Michał Urbaniak: Nie będę dzielił Gdańszczan » Rozmowa z Michałem Urbaniakiem, kandydatem na prezydenta Gdańska.- Dlaczego chce Pan powalczyć o fot... Patryk Jaki w Gdańsku: "Naprawę nie muszę być posłem i politykiem..." » Europoseł Suwerennej Polski, Patryk Jaki, spotkał się z mieszkańcami Gdańska w sali „Akwen” w budynk... 100. urodziny komandora Romana Rakowskiego » W gdańskim Dworze Artusa odbył się uroczysty jubileusz 100. urodzin komandora Romana Rakowskiego, ps... Moment roztargnienia czy poczucie wyższości? » Nie wiadomo jaka była przyczyna, ale oklejony w barwy Wszystko dla Gdańska bus Aleksandry Dulkiewicz... W tygodniku „Sieci”: Obajtek przerywa milczenie » Budując silny ORLEN, naszą dumę narodową, naruszyłem interesy wielu osób, którym nie zależy na bezpi... Konwencja PiS w Sali Bhp » Na 3 tygodnie przed wyborami do samorządu lokalnego i na prezydenta miasta Gdańska, kandydat Prawa i... Patryk Jaki: Nie stać prawicy polskiej na dzielenie » Czy zjednoczona prawica dalej jest zjednoczona, o perspektywach na najbliższe wybory i walce o suwer... Czy LPP prowadziła działalność w Rosji? Po publikacji raportu akcje sp... » Amerykańska firma Hindenburg Research opublikowała raport z którego wynika, że polska korporacja LPP... T. Rakowski przedstawił propozycje rozwiązania problemów komunikacyjny... » Tomasz Rakowski, kandydat na prezydenta Gdańska z PiS, przedstawił swoje propozycje programowe dotyc... „Sierpień miał zapach Twojej krwi” » 23 marca w Muzeum II Wojny Światowej odbędzie się premiera spektaklu pt. „Sierpień miał zapach Twoje...
Rurociąg ze złota
wtorek, 12 marca 2024 15:13
Rurociąg ze złota
Miasto Gdańsk przerzuca 110 milionów złotych z jednej spółki
Hokeistki Stoczniowca przypieczętowały brązowe medale
sobota, 16 marca 2024 19:19
Hokeistki Stoczniowca przypieczętowały brązowe medale
Hokeistki Stoczniowca podtrzymały medalową passę. Gdańszczanki po
Lechia i Arka na kursie do ekstraklasy
piątek, 15 marca 2024 15:18
Lechia i Arka na kursie do ekstraklasy
I LIGA FORTUNA
Coraz głośniej się mówi, że bezpośredni
Lechia rozbiła outsidera po przerwie
piątek, 15 marca 2024 19:17
Lechia rozbiła outsidera po przerwie
Lider pewnie ograł ostatnią drużynę w tabeli. Lechia bez

Galeria Sztuki Gdańskiej

„On nadal jest z nami”
niedziela, 10 marca 2024 14:48
„On nadal jest z nami”
Po śmierci Henryka Baranowskiego, polskiego malarza marynisty, te

Sport w szkole

Zaproszenie do Spartakiady Przedszkolaków
poniedziałek, 26 lutego 2024 11:25
Zaproszenie do Spartakiady Przedszkolaków
Gdański Zespół Schronisk i Sporu Szkolnego zaprasza do udziału w

"Gdańska" w antrakcie

Lizystrata
wtorek, 20 lutego 2024 11:47
Lizystrata
Sex, seksualność, pożądanie, spełnienie czym są? Czy mają
Powstaniec z Gdyni
piątek, 05 stycznia 2024 16:35
Powstaniec z Gdyni
„Powstaniec 1863”- to długo oczekiwany film o wielkim bohaterze

Muzeum Stutthof w Sztutowie

2076 dni obozu pod Gdańskiem
piątek, 16 września 2022 18:15
2076 dni obozu pod Gdańskiem
Obóz koncentracyjny Stutthof wyzwoliły wojska III Frontu

Foto "Kwiatki"

Zimowe oblicza Trójmiasta
sobota, 13 lutego 2021 11:08
Zimowe oblicza Trójmiasta
Zimowe oblicze Trójmiasta w obiektywie Roberta
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
poniedziałek, 24 lipca 2023 10:43
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
To było pierwsze tego typu wydarzenie w regionie. W Wejherowie
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
poniedziałek, 10 kwietnia 2017 18:04
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
Fundacja „Mater Dei”, ta sama dzięki której w dużej mierze

Dlaczego nie głosuję na Tuska

środa, 04 października 2023 12:35
Już dni dzielą nas od kolejnych wyborów. Niektórzy twierdzą, że

Partacze ze Starych Szkotów i Chełma

Ocena użytkowników: / 46
SłabyŚwietny 
wtorek, 02 kwietnia 2019 18:39

Historia przedmieść Gdańska jest bardzo ciekawa, a zarazem tragiczna, bowiem wiele wojen na przestrzeni wieków niszczyło je wielokrotnie. Strategiczne ich położenie było doskonałym punktem obserwacji miejsc oporu broniącego się miasta i ruchu wojsk. Tu następowała koncentracja armii oblężniczych i stąd wyprowadzano ataki na miasto. Najdogodniejszym miejscem dla przeprowadzania takich akcji był Chełm położony na wzgórzu poza murami miasta.


Przełom XVIII i XIX wieku był dla Chełma okresem największej prosperity. Miejscowość podniesiona została do rangi samodzielnego pruskiego miasta. W planach Fryderyka II, króla Prus, jawił się plan zagarnięcia Gdańska, zdobycia panowania nad ujściem Wisły i przejęcia kontroli nad Rzeczpospolitą. Temu też celowi miał służyć rozwój Chełma (Stolzenberg) jako konkurencyjnego miasta, rozwijającego się organizmu pod bokiem silnej aglomeracji.

alt

Widok na Gdańsk od strony Biskupiej Górki i Chełma, fragment, Matthaeus Deisch, według F.A. Lormanna, miedzioryt, Gdańsk, 1765


Obszar miasta obejmował wzgórza położone na południe od Gdańska i zajmował tereny między Starymi Szkotami, Świętym Wojciechem, Orunią, Ujeściskiem, Siedlcami i Biskupią Górką. Zwierzchnictwo nad tym terenem od roku 1641 posiadała kapituła włocławska. Chełm rozwijał się wraz z otaczającymi osadami, posiadał swój magistrat i budynki użyteczności publicznej. Był moment, że zamieszkiwało tu w sumie około 10 tysięcy osób. Wielokulturowy i wielonarodowościowy charakter mieszkańców miał również wpływ na jego rozwój. Obszar zamieszkiwali: Menonici, Holendrzy, Szkoci, Żydzi, Prusacy, Polacy. Osiedlali się tu rzemieślnicy wielu cechów, przeważnie ci, którzy nie mogli znaleźć zatrudnienia w Gdańsku. Organizacja polityki cechowej na terenie Gdańska była tak silna, że nie dopuszczała do rozwoju handlu poza cechami. Przybyli z zewnątrz mistrzowie popularnych zawodów nie mieli szans na legalną pracę, obostrzenia przyjęcia do cechu były bardzo ostre. Poza murami miasta było łatwiej, tu mogli swobodnie uprawiać swoje rzemiosło tym bardziej, że polityka Fryderyka II stwarzała takie możliwości. Pruski Król dbał o stworzenie jak najsilniejszej konkurencji dla Gdańska, nierzadko tworząc dla rzemiosła wiele przywilejów. Partacze, jak ich wówczas nazywano, nielegalni rzemieślnicy, nienależący do cechu, świetnie sobie radzili, ich wyroby o wiele tańsze niż w Gdańsku nie ustępowały poziomem wykonania i posiadały odpowiednią jakość.

alt

I rozbiór Polski w 1772 roku włącza Prusy Królewskie bez Gdańska i Torunia do Prus. Obok Gdańska król Pruski Fryderyk II, tworzy nowe miasto Stolzenberg (Chełm) dla kontroli celnej i pocztowej Gdańska. List Burmistrza i Rady Miasta z 29.01.1783 r.


Chełm, Stare Szkoty i okoliczne osady mimo dużych utrudnień ze strony Gdańska radziły sobie dobrze. Ich wyroby bardzo często przemycane były w granice Nadmotławskiego grodu. Czasami organizacjom poszczególnych cechów udawało się pokojowo wynegocjować jakieś warunki dotrzymania konkurencyjnego handlu, ale były to sporadyczne umowy. Tak więc: konwisarze, garncarze, stolarze, ceramicy, bursztynnicy, złotnicy, tkacze, rzeźnicy, piekarze, browarnicy i wielu innych przedstawicieli grup zawodowych rozwijało swoje interesy pod okiem niezadowolonych gdańskich korporacji.

alt

Napoleon nadzorujący przygotowania do oblężenia Gdańska, 9.05.1807, akwaforta według J.F.J. Swebacha, trawił F.L. Couche, ok. 1840-1860


Osłabienie rozwoju Chełma przyniosło dopiero oblężenie Gdańska przez wojska napoleońskie w roku 1807. W pierwszym tygodniu szturmu, polskie oddziały wojsk marszałka Lefebvre zdobyły wzgórze Stolzenberg. Na podstawie zawartego pokoju w Tylży powołano nowy autonomiczne organizm państwowości Gdańska pod protektoratem Prus i Saksonii, ale de facto pod francuskim zarządzaniem.

alt

Widok na Biskupią Górkę i Chełm według obrazu Alberta Juchanowitza, Lith. v. F. Bils, Królewiec 1838


Po upadku pierwszego Wolnego Miasta Gdańska i przyznaniu na Kongresie Wiedeńskim tych terenów Prusom, dopiero na początku lat 30. XX wieku rozpoczęła się rozbudowa dzielnicy, do tej pory ważnej, lecz poza głównym zainteresowaniem miasta. Powstawały małe domy z ogródkami, rodził się jednak plan zagospodarowania tych terenów. Wojna przeszkodziła w jego realizacji. Dopiero w latach 80. XX wieku rozpoczęto budowę dużego osiedla. Dziś dzielnicę zamieszkuje ponad 50 tys. ludzi i stanowi ona najludniejszy obszar Gdańska.


Zupełnie niedawno trafiłem na pasjonującą publikację napisaną przez gdańskich historyków, będącą pierwszą z serii książek o gdańskich dzielnicach. Serię rozpoczyna tom 1 - „Chełm”. Publikacja w sposób znakomity prezentuje w wielu wypadkach zupełnie nową jeszcze nigdzie niepublikowaną wiedzę o Chełmie. Polecam.

Stanisław Seyfried

Grafiki i list pochodzą z kolekcji Andrzeja Walasa


Inne artykuły związane z:
Related news items:
Newer news items:
Older news items:
 

Dodaj komentarz


Kod antysapmowy
Odśwież