Zagęszczanie Zaspy Rozstaje(?)

Układ gdańskiej dzielnicy Zaspa uznaje jako jedno z ciekawszych rozwiązań urbanistycznych w Trójmieście. Obecnie trwające zagęszczanie wysokimi budynkami wzdłuż byłego pasa startowego tj. alei Jana Pawła II, jest dziwnym tworem. Taką opinię wyraziła Małgorzata Zwolicka, szefowa Gdańskiej Galerii Fotografii, uczestnicząca 20 lutego w cotygodniowej audycji red. Małgorzaty Żerwe w Radio Gdańsk.

Według prowadzącej audycję, na osiedlu Rozstaje mamy do czynienia z pozytywną działalnością lokalnej społeczności mieszkańców na rzecz publicznej przestrzeni. Deweloper, owszem ma już gotowy plan budowy 8 budynków 5-kondygnacyjnych, ale mieszkańcy nie chcą się z tym zgodzić. W starej Zaspie, w której kiedyś był nawet staw, niepotrzebnie zasypany, raptem pojawia się nowe osiedle o nazwie Nowa Zaspa. To wiąże się z dogęszczeniem. I o to toczy się spór mieszkańców z zarządem i radą nadzorczą SM Rozstaje.

Uczestniczący w audycji architekt Paweł Wład Kowalski, na falach eteru RG stwierdził, że spełniały się wielkie marzenia architektów z okresu modernizmu. Były to wspaniale projektowane osiedla, które miały w sobie wszystko. Miały dużo wolnej przestrzeni i zieleni. Teraz projektuje się już znacznie gorzej. Zaspa to wielka płyta, wszyscy mieszkają w podobnych klatkach, z podobnymi meblami, ustawionymi podobnie jak na wszystkich kondygnacjach. Istnieje ogromne ujednolicenie. Ale mieszkańcy mając od ponad 30 lat dużo wolnej przestrzeni, widzieli w tym przeciwwagę na te swoje ciasne mieszkania. Mają przed domem spore wolne przestrzenie i ładne widoki. To rekompensuje inne niekorzystne warunki życia.

Małgorzata Zwolicka, mieszkająca na Zaspie na 6 piętrze, w budynkach bliżej morza, które mają dopiero 15 lat, przypomniała, że właśnie na Zaspie przy ul. Pilotów kiedyś było małe kino. W kompleksie handlowym było kilka placówek kulturalnych, po których nie ma już śladu. Dobrze chociaż, że po kinie jest biblioteka i na szczęście została zachowana namiastka funkcji kulturalnej. Wspólna dla mieszkańców. No i jest też na osiedlu Młyniec zachowany Klub Plama, skupiający artystów, a któremu groziła likwidacja. Kiedyś w suszarniach były pracownie plastyczne. Redaktor Małgorzata Żerwe – jak wyznała - miała taką na Rozstajach, z ogródkiem na parterze, ale ją dogęszczono i pracowni już nie ma od wielu lat. 
W ocenie architekta Wład Kowalskiego, obecne zagęszczenie osiedla Rozstaje nie ma najmniejszego sensu. Na tym spornym terenie była poprzednio planowana budowa szkoły i przedszkola. Miały one być realizowane i finansowe za środki państwowe lub miasta Gdańska. Jednak przy obecnym niżu demograficznym nie ma celowości ich budowy. Ta działka od wielu lat stoi pusta i rzeczywiście trzeba coś z tym miejscem zrobić, ale trzeba to zrealizować sensownie. 
Red. Małgorzata Żerwe: - Społeczność Zaspy Rozstaje masowo zaprotestowała przeciw zagęszczaniu osiedla i to jest budujące...

Arch  Paweł Wład Kowalski: - Uczestniczyłem w tym spotkaniu. Ten protest niezwykle żywiołowy i spontaniczny jest przejawem buntu ponad 500 osób. Przyszli, aby się opowiedzieć za lub przeciw czemuś. Przypomniały mi się czasy Solidarności, kiedy przechodził po plecach dreszczyk emocji. Teraz władza spółdzielni Rozstaje usiłowała przekonać spółdzielców, że postępuje słusznie, a mieszkańcy powiedzieli, że nie są w ogóle informowani o decyzjach zarządu, mimo że spółdzielcy opłacają osiedlową telewizję i biuletyn (za około 300 tys. zł rocznie, przyp. Red.). Mieszkańcy czują się współwłaścicielami tego miejsca. A spółdzielczość ma sens, do czasu kiedy ma się wpływ na to, co się w tej spółdzielni dzieje. A okazało się, że wpływu nie ma. Stało się wręcz przeciwnie, przed ich oknami mają powstać nowe bloki, które coś im cennego zabiorą. Radca prawny spółdzielni wymachując jakimiś dokumentami twierdził, że robi zgodnie z prawem, że dopełnione zostały wszystkie procedury, bo wywieszono małe karteczki na tablicy w Urzędzie Miasta Gdańska, czy doklejono je do słupa na przystanku autobusowym. To nie jest forma komunikowania się z mieszkańcami. Nie jest formą partycypacji uczestnictwa społecznego przy podejmowaniu decyzji. A tak faktycznie, to żadnej komunikacji lub rozmowy z mieszkańcami w ogóle nie było. Za co więc 3-osobowy zarząd SM Rozstaje wraz z prezesem Krzysztofem Gołaszewskim, są wynagradzani w kwocie ponad pół miliona zł rocznie (sic!).

Podczas tego spotkania przypomniał mi się taki obraz, jak to po 2. wojnie światowej do kamienic domów, w których mieszkały nieliczne rodziny, przychodzili urzędnicy z papierami i mówili, że teraz wasze mieszkanie zgodnie z prawem zostaje podzielone na pół, jak kuchnia, łazienka, czy duży salon też na pół. Ludzie owszem rozumieli, że trzeba bezdomnych wziąć pod dach, ale dzielenie mieszkań na pół, było krzywdą dla mieszkańców i nie budowało  sensownego współżycia też dla tych, którzy zostali dokwaterowani.

Małgorzata Zwolicka: - Teraz nie dzielimy na pół, a zagęszczamy. A jest to duży zielony teren rekreacyjny, przystosowany do tego, aby spędzać na nim wolny czas. Sama tam na nim spędzam wiele wolnego czasu, spacerując, czy ucząc się jeździć na rolkach. Ten teren jest proporcjonalny do tych okolicznych szaf mieszkalnych. Cenne jest to, że mieszkańcy nie godzą się na decyzje, które zapadają ponad ich głowami. Zdają sobie sprawę, z jakim dodatkowym tłokiem przyjdzie im się zmierzyć, tak ludzkim, jak i wzmożonym ruchem samochodowym. Nie są jednak kompletnie nastawieni na nie, bo dążą do kompromisu, Wręcz przygotowali nawet własny projekt, nie na 10 bloków, a na dwa niskie. Stworzyli też opłacalny koszt tej inwestycji. Istotna jest wspólnota celu w obronie, jaka się zawiązała wśród lokalnej społeczności. W przeciwieństwie do osiedla Młyniec, gdzie jest klub Plama, to niestety Rozstaje nie mają czegoś podobnego, jakiegoś punktu integracyjnego. Jest bardzo istotne, uświadomienie sobie, czym jest wspólne dobro, że nie jest rzeczą niczyją. Ponad pół tysiąca ludzi przyszło na spotkanie, aby powiedzieć, że ma inne zdanie na temat zagospodarowania tego terenu. Ludzie płacą czynsz i mają do tego pełne prawo.
Red. Małgorzata Żerwe: - W audycji na  żywo z Hanną Wilczyńską Toczko w Radio Gdańsk, 6 lutego było bardzo emocjonująco. Podobnie było 15 lutego na spotkaniu w szkole przy ul. Burzyńskiego na Rozstajach. Czy mieszkańcy mają szansę wywalczyć swoją koncepcję zabudowy? Może inaczej go zagospodarować, lub przeprojektować...

Arch. Paweł Wład Kowalski: - Zaspa była kompozycją przestrzenną osiedla, gdzie ruch kołowy usunięto z wnętrza zespołów zabudowy. W ten sposób powstały przestrzenie służące potrzebom mieszkańców, np. jako bezpieczne place zabaw dla dzieci. Moim zdaniem wśród tych ponad 500 protestujących ludzi nie było takich, którzy uznawali, że ten teren trzeba pozostawić pustym. Mają tego świadomość, że utrzymanie takiego pustego terenu też jest kosztowne. Komitet protestacyjny jeśli przekształci się w komitet budowy, to wówczas będzie z formalnego punktu widzenia organizacją, z którą będzie można rozmawiać i opracować wspólnie jakiś plan. Ci ludzie tak naprawdę czegoś istotnego bronią. Ja mieszkałem 20 lat na Zaspie przy ul. Dywizjonów 303, i jak przychodzili do mnie koledzy architekci, to dziwnie na mnie patrzyli, jak możesz mieszkać w bloku o formie architektonicznej, której nie akceptujesz. Brałem ich wtedy na balkon i pokazywałem widok z mego okna. Popatrzcie na te przepiękne wzgórza morenowe, tak dużej ilości drzew nie zobaczy się z innych osiedli. A także w śródmiejskiej zabudowie, czy z domku jednorodzinnego. A to jest dla mnie potężna wartość. Fakt, że ludzie urządzają sobie mieszkania według własnego gustu, i wszystkie te elementy, jak meble, obrazy itp. stają się elementem ich życia. W tym przypadku, mieszkańców w tak dużym bloku, tym ich życiem jest też ów widok z okna. To on stanowi ogromną wartość i sens ich życia. Właśnie w tym miejscu, w tym bloku. Ta wartość nie jest w stanie zastąpić innej wartości. Jeśli ewentualnie ma ją zastąpić druga wartość, jak budowa czegoś nowego, to z tymi ludźmi trzeba rozmawiać, to trzeba wspólnie wypracować. Przemawia argument za ostrożnością, co do zabudowy i dobudowy we wnętrzach osiedli mieszkaniowych. Bo osiedla były projektowane jako całość, jako coś harmonijnego, łączącego różne elementy. I teraz wprowadzanie jakieś zabudowy musi uwzględniać to, co jest naturalne, czego zrobić nie można, np. nie powinno się osiedla na prawie dwa tysiące mieszkańców podczepiać czy też łączyć poprzez dróżkę dojazdową szerokości pasa na jeden samochód. Dojazd, który kończy się pod ostatnim blokiem i nie ma jak nawrócić. Można ewentualnie taką zabudowę wstawić nie naruszając dotychczasowej struktury infrastrukturalnej, drogowej, czy zielonej. Jeśli już trzeba zrobić dojazd, to z innych kierunków, nie kolidujący z istniejącymi. Nie można też zamykać płotem takiego osiedla. Należy zrobić to w przyjazny sposób, tak jak dotychczas jest to zorganizowane. Natomiast deweloper, chciałby to wszystko ograniczyć, wybudować najmniejszym kosztem, a właściwie kosztem już istniejących mieszkańców.

GG

Fot. Włodzimierz Amerski