100. urodziny komandora Romana Rakowskiego » W gdańskim Dworze Artusa odbył się uroczysty jubileusz 100. urodzin komandora Romana Rakowskiego, ps... Moment roztargnienia czy poczucie wyższości? » Nie wiadomo jaka była przyczyna, ale oklejony w barwy Wszystko dla Gdańska bus Aleksandry Dulkiewicz... W tygodniku „Sieci”: Obajtek przerywa milczenie » Budując silny ORLEN, naszą dumę narodową, naruszyłem interesy wielu osób, którym nie zależy na bezpi... Konwencja PiS w Sali Bhp » Na 3 tygodnie przed wyborami do samorządu lokalnego i na prezydenta miasta Gdańska, kandydat Prawa i... Patryk Jaki: Nie stać prawicy polskiej na dzielenie » Czy zjednoczona prawica dalej jest zjednoczona, o perspektywach na najbliższe wybory i walce o suwer... Czy LPP prowadziła działalność w Rosji? Po publikacji raportu akcje sp... » Amerykańska firma Hindenburg Research opublikowała raport z którego wynika, że polska korporacja LPP... T. Rakowski przedstawił propozycje rozwiązania problemów komunikacyjny... » Tomasz Rakowski, kandydat na prezydenta Gdańska z PiS, przedstawił swoje propozycje programowe dotyc... „Sierpień miał zapach Twojej krwi” » 23 marca w Muzeum II Wojny Światowej odbędzie się premiera spektaklu pt. „Sierpień miał zapach Twoje... Komu sopocka buława? » Znamy już prawie wszystkich kandydatów do foteli prezydenta Gdańska i Sopotu. Dwie kandydatki z oczy... Artur Szostak: My mieszkańcy powinniśmy brać odpowiedzialność za nasze... » Rozmowa z Arturem Szostakiem, kandydatem na prezydenta Gdańska KWW Kocham Gdańsk-Kandydaci Niezależn...
Rurociąg ze złota
wtorek, 12 marca 2024 15:13
Rurociąg ze złota
Miasto Gdańsk przerzuca 110 milionów złotych z jednej spółki
Hokeistki Stoczniowca przypieczętowały brązowe medale
sobota, 16 marca 2024 19:19
Hokeistki Stoczniowca przypieczętowały brązowe medale
Hokeistki Stoczniowca podtrzymały medalową passę. Gdańszczanki po
Lechia i Arka na kursie do ekstraklasy
piątek, 15 marca 2024 15:18
Lechia i Arka na kursie do ekstraklasy
I LIGA FORTUNA
Coraz głośniej się mówi, że bezpośredni
Lechia rozbiła outsidera po przerwie
piątek, 15 marca 2024 19:17
Lechia rozbiła outsidera po przerwie
Lider pewnie ograł ostatnią drużynę w tabeli. Lechia bez

Galeria Sztuki Gdańskiej

„On nadal jest z nami”
niedziela, 10 marca 2024 14:48
„On nadal jest z nami”
Po śmierci Henryka Baranowskiego, polskiego malarza marynisty, te

Sport w szkole

Zaproszenie do Spartakiady Przedszkolaków
poniedziałek, 26 lutego 2024 11:25
Zaproszenie do Spartakiady Przedszkolaków
Gdański Zespół Schronisk i Sporu Szkolnego zaprasza do udziału w

"Gdańska" w antrakcie

Lizystrata
wtorek, 20 lutego 2024 11:47
Lizystrata
Sex, seksualność, pożądanie, spełnienie czym są? Czy mają
Powstaniec z Gdyni
piątek, 05 stycznia 2024 16:35
Powstaniec z Gdyni
„Powstaniec 1863”- to długo oczekiwany film o wielkim bohaterze

Muzeum Stutthof w Sztutowie

2076 dni obozu pod Gdańskiem
piątek, 16 września 2022 18:15
2076 dni obozu pod Gdańskiem
Obóz koncentracyjny Stutthof wyzwoliły wojska III Frontu

Foto "Kwiatki"

Zimowe oblicza Trójmiasta
sobota, 13 lutego 2021 11:08
Zimowe oblicza Trójmiasta
Zimowe oblicze Trójmiasta w obiektywie Roberta
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
poniedziałek, 24 lipca 2023 10:43
Premier: Bogate Pomorze to bogata Polska
To było pierwsze tego typu wydarzenie w regionie. W Wejherowie
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
poniedziałek, 10 kwietnia 2017 18:04
Spotkali się, by oszacować możliwości założenia muzeum
Fundacja „Mater Dei”, ta sama dzięki której w dużej mierze

Dlaczego nie głosuję na Tuska

środa, 04 października 2023 12:35
Już dni dzielą nas od kolejnych wyborów. Niektórzy twierdzą, że

Jan Kanty Gumowski - historyczna mowa kamieni

Ocena użytkowników: / 36
SłabyŚwietny 
poniedziałek, 15 czerwca 2020 08:22

Spośród bardzo wielu tek graficznych stworzonych w Gdańsku przez artystów polskich i niemieckich przynajmniej trzy wyróżniają się swą urodą i poziomem artystycznym. Niewątpliwie jest to teka 20 autolitografii stworzona w 1909 rok przez Leona Wyczółkowskiego, seria trzech tek Johanna Carla Schultza z połowy XIX wieku oraz przepiękna teka litografii stworzona przez Jana Kantego Gumowskiego (1883, Krościenko nad Dunajcem – 1946, Kraków).


Ich dzieła zawarte w tekach graficznych stanowią olbrzymi zapis starej architektury miasta i bardzo często odnoszą się do jego pochodzenia. Lista artystów tworzących widoki Gdańska jest bardzo imponująca wymienię tylko parę nazwisk: Rainhold Curicke, Berthel Ranisch, Antoni Suchanek, Bertold Hellingrath. Wiedza historyczna stanowiła podstawę dla ich twórczości artystycznej.

alt

Jan Gumowski, Widok starego Gdańska,1928, litografia


Zanim Jan Kanty Gumowski ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie studiując w pracowniach Józefa Mehoffera, Leona Wyczółkowskiego i Konstantego Laszczki rozpoczął współpracę z Muzeum Narodowym w Krakowie oraz z krakowskim Archiwum Akt Dawnych. To właśnie te prace muzealno-archiwalne okazały się nadzwyczaj pomocne w kształtowaniu jego patriotycznej postawy. Studia plastyczne w Akademii przebiegły pod znakiem wytężonej pracy i satysfakcji z dobrze układającej się współpracy z wykładowcami, którzy nie mieli wątpliwości co do jego talentu. Student dobrze malował i wygrywał konkursy, w końcu otrzymał stypendium, dzięki któremu mógł pozwolić sobie na dalszą naukę we Florencji, Monachium i Paryżu. Po powrocie do Polski, artysta zamieszkał w Warszawie gdzie znalazł zatrudnienie w pracowni Witraży Franciszka Białkowskiego. Wykonywał wówczas projekty witraży dla Banku Handlowego w Warszawie, dla kościoła w Żyrardowie oraz dla meczetu w Turkiestanie.

alt

Jan Gumowski, Obwoluta teki Gdańsk, 1928, litografia barwna


Gumowski żarliwie pracował i wiele malował, zdobywał nagrody na licznych konkursach. W 1914 roku wstąpił do Legionów aby zostać jednym ze 180 artystów-plastyków I Brygady. Realizuje wcześniejszą działalność niepodległościową, nie zapominając o swojej artystycznej profesji. Szkicuje około 300 portretów swoich dowódców i kolegów.

alt

Jan Kanty Gumowski


W 1922 roku Gumowski przeszedł do rezerwy, nadszedł czas uwolnienia się od prac wojennych, szybko znajduje sobie innego typu tematykę, pokazuje rysunki architektoniczne. Jednocześnie otrzymuje od polskiego rządu w zarządzanie hurtownię tytoniu w Łodzi. Wieloletnia działalność niepodległościowa została doceniona.

alt

Jan Gumowski, Żuraw gdański, 1928, litografia

Jan Gumowski był artystą wszechstronnym i techniki stosował wymiennie, trudno powiedzieć aby wyspecjalizował się w posługiwaniu rysunkiem, ale podczas całej swojej kariery przygotował osiem tek architektonicznych. Pierwsze jego prace poświęcone były Jasnej Górze i Widokom Krakowa, powstawały począwszy od roku 1925. Pracując nad grafikami artysta znajdował czas na malarstwo. Jest na przykład autorem wielu portretów, między innymi interesującego portretu marszałka Józefa Piłsudskiego.

alt

Jan Gumowski, Brama panieńska, 1928, litografia


Nad Teką Gdańską pracował od czerwca do sierpnia 1928 roku. To V teka wchodząca w skład cyklu Motywów Architektury Polskiej. Zawiera 20 litograficznych plansz, których powstanie sfinansowało Ministerstwo Spraw Zagranicznych z honorarium wynoszącym 6 tys. złotych. Praca uzyskała znakomite recenzje i wiele pochlebnych ocen, a za sprawą Funduszu Kultury Narodowej trafiła do Biblioteki Muzeum Brytyjskiego w Londynie.

alt

Jan Gumowski, Długi most, 1928, litografia


Gumowski był wybitnym ilustratorem, swoje obrazy i rysunki tworzył w plenerze tak jak jego wykładowca na studiach Leon Wyczółkowski. Jego prace tworzone z natury oddają w sposób indywidualny atmosferę sceny. Przedstawienia architektury wydobywają istotę piękna dawnej sztuki. Jeden z warszawskich krytyków na łamach „Kuriera Warszawskiego” (1928) pisał … ”Teka Gdańska Gumowskiego przemawia mocniej niż wszelkie słowa dowodząc o tym jak Gdańsk złączony był zawsze z Polską… Artysta zrozumiał tu historyczną mowę kamieni… Dokonał znakomitego czynu patriotycznego, dał swój artyzm na usługę idei.” Natomiast inny autor Wacław Husarski w „Tygodniku Ilustrowanym” (1929) pisze…”20 plansz, na których zostały przedstawione budowle i fragmenty budowli pochodzą przeważnie z epoki Wazów. Był to czas najsilniejszej może łączności kulturalnej Gdańska z resztą Polski, a zarazem czas rozkwitu miasta, toteż zabytki z tego okresu o charakterze czysto polskim są liczne i bardzo wybitne. Gumowski potrafił je odnaleźć i potrafił odtworzyć z istotnym odczuciem charakteru. Teka jego ma dla nas z tego powodu szczególną wartość.”

alt

Jan Gumowski, Kaplica polska, 1928, litografia


Teka Gdańska poza walorami czysto artystycznymi rzeczywiście pozostawia przyszłym pokoleniom świadectwo polskości zapisane w czasach trwania Wolnego Miasta Gdańska, a usuwane przez Niemców znaki polskości miasta zostały utrwalone na litografiach Jana Kantego Gumowskiego. Te mało znane prace zasługują na szerszą popularyzację.

Stanisław Seyfried
- Teka pochodzi z kolekcji Andrzeja Walasa


Inne artykuły związane z:
 

Dodaj komentarz


Kod antysapmowy
Odśwież