„Moritz Stumpf & Sohn”

„Tylko prawdziwe srebrne sztućce mają wieczną wartość” to nośny reklamowy slogan gdańskiej firmy ”Moritz Stumpf & Sohn” skierowany do dobrze sytuowanych gdańszczan i turystów odwiedzających sopocki kurort. Srebra firmy trafiały do zamożnych europejskich domów, a wyroby z bursztynu zdobywały najwyższe laury na światowych pokazach.

Kolejną bardzo dobrą wystawę udostępniło Muzeum Gdańska „Srebra od pokoleń. Gdańscy złotnicy Stumpfowie 1804-1945.” Olbrzymia praca wykonana przez kurator wystawy dr Annę Frąckowską przyniosła wspaniały rezultat. W trzech salach Galerii Palowa znajdującej się w Ratuszu Głównego Miasta możemy zobaczyć doskonale opracowanych około 360 obiektów. Bardzo rzetelnie przygotowana ekspozycja, z olbrzymim wkładem pracy, ponad roczną kwerendą i solidnym katalogiem.

Firma „Moritz Stumpf & Sohn” przez prawie 150 lat rozsławiała Gdańsk na światowych rynkach wyrobów wykonanych ze srebra i bursztynu. Kilka pokoleń rodziny Stumpfów w swoich warsztatach produkowało niezliczoną ilość różnych typów obiektów: zastaw stołowych, sztućców, serwisów, pucharów, kielichów, wazonów, dzbanów, precjozów. Połowa sreber wypożyczona została na wystawę z muzeów , parafii, domów aukcyjnych i rozlicznych kolekcji prywatnych i to często z najdalszych zakątków świata. Druga połowa jest własnością Muzeum Gdańska, duża część prezentacji pochodzi z oliwskiej kolekcji Andrzeja Walasa (94 eksponaty).

Naklejka firmowa

Moritz Stumpf & Sohn, Dzban na wodę (1840-1860) srebro sztancowane, waga 378,0 g, wł. A. Walas

Ekspozycja robi wrażenie, została zakomponowana z dużym smakiem, co w wypadku obiektów rzemiosła tego typu może być to bardzo trudne. Szeroki wachlarz zaprezentowanych form daje pojęcie o bardzo wysokich umiejętnościach gdańskich rzemieślników, których prace w wielu wypadkach stają się wysokiej klasy dziełami sztuki. Niewątpliwie wyroby wytwarzane przez Stumpfów umacniały tradycje gdańskiego rzemiosła i pośród wielu nadmotławskich rzemieślników stanowiły o ich wysokiej klasie i prestiżu.
Wyroby gdańskiej firmy cieszyły się dużym wzięciem wśród majętnych osobowości ówczesnej Europy. Trzy sklepy firmowe w Gdańsku, Wrzeszczu i Sopocie oraz manufaktury wytwarzające wyroby zatrudniały w latach 20. XX wieku ponad 100 pracowników. Wraz z zakończeniem wojny firma „Moritz Stumpf & Sohn” zniknęła, a wraz z nią tradycja gdańskiego złotnictwa podupadała. Dopiero po wielu latach odrodziła się gdańska tradycja jubilerska mocno złączona z bursztynem. Srebra Stumpfów pozostały, czasami rozproszone pojedyncze sztuki trafić się mogą jeszcze dziś wśród starych sztućców. Większe wyroby zachowały się w kolekcjach domowych, ale ich ceny są coraz wyższe i w sprzedaży antykwarycznej uzyskują bardzo wysokie notowania.

Andrzej Walas

Hanau, Firma Friedrich Feuerstein, dystrybucja w Gdańsku Moritz Stumpf & Sohn, łyżeczka deserowa z oliwskiej zastawy obiadowej, waga, 15,6 g, wł. A. Walas

Jak już wspomniałem na wystawę 94 obiekty dostarczył prywatny kolekcjoner z Oliwy Andrzej Walas, kilka z nich stanowi wyjątkowej urody przedmioty. Trudno je wszystkie wymienić, ale na pewno należy do nich srebrna gdańska filiżanka ze spodkiem z lat 30. XIX wieku w stylu biedermeier czy łącznik tzw. kolanko do fajki z 1836 roku, unikatowy przedmiot będący częścią składową luksusowych srebrnych fajek. Wyróżnić należy jeszcze stołowy dzban do wina wyprodukowany po 1888 roku. Wyjątkowej urody przedmiot z bogato zdobioną oprawą szyi w sceny bachanaliów nawiązujące do barokowej stylistyki. Dużą ciekawostką w kolekcji Andrzeja Walasa jest także mała rzeźba, gabinetowa figurka Ateny wykonana przed 1861 rokiem. Stanowi ona jedyny przykład rzeźby sygnowanej przez Carla Stumpfa.

Moritz Stumpf & Sohn, Pucharek, srebro złocone, bursztyn, ametyst, ok. 1920, wł. Muzeum Gdańska

Moritz Stumpf & Sohn, Medal wydany w roku 1910 z okazji 250 rocznicy zawarcia Pokoju Oliwskiego, srebro, wł. A. Walas

Muzeum Gdańska od lat stara się uzupełniać kolekcję miejscowych sreber. W roku 2008 zakupiło od oliwskiego kolekcjonera srebrny kielich na bursztynowej nodze. Firma Stumpfów jako jedna z pierwszych podjęła się nowoczesnego, modernistycznego wzornictwa bursztynowego. Zdobyte doświadczenie w obróbce bursztynu pozwoliło zdobyć zlecenie na konserwację ruchomego wyposażenia Bursztynowej Komnaty, co było wielkim uznaniem dla gdańskich artystów. W manufakturze Stumpfów wykonywano również, różnego rodzaju numizmaty: medale, drobne monety gdańskie, trofea sportowe czy przypinki do klapy marynarki. Przykładem może być znaczek polskiego klubu sportowego „Gedania” wykonany przez firmę ale także medal z okazji 250-lecia zawarcia Pokoju Oliwskiego. Projektantem tych wyrobów był między innymi gdański artysta Max Buchholz.

Obraz sprzedany w firmie Moritz Stumpf & Sohn z naklejką na odwrocie, autor Willibald Werner, wł. A. Walas

Rodzina Stumpfów była również znanymi kolekcjonerami malarstwa. Z wieloma artystami przyjaźnili się, w końcu sprzedawali ich dzieła, poświęcali wiele czasu sztuce, organizowali wystawy. W kolekcji Andrzeja Walasa znajduje się kilka obrazów sprzedawanych w sklepach Stumpfów o czym świadczą naklejki na odwrocie. To między innymi prace gdańskich malarzy: Willibalda Wernera, Theo Urtnowskiego, Bertholda Hellingratha, ale sprzedawane były także prace znakomitości europejskiego sztuki takich malarzy jak: Ludwik Dill czy Louis Douzette. Jeszcze słowo na zakończenie o katalogu. Znakomicie przygotowana, solidnie opracowana historia rodziny i ich srebrnych wyrobów zawarta w świetnie przygotowanym pod względem graficznym wydawnictwie robi wrażenie.

Moritz Stumpf & Sohn, cukiernica (1861-1874) srebro kute, waga 326,0 g, wł. A. Walas

Wystawa gdańskich sreber zaprezentowana przez Muzeum Gdańska potrwa do 30 kwietnia 2020 roku.

Stanisław Seyfried