gabriela Albertin, Pomorski Wicekurator Oświaty (na powyższym zdjęciu trzecia z lewej) powiedziała, że dobre nauczanie zapewniają jedynie dobrzy pedagodzy. W przedszkolach i szkołach niepublicznych istotnie potrzebne jest wsparcie pedagogiczne.

Dorota Klus-Stańska z UG ponownie wskazała na istotę badawczego myślenia w szkole, na okrywanie przez dzieci życiowych reguł. Nauczyciele u nas nie mają zaufania do dzieci.

Studenci i absolwenci uczelni nie są przygotowani do pracy z grupą uczniów. Ponadto są problemy ze znalezieniem szkół celem odbycia praktyk i przeprowadzenia badań. Nie obowiązują staże przystosowujące do zawodu, co jest naganne.

Magdalena Kołodziejczak, wójt gminy Pruszcz Gdański zaskoczyła zebranych stwierdzeniem, że jej gmina w ostatnim okresie z 12 tys. wzrosła do 26 tys. mieszkańców. I co jest chwalebne, że aż 90 proc. dzieci objętych jest wychowaniem przedszkolnym. Oprócz jednego publicznego istnieje kilka niepublicznych przedszkoli, które rocznie wspomagane są łączną dotacją w wysokości 4 mln zł. Tym placówkom trzeba jednakże zapewnić nadzór pedagogiczny.

Dorota Hazuka-Furgalska, psycholog, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna nr 5 w Gdańsku stwierdziła, że polskie dzieci nie dochodząc samemu do rozwiązań, mają zaniżony poziom wartości. Owszem mają świetne pomysły, ale nie wierzą w możliwość ich realizacji.
Barbara Rychert, nauczycielka wczesnej edukacji Zespołu Szkół w Somoninie uznała, że utrwalone w okresie dzieciństwa umiejętności dodatnio skutkują w życiu dorosłym.

Marek Zdyb, z Gdańskiego Forum Rad Szkół i Rad Rodziców zwrócił uwagę na ogromne trudności posłania dziecka do przedszkola. Dla przykładu te problemy występują również w gdańskiej dzielnicy Osowa, w której funkcjonuje tylko jedno przedszkole publiczne i powstało 10 niepublicznych, do których czesne są 2 i 3-krotnie większe. Wielu rodziców na to nie stać. Przez te wysokie opłaty nie są one alternatywą dla przedszkola publicznego.
Wójt gminy Pszczółki Hanna Brejwo zapytała retorycznie: - I co z tego forum wyniknie? Porozmawialiśmy sobie, poruszyliśmy wiele istotnych problemów i się rozejdziemy. Pomorska edukacja jest w tyle i z tym nie możemy się pogodzić! Czy nie można stworzyć u nas choćby takich klas wzorcowych jakie są w Wielkiej Brytanii?

Adam Krawiec, dyrektor Departamentu Edukacji i Sportu Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego, prowadzący forum, zaproponował opracowanie pomorskiego systemu oświaty. Na poziomie gmin, powiatów i miast powinniśmy wprowadzić pewne zmiany w edukacji.

Marszałek pomorski Mieczysław Struk uznał, że sprawa edukacji w pomorskim jest najwyższej wagi. Ten problem będzie kontynuowany, i tak za rok kolejne trzecie forum zostanie poświęcone uczniom klas 4-6 oraz gimnazjom. Potrzebny jest wielki społeczny ruch edukacyjny. Szkoły techniczne muszą należycie przygotowywać do zawodu. Pomorscy pracodawcy uskarżają się, że absolwenci niewiele wynoszą wiedzy praktycznej ze szkół. Samorządy angażują wiele funduszy w edukację, ale efekty są znikome. Potrzebny jest ruch oddolny, aby w całym województwie pomorskim uruchomić sprawną edukację już od trzeciego roku życia. Temu celowi będą też służyć środki unijne w wysokości dla woj. pomorskiego 130 mln euro na lata 2014-2020. Oby były one tylko dobrze spożytkowane...

Wła-49
Fot. Włodzimierz Amerski